NWS Jaarverslag 2019 by Woonstichting Stek

Jaarverslag en jaarrekening

2019

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

PROFIEL Naam:

Noordwijkse Woningstichting

Gevestigd te:

Noordwijk

Adres:

Van Panhuysstraat 16, 2203 JR Noordwijk Postbus 219, 2200 AE Noordwijk

Telefoonnummer:

(071) 365 11 00

Website:

www.nws-online.nl

E-mailadres:

info@noordwijkse-woningstichting.nl

Oprichting:

Ontstaan op 1 januari 1997 uit de fusie van: Woningstichting Noordwijk, opgericht op 26 augustus 1994 en toegelaten bij Koninklijk Besluit d.d. 31 mei 1995 nr. 95.004621 en Noordwijkse Woningbouwvereniging, opgericht op 10 augustus 1978 en toegelaten bij Koninklijk Besluit d.d. 30 augustus 1979 nr. 2823460L508 (in december 1996 is de vereniging omgezet in een stichting).

Kamer van Koophandel:

Ingeschreven in de Kamer van Koophandel onder dossiernummer 28023096.

VROM-nummer:

L2092

NRV-nummer:

12.517

Bedrijfsvereniging:

Werkgebied:

De stichting verricht haar activiteiten binnen de regio Holland Rijnland, in het bijzonder in de gemeente Noordwijk.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Behandeld in MT: Jaarrekening opgesteld door bestuur: Jaarverslag goedgekeurd door bestuur: Behandeld in Auditcommissie: Jaarrekening vastgesteld door RvC: Jaarverslag goedgekeurd door RvC:

Noordwijkse Woningstichting

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Inhoud

Deel 1: Volkshuisvestelijk verslag..................................................................................................7 1 Inleiding......................................................................................................................................8 2 Doelen en resultaten................................................................................................................12 2.1 Externe ontwikkelingen ....................................................................................................12 2.2. Missie en visie ..................................................................................................................12 2.3 Kernwaarden.....................................................................................................................13 2.4 Doelen...............................................................................................................................13 2.5 Partners.............................................................................................................................19 2.6 Communicatie...................................................................................................................20 3 Wonen......................................................................................................................................21 3.1 Prestatieafspraken ............................................................................................................21 3.2 Huurbeleid ........................................................................................................................21 3.3 Betaalbaar wonen voor iedereen ......................................................................................22 3.4 Nieuw woonruimtebemiddelingsysteem...........................................................................23 3.6 Een (t)huis voor bijzondere groepen .................................................................................27 3.7 Doorstroommaatregelen...................................................................................................29 3.8 Jaarlijkse huurverhoging....................................................................................................29 3.9 Leefbaarheid .....................................................................................................................31 3.10 Dienstverlening huurders ................................................................................................32 3.11 Klachtenrapportage.........................................................................................................33 4 Onderhoud ...............................................................................................................................36 4.1 Algemeen ..........................................................................................................................36 4.2 Assetmanagement ............................................................................................................37 4.3 Planmatig onderhoud .......................................................................................................38 4.4 Reparatie- en mutatieonderhoud .....................................................................................38 4.5 Duurzaamheid...................................................................................................................39 5 Nieuwbouw en vastgoed..........................................................................................................41 5.1 Algemeen ..........................................................................................................................41 5.2 Woningvoorraad ...............................................................................................................41 5.3 Woonagenda.....................................................................................................................43 5.4 Projecten...........................................................................................................................44 6 Governance ..............................................................................................................................46 6.1 Algemeen ..........................................................................................................................46 7 Personeel en organisatie ..........................................................................................................48 7.1 Organisatie ........................................................................................................................48 4

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

7.2 Opleidingen .......................................................................................................................50 7.3 Ondernemingsraad............................................................................................................50 8 Risicomanagement...................................................................................................................52 Financieel beleid en beheer ........................................................................................................58 9.1 Algemeen ..........................................................................................................................58 9.2 Jaarresultaat .....................................................................................................................58 9.3 Jaarresultaat versus begroting..........................................................................................59 9.4 Waardeontwikkeling.........................................................................................................60 9.5 Eigen Vermogen................................................................................................................62 9.6 FinanciĂŤle kengetallen ......................................................................................................63 9.7 Treasury ............................................................................................................................64 10 Raad van Commissarissen 2019..............................................................................................66 10.1 Inleiding...........................................................................................................................66 10.2 Activiteiten in het verslagjaar..........................................................................................68 10.3 Algemeen ........................................................................................................................69 10.4 Samenstelling van de Raad..............................................................................................70 10.5 Vergaderingen van de RVC ..............................................................................................71 10.6 Zelfevaluatie....................................................................................................................72 10.7 Honorering RvC ...............................................................................................................72 10.8 Commissies binnen de RvC..............................................................................................73 10.9 Beoordeling bestuurder ..................................................................................................75 10.10 Controle financiĂŤle verslaglegging.................................................................................76 10.11 Gegevens leden RvC ......................................................................................................76 10.12 Deskundigheid leden RvC ..............................................................................................77 10.13 Integriteit ......................................................................................................................77 10.14 Verklaring Raad van Commissarissen ............................................................................78 Deel 2: Jaarrekening 2019...........................................................................................................80 Balans per 31 december 2019.....................................................................................................81 Winst en verliesrekening over 2019............................................................................................83 Kasstroomoverzicht 2019............................................................................................................84 Grondslagen van waardering in de jaarrekening ........................................................................85 Algemeen................................................................................................................................85 Vastgoedbeleggingen .............................................................................................................88 Grondslagen van resultaatbepaling in de jaarrekening ..............................................................99 Grondslagen voor kasstroomoverzicht .....................................................................................104

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Toelichting op de balans ...........................................................................................................105 Toelichting op de resultatenrekening 2019 ..............................................................................135 Afzonderlijke primaire overzichten...........................................................................................150 Overige gegevens ......................................................................................................................160

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Deel 1: Volkshuisvestelijk verslag

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

1 Inleiding De geschiedenis laat zich vaak pas achteraf duiden, maar bij het opmaken van de balans over 2019 mogen we toch wel vaststellen dat dit een historisch jaar was voor de Noordwijkse Woningstichting. Toen op 15 februari 2020 de juridische fusie met Stek/Vooruitgang werd bekrachtigd door de Autoriteit woningcorporaties (Aw) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), hield de NWS juridisch op te bestaan. Dit jaarverslag is dus het laatste dat we als zelfstandige kleine corporatie produceren. Het is tijdens dit fusieproces al vaker benadrukt: de NWS is gezond en krachtig genoeg om nog een aantal jaren op eigen benen te staan. Voor de grote uitdagingen op het terrein van de sociale volkshuisvesting zijn echter corporaties nodig die ook op de veel langere termijn toekomstbestendig zijn. De inspanningen en investeringen die nodig zijn om onze bouwvolumes te halen en de energietransitie vorm te geven – om maar twee van die uitdagingen te noemen – vragen om grotere en krachtiger organisaties, met meer financiële slagkracht en deskundigheid om te blijven vernieuwen en tegelijkertijd onze bestaande taken naar behoren uit te voeren. De fusie met Stek/Vooruitgang bood de NWS het afgelopen jaar de kans om mee te bouwen aan zo’n nieuwe corporatie, die met 11.600 woningen een grote speler in de Bollenstreek wordt. Onze medewerkers hebben er met veel inzet en enthousiasme aan meegewerkt, wat een groot compliment verdient. Want tijdens de ‘verbouwing’ bleef de winkel gewoon open. Voor de NWS was 2019 ook het jaar waarin we weer een nieuw wooncomplex mochten opleveren. Het gebouw De Rederijker aan de Sartoriusstraat is een parel in onze kroon geworden. Met de ingebruikname werd maar weer eens duidelijk hoe belangrijk nieuwbouw is voor de doorstroming in ons woningbezit. Veel senioren die naar De Rederijker verhuisden lieten een NWS-woning achter. Samen met de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk hebben we er herhaaldelijk bij de gemeente op aangedrongen om de afgesproken bouwvolumes voor de komende jaren te halen. De flinke achterstand die Noordwijk heeft in de percentages sociale nieuwbouw laat zich niet wegwerken, maar laten we er in elk geval voor zorgen dat de tekorten niet nog groter worden. Het is onmogelijk om op deze plek alle gedenkwaardige momenten van 2019 de revue te laten passeren. Maar één ervan mag niet onvermeld blijven: in maart kregen we opnieuw het KWH-huurlabel als blijk van waardering voor onze dienstverlening. We scoorden gemiddeld bijna een 8 voor de onderdelen Contact, Woning zoeken, Nieuwe woning, Huuropzeggingen, Reparaties en Onderhoud. Die waardering van de huurder voor ons werk was en is elke dag weer een motivatie, ook na de fusie. Tijdens het samenstellen van dit jaarverslag kreeg ook onze corporatie te maken met de grote gevolgen van het coronavirus. Stek/NWS heeft passende

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

maatregelen genomen om huurders, medewerkers en leveranciers te beschermen. Ook dit is een gemeenschappelijke opgave die we samen tot een goed einde moeten en zullen brengen. Willem van Duijn, Directeur-bestuurder NWS

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Kerncijfers 2019

1453

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

2 Doelen en resultaten 2.1 Externe ontwikkelingen

Kort na het tekenen van de Prestatieafspraken voor de periode 2019 tot en met 2022 kreeg Noordwijk te maken met een andere politieke werkelijkheid. Het nieuwe college kondigde een ‘Deltaplan voor sociale woningbouw’ aan, maar zette tegelijk een streep door een groot deel van de belangrijkste woningbouwlocatie voor de komende jaren, het gebied Bronsgeest. In een ongeruste brief over het coalitieakkoord uitte de NWS begin januari de vrees dat alle goede voornemens om bij nieuwbouwplannen de norm van 30 procent sociale huur te halen, niet verder zouden komen dan vergader- en tekentafels. De urgentie om juist nu woorden en plannen in concrete daden om te zetten, is groot. De NWS maakt zich zorgen over de uitvoering van haar eigen ‘Deltaplan’ voor sociale woningbouw: de nieuwbouwmonitor die enkele jaren geleden is opgesteld. Bouwen in Bronsgeest maakt daarvan een belangrijk onderdeel uit, zeker sinds de ‘oude’ Noordwijkse gemeenteraad instemde met 40 procent sociale huurwoningen in dit gebied. Voor de NWS betekende dat zo’n 260 woningen, bijna de helft van ons nieuwbouwprogramma van 600 huizen die tot 2027 zijn gepland. Bovendien is Bronsgeest aangewezen als dé locatie voor maximaal honderd tijdelijke woningen voor starters en spoedzoekers. Voor de NWS is bebouwing van Bronsgeest geen doel op zich. Maar zonder volwaardige alternatieven is het wel de enige plek waar we binnen afzienbare termijn aan de slag kunnen. De ervaring leert dat het ontwikkelen van een nieuwe, grote bouwlocatie zomaar tien tot vijftien jaar kan duren. Zo lang kunnen we de Noordwijkse woningzoekenden – bij wie het water al jarenlang tot boven de lippen staat – niet zoethouden met een Deltaplan. Deze gemeente – en zeker de kern Noordwijk – heeft behoefte aan plannen die binnen de termijnen van onze NWS Nieuwbouwmonitor kunnen worden uitgevoerd. De NWS is inmiddels – zij aan zij met de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk (SHN) – met de gemeente in gesprek om die voornemens waar te maken. De toezegging in het coalitieakkoord dat er de komende periode 30 procent sociaal wordt gebouwd, is een holle frase als daar geen substantiële aantallen bij worden genoemd.

2.2. Missie en visie

De NWS is een maatschappelijke organisatie die wortelt in de Noordwijkse samenleving. Wij richten ons op mensen met een smallere beurs. Wij verhuren, beheren en bouwen toekomstgericht. Samen met onze huurders en andere maatschappelijke organisaties nemen we verantwoordelijkheid voor een goed woon- en leefklimaat.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

In onze visie         

richten we ons op de volkshuisvestelijke opgaven in de kern Noordwijk. vinden we het belangrijk dat mensen zich thuis kunnen voelen in hun woning. zien we sociale huisvesting als een brede basisvoorziening, toegankelijk voor alle huishoudens uit de lagere inkomensgroepen. stellen we onze koers vast in overleg met onze stakeholders. onderhouden we onze woningen goed. Onze wooncomplexen zijn schoon, heel en veilig. handelen we als rentmeester in het belang van huidige en toekomstige generaties. De verdere verduurzaming van onze woningvoorraad is daar een onderdeel van. zien we dat het bewaken van het woongenot en onze signalerende functie naar instanties op het gebied van zorg, welzijn en veiligheid aan belang wint door de toename van het aantal kwetsbare huurders. zoeken we intensieve en transparante samenwerking met gemeente, huurdersorganisatie en maatschappelijke organisaties in Noordwijk. staan we open voor verregaande samenwerking en/of fusie met collegacorporaties, wanneer dat helpt om de volkshuisvestelijke opgave in Noordwijk te realiseren.

2.3 Kernwaarden

Onze kernwaarden vormen het DNA van de NWS. Door de hele organisatie heen denken en handelen we: • Maatschappelijk betrokken bij de volkshuisvestelijke opgaven in ons werkgebied. • Klantgericht. Medewerkers krijgen de ruimte om invulling te geven aan de dienstverlening aan onze klanten. • Transparant. We zijn open over onze resultaten en onze dilemma’s. • Toekomstgericht. Met oog voor huidige én toekomstige generaties.

2.4 Doelen

Naast de dagelijkse werkzaamheden die voortvloeien uit het onderhouden en verhuren van betaalbare woningen, stelt de NWS zich elk jaar ook doelen die onze ambities weerspiegelen. In onderstaande tabel worden die voor 2019 weergegeven per thema, met daarbij in het kort het behaalde resultaat. In de verschillende hoofdstukken van dit jaarverslag komen we daar uitgebreider op terug.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

oornemen

Realisatie 1 NWS-breed Uitvoeren en Implementeren van een fusiebesluit

De RvC’s van zowel Stek als NWS hebben donderdag 21 november 2019 het licht op groen gezet voor de fusie tussen NWS en Stek/Vooruitgang. De Autoriteit woningcorporaties en het WSW hebben in februari 2020 hun fiat aan de fusie gegeven, die op 15 februari 2020 juridisch is bekrachtigd. De organisatorische fusie staat gepland voor 1 juli 2020

Uitwerken en implementatie ondernemersplan NWS

Het ondernemingsplan is in december 2018 vastgesteld en goedgekeurd door de RvC. Alle stakeholders en omliggende corporaties hebben een exemplaar en begeleidende brief ontvangen. Voor de fusiecorporatie ‘nieuw’ Stek wordt een nieuw ondernemingsplan opgesteld.

Stakeholdersbijeenkomst

De stakeholdersbijeenkomst in de vorm van een minisymposium over klachtrecht vond plaats op 26 november 2019 en werd gecombineerd met het afscheid van de voorzitter van de regionale Klachtencommissie Wonen.

2 Wonen Bod en prestatieafspraken 2020

Het bod is vastgesteld in de RvC van juni 2019. De prestatieafspraken zijn in het verslagjaar niet getekend. De Stichting Huurdersbelangen Noordwijk heeft problemen met het ontbreken van (alternatieve) bouwlocaties voor sociale huurwoningen, nu een groot deel van Bronsgeest als bouwlocatie is geschrapt.

Bevordering doorstroming: uitvoeren pilots huurbeleid en werkzaamheden seniorenmakelaar

Op 1 januari 2018 is de ‘senioren woonmakelaar’ bij de NWS begonnen. De eerste ervaringen zijn positief; beoordeling van nut en noodzaak zal worden meegenomen bij de inrichting van de nieuwe fusieorganisatie. De afgelopen tijd zijn ook de overige pilots uitgewerkt en geïmplementeerd, te weten: bredere toepassing Lokaal Maatwerk, invoering tijdelijk huurcontract voor jongeren en invoeren specifieke variant ‘Twee-huren-beleid’. Ook deze pilots zullen na 2 jaar worden geëvalueerd.

Huisvesting bijzondere doelgroepen

In 2019 zijn 25 statushouders door de NWS gehuisvest, onder wie 3 nareizigers (gezinshereniging). Daarmee is de taakstelling voor 2019 en de achterstand van 2018 weggewerkt, op één persoon na. De NWS heeft met de gemeente gesprekken gevoerd om mensen die tijdelijk niet in hun huidige woonsituatie kunnen blijven op te vangen in een soort van Time

Decentralisatie maatschappelijk opvang

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

oornemen

Realisatie Out/Pitstop-woning. De NWS zou, onder strikte voorwaarden, de verhuur of verkoop van ĂŠĂŠn vrije sector woning in serieuze overweging willen nemen. We willen wel voorkomen dat het een lokale daklozenopvang wordt. Dus een kortdurende opvang voor herstel zonder noodzaak van 24/7 begeleiding, maar wel begeleiding vanuit de Wmo. Leefbaarheid in/rond wooncomplexen (complexschouwen)

De NWS ziet erop toe dat de directe woon- en leefomgeving van onze wooncomplexen schoon, heel en veilig is. Onze Medewerker Leefbaarheid is dagelijks aanwezig in gestapelde complexen en spreekt zo nodig huurders aan op hun woongedrag. Per jaar organiseert de NWS een aantal complexschouwen. Gemeente, politie, Welzijn Noordwijk, SHN, bewoners en NWS zijn dan vertegenwoordigd. Schouwen is een effectieve manier om plekken of situaties in en rond het complex in beeld te krijgen. Door samen te schouwen ontstaat er ook een gedeeld beeld en bijkomend voordeel is dat men elkaar beter leert kennen. In 2019 zijn er vier complexschouwen gehouden.

Constructieve samenwerking met maatschappelijke partners

De gemeente Noordwijk en Welzijn Noordwijk zijn partners bij het realiseren van een Thuishuis voor senioren in Northgo. Het gaat om ouderenhuisvesting waarbij ieder zelfstandig woont maar waarbij wel een centrale huiskamer wordt gedeeld. De resultaten van het haalbaarheidsonderzoek zijn zeer positief te noemen. Zowel bij de consument als bij de betrokken organisaties is het draagvlak groot. De volgende fase is de realisatiefase. Welzijn Noordwijk ondersteunt de huurders van nieuwbouwcomplex De Rederijker bij het organiseren van activiteiten in de ontmoetingsruimte. Inmiddels is er elke woensdagochtend een koffiemoment dat veelvuldig bezocht wordt door de bewoners. De eerste complex BBQ heeft ook al plaatsgevonden en regelmatig worden er kaartspelen georganiseerd. De NWS participeert in het lokale Zorgnetwerk (begeleiden huurders met multi-problematiek) en het Zorgpact Noordwijk (integrale aanpak wonen-zorg-welzijn). De NWS werkt samen met de gemeente, ISD, MEE, Kwadraad en GGZ aan een actieve en persoonlijke aanpak bij beginnende huurachterstanden (project Vroeghulp) dat onlangs is gestart.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

oornemen

Realisatie Er is nauw overleg met Vluchtelingenwerk in het beheer van twee grote eengezinswoningen, die kamergewijs worden verhuurd aan alleenstaande statushouders. Tenminste consolideren hoge klanttevredenheidscores

De klanttevredenheid blijft hoog, gemiddeld bijna een 8. Huurders geven aan dat de corporatiemedewerkers vriendelijk en behulpzaam zijn.

3 Assetmanagement Actualiseren van de complexplannen voor de meerjarenonderhoudsbegroting (MJOB)

De actualisering van de MJOB is afgerond en in september besproken in de auditcommissie en RvC.

Opgaven en kaders (RvC september): notitie over de volkshuisvestelijke opgaven, beleidsmatige en financiële kaders voor de vastgoedsturing

Zal worden meegenomen in de harmonisatie van het beleid voor de nieuwe fusieorganisatie.

Uitvoeringsplan assetmanagement (RvC september) die worden uitgewerkt in:  Overzicht kengetallen en beleid op complexen woningniveau.  Resultaten vastgoedsturing: beschrijving van de volkshuisvestelijke en financiële resultaten van complexmaatregelen, koppeling met portefeuilleplan.

Zal worden meegenomen in de harmonisatie van het beleid voor de nieuwe fusieorganisatie.

Portefeuilleplan (RvC december): een notitie met strategische uitgangspunten en wensportefeuille op portefeuilleniveau.

Zal worden meegenomen in de harmonisatie van het beleid voor de nieuwe fusieorganisatie.

4 Voorraadbeheer Aanbesteden en uitvoeren renovatie 32 woningen Kruidhof

Het werk zal worden gegund aan KBM Katwijk in samenwerking met RC Panels. Er is begin oktober een informatieavond geweest voor de bewoners. Begin 2020 worden de individuele gesprekken gehouden met de huurders. Uiteindelijk moet 70% van hen instemmen met de werkzaamheden. Inmiddels is gebleken dat dit percentage ruimschoots is gehaald. Het begin van de renovatie staat gepland in april 2020.

Verduurzamen van bezit NWS (op weg naar CO2neutraliteit)

De NWS heeft de korte termijndoelstelling uit het Energieakkoord, gemiddeld E-label B ultimo 2020, vroegtijdig gerealiseerd. Inmiddels zijn de contouren bepaald voor een lange-termijn-aanpak, die moet uitmonden in een CO2-neutrale situatie ultimo 2050. De beleidsnotitie inzake de aanpak CO2-neutraal zal worden opgesteld in de nieuwe fusieorganisatie. In de kaderbrief voor de begroting 2020 zijn voor de komende vijf jaar de complexen genoemd die, in samenhang met planmatig onderhoud, zullen worden

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

oornemen

Realisatie aangepakt in het kader van de opgave voor de CO2reductie. Vergroten zorggeschiktheid complexen samen met gemeente uitwerken

De NWS heeft samen met de gemeente in 2019 maatregelen doorgevoerd in een aantal complexen om ze meer â&#x20AC;&#x2DC;levensloopgeschiktâ&#x20AC;&#x2122; te maken. Hierin is onder andere de inbouw van een lift meegenomen in het complex Van Leeuwenstraat. Inmiddels wordt gewerkt aan een vervolgprogramma voor 2020.

5 Voorraadontwikkeling Afronden bouw en in exploitatie nemen 40 woningen In januari 2019 zijn de woningen opgeleverd door aan Rederijkersplein aannemer Van Wijnen. Het complex is in exploitatie. Met Van Wijnen wordt een enkel restpunt afgewikkeld. Bouw 63 woningen Northgo

De raad van de gemeente Noordwijk ging op dinsdag 19 november akkoord met het initiatiefvoorstel van CDA, PvdA, D66 en VVD om de procedure voor het bestemmingsplan Northgo te versnellen. Hierdoor kan de Noordwijkse Woningstichting naar verwachting twee maanden eerder beginnen met de bebouwing van de locatie Northgo. Al eerder werd bekend dat, in overleg met aannemer Van Rhijn Bouw BV, de uitstoot van stikstof tijdens de bouw tot nul kan worden beperkt door de inzet van onder meer elektrisch materieel. De aanneemsom is prijsvast tot en met 1 september 2020. In de stichtingskosten is rekening gehouden met een bouwkostenstijging in 2020 van 4%.

Bouw 13 woningen aan de Albertus van Velsenstraat

Ook bij de bouw van de 13 woningen aan de Albertus van Velsenstraat kan de uitstoot van stikstof tot nul worden beperkt. Dit werd begin november duidelijk. De procedure voor het (voorontwerp) bestemmingsplan en de omgevingsvergunning kunnen nu weer door de gemeente en de ODWH worden opgepakt. De verwachting is dat de bouw in het vierde kwartaal 2020 kan worden gestart. Daarvoor is wel nodig dat de omwonenden geen procedure aanspannen bij de Raad van State. De overeenkomsten kennen een ontbinding op 31 december 2019 wanneer er geen onherroepelijke vergunning is. Met de verkoper en aannemer Van Rhijn Bouw is een contract overeengekomen, waarin de ontbindingsdatum is verschoven naar 31 december 2020. De aanneemsom is prijsvast tot en met 31 december 2019 en gaat vanaf 1 januari 2020 indexeren. In begroting 2020 is rekening gehouden de geraamde stijging van de bouwkosten voor 2020.

Plaatsing en in exploitatie nemen 34 tijdelijke woningen op locatie Bronsgeest

De aanmeldnotitie MER voor de locatie Bronsgeest is beoordeeld door de ODWH en akkoord bevonden. Het

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

oornemen

Realisatie MER-besluit is door de ODWH niet genomen vanwege stikstofproblematiek. Ondertussen heeft het nieuwe college dat in januari 2019 is aangetreden besloten slechts circa de helft van Bronsgeest te bebouwen. De tijdelijke woningen in Bronsgeest zijn daarmee van de baan. Grond aan de Herenweg

De gemeente heeft in augustus 2019 WVG gevestigd op meerdere percelen grond op 3 locaties in Noordwijk. Ook op de grond van NWS aan de Herenweg. Het eerdere voornemen van NWS om de grond te verkopen is ingetrokken. Het besluit is geagendeerd in de RvC van 7 november jl. De beĂŤindiging van de pachtovereenkomsten is in 2018 gestart. Het opgeschorte principeverzoek van juli 2017 om de tijdelijke woningen aan de Herenweg te plaatsen, is door NWS herstart.

6 Governance Informatiebeveiligingsbeleid afronden

Begin 2019 is een hackerstest uitgevoerd. De uitkomst was positief; het risicoprofiel is laag. Wel waren er een paar aandachtspunten, die inmiddels zijn opgepakt. Door EY is een audit uitgevoerd op de implementatie van de AVG. Door EY worden twee aanbevelingen gedaan. De eerste heeft betrekking op het kennisniveau en bewustzijn van de organisatie en de tweede op het benoemen van een verantwoordelijke voor iedere afdeling voor de opschoning van data. Beide aanbevelingen zijn opgepakt en afgedaan.

Kaderbrief en begroting 2020, jaarrekening 2018, drie tussentijdse rapportages en maandrapportages over voortgang 2019

De kaderbrief voor de begroting 2020 is in september in de AC en RvC besproken. Deze wordt gebruikt als input voor het NWS-aandeel in de fusiebegroting van de drie corporaties of als input voor een eigen NWS-begroting, mocht een fusie niet doorgaan. De jaarrekening 2018 is juni 2019 vastgesteld door de RvC.

Aedes benchmark

De uitkomsten van de Aedes benchmarkt 2019 zijn geagendeerd in de RvC van 7 november jl.

Risicomanagement: stresstest

Zal worden meegenomen in de opzet risicomanagement van de nieuwe fusie-organisatie. Zie de toelichting in de 1e Tussentijdse rapportage, onderdeel 7 Prioritering jaarplan in verband met fusiewerkzaamheden.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

2.5 Partners

De NWS heeft een bijzonder goede en stabiele relatie met haar belanghouders, waarvan de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk (SHN) en de gemeente de belangrijkste zijn. Met hen is het contact zeer intensief: er is één keer in de twee maanden overleg met de wethouders Wonen en Ruimtelijke Ordening (met ambtelijke ondersteuning), een ‘aanjaagteam’ nieuwbouw komt eveneens maandelijks bij elkaar en twee keer per jaar is er een bijeenkomst met het voltallige college van B en W. Met de Afdelingen Wonen en Ruimtelijke Ordening van de gemeente Noordwijk wordt intensief samengewerkt. Maandelijks heeft onze directeur-bestuurder een gesprek met de voorzitter van de Stichting Huurders Belangen Noordwijk en één keer per kwartaal met het voltallige SHNbestuur. Het driehoeksoverleg – tussen gemeente, SHN en NWS – staat één keer in de twee maanden op de agenda. De SHN heeft één keer per jaar formeel contact met de Raad van Commissarissen en gedurende het hele jaar allerlei losse contacten met een deel van de RvC. De Stichting Huurdersbelangen Noordwijk ging begin mei op een bijzondere manier met de Noordwijkse huurders in debat. In een 'Lagerhuisdecor' werd in De Muze onder leiding van journalist Esther van Rijswijk gediscussieerd over nut en noodzaak van de fusie van de Noordwijkse Woningstichting met de corporaties Stek en Vooruitgang ('Worden de huurders straks niet naar Voorhout gejaagd?'), over de kosten en opbrengsten van duurzaamheid ('Grote bedrijven mogen best wat meer betalen'), het tekort aan sociale huurwoningen in Noordwijk ('Als de kiezers hier VVD blijven stemmen, wordt het nooit wat') en het belang van een Noordwijkse huurdersorganisatie, ook ná de fusie ('De belangen van de huurders in Lisse zijn niet anders dan van die in Noordwijk'). Er ontspon zich over alle stellingen een levendig en leuk debat, niet alleen tussen de huurders maar ook met aanwezige politici en vertegenwoordigers van de NWS. Op iets meer afstand staat een groot aantal andere organisaties waarmee op regelmatige basis contact is, variërend van de Stichting Welzijn Noordwijk tot een breed palet aan zorgorganisaties. Met hen is vooral contact over het leefbaar houden van onze wijken en complexen en de opvang en begeleiding van verwarde personen en bijzondere groepen, variërend van statushouders tot mensen met een zorgbehoefte. Met Welzijn Noordwijk is het afgelopen jaar hard gewerkt aan de ingebruikname van de Rederijkerskamer in het nieuwe complex De Rederijker. Het gaat hier om een ontmoetingsruimte voor de bewoners van de 40 zorggeschikte appartementen, die zelf uitmaken welke functie de kamer krijgt en wat er gebeurt. De ruimte werd op 21 februari in gebruik genomen. Een belangrijke functie is: kennismaken met elkaar en eenzaamheid tegengaan.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Met alle fracties uit de Noordwijkse gemeenteraad is minimaal één keer per jaar afzonderlijk contact over een breed palet aan onderwerpen uit de sociale volkshuisvesting. De jaarlijkse bijeenkomst van stakeholders stond in november in het teken van het afscheid van de voorzitter van de regionale Klachtencommissie Wonen, mr. drs. F.J.R. de Boer. In het koetshuis van kasteel Oud Poelgeest werd – in samenwerking met de partners die zich ook in deze Klachtencommissie vertegenwoordigd weten - een minisymposium georganiseerd rond het thema ‘Klagen met Effect’. Sprekers waren onder anderen advocaat mr. drs. P. Eymaal, drs. F. Bevers van Het Huurdershuis en de scheidende voorzitter zelf. Naast stakeholders van de NWS waren hierbij ook vertegenwoordigers van regionale wooncorporaties, huurdersbelangenorganisaties en overlegplatforms aanwezig.

2.6 Communicatie

De communicatie van de NWS is gericht op het informeren van huurders, het creëren van draagvlak voor onze activiteiten en het beïnvloeden van beleid. Met onze tweemaandelijkse 'spread' (twee middenpagina's) in het Noordwijks Nieuwsblad werden daarmee in 2019 ook de gemeenschappen van Noordwijkerhout en De Zilk bereikt. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren onder meer het versnellen van nieuwbouwen renovatieplannen, het investeren in duurzaamheid, de fusie met Stek/Vooruitgang, de complexschouw en het levensloopbestendig maken van woningen. De NWS was verder zichtbaar met reportages in het huis-aan-huis verspreide glossy magazine Leef! van Stichting Welzijn Noordwijk, het eigen NWS Magazine dat twee keer per jaar verschijnt en op social media als Facebook, Twitter en de eigen website. Naar lokale en regionale media werden - naast de reguliere contacten over het beleid die hun weerslag kregen in een breed palet aan publicaties - persberichten verstuurd. Communicatie was verder ook nauw betrokken bij de bijeenkomsten voor stakeholders.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

3 Wonen 3.1 Prestatieafspraken

Het versnellen van de nieuwbouwplannen, fors investeren in duurzaamheid en het betaalbaar houden van de huren. Dat zijn de speerpunten in de Prestatieafspraken 2019-2022 waaronder de gemeente Noordwijk, de NWS en de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk eind 2018 hun handtekening hebben gezet. De prestatieafspraken bevatten ook een uitgebreid pakket aan maatregelen over onder meer het bevorderen van de doorstroming, de huisvesting van kwetsbare en sociaal zwakkere groepen en het werken aan de leefbaarheid en het ongestoord woongenot. Het zijn de laatste prestatieafspraken met het college van de ‘oude’ gemeente Noordwijk. Met het oog op de fusie met Noordwijkerhout is vooral ingezet op het voortzetten van de lopende afspraken, die steeds een termijn van vier jaar bestrijken. Waar nodig zijn bestaande onderwerpen aangevuld of bijgesteld. De noodzaak om in de kern Noordwijk van de nieuwe gemeente het aantal sociale huurwoningen te vergroten, wordt in de Prestatieafspraken 2019-2022 nog eens onderstreept. Na de oplevering van de 40 zorggeschikte appartementen in gebouw De Rederijker, wil de NWS snel door met de bouwlocatie Northgo, het plaatsen van tijdelijke woonunits en de bouw van het Julianahof aan de Albertus van Velsenstraat. Ondanks de forse investeringen in duurzaamheid en nieuwbouw spreken de drie partijen in de prestatieafspraken af dat de huren slechts gematigd worden verhoogd. Bij de woningtoewijzing past de NWS de huurprijzen zodanig aan dat er ook voor de laagste inkomens voldoende aanbod blijft.

3.2 Huurbeleid

De NWS zorgt voor goede, passende en betaalbare woningen, voor huishoudens met lagere inkomens, die op de vrije woningmarkt geen kans maken. Corporaties moeten ervoor zorgen dat de juiste woning bij de juiste huurder terechtkomt, het zogenaamde ‘passend toewijzen’. Van de aangeboden woningen moet tenminste 95% worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen onder de huurtoeslaggrenzen. De huishoudgrootte en het huishoudinkomen bepalen uiteindelijk de maximale huurgrens waar een woningzoekende voor in aanmerking komt. De maximale huur is gereguleerd door de overheid. De maximale huur is afhankelijk van met name de grootte, de energieprestatie en de WOZ-waarde van de woning. Dit wordt weergegeven in de woningwaarderingspunten. Hoe meer punten een woning heeft, hoe hoger de maximale huur. Voor de sociale huurwoningen hanteert de NWS een streefhuurniveau van 80 procent van de maximaal toegestane huur. Om vervolgens aan de regels van het passend toewijzen te voldoen wordt een groot gedeelte van de vrijkomende woningen nog

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

eens afgetopt, dat wil zeggen: de huurprijs wordt verder verlaagd om aan de inkomenseis te voldoen.

3.3 Betaalbaar wonen voor iedereen

Om ervoor te zorgen dat woningzoekenden in verschillende inkomensgroepen een gelijkwaardige kans van slagen houden, hebben de corporaties in de regio afgesproken dat 70 procent van de vrijkomende woningen aan de primaire inkomensgroep wordt verhuurd. Het streefhuurbeleid van de NWS is als volgt ingedeeld:  70 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen wordt verhuurd aan de primaire doelgroep, de zogenaamde huurtoeslaggerechtigde, waarvan o 80 procent van dit aanbod een huur heeft onder de eerste aftoppingsgrens (€607,46); geschikt voor 1 en 2 persoonshuishoudens. o 20 procent een streefhuur heeft onder de tweede aftoppingsgrens (€651,03); geschikt voor > 3 personen. De grensbedragen voor huurtoeslag en de maximale huurgrens zijn in 2019 iets verhoogd:

Huurgrenzen 2019 Maximale huurgrens < 23 jaar Aftoppingsgrens 1 en 2 personen Aftoppingsgrens 3 en meer personen Maximale huurgrens 23 jaar en ouder

€ 424,44 € 607,46 € 651,03 € 720,42

De spelregels voor passend toewijzen zijn vertaald in maatregelen op het gebied van prijsbeleid, selectieve aftopping van streefhuren en het labelen naar woninggrootte en huishoudengrootte. Hieronder een overzicht van hoe de woningvoorraad beleidsmatig is verdeeld naar aanleiding van het gewenste streefhuurbeleid van de NWS bij mutatie:

Verhuurprijs

Totaal

<€424,44 <€607,46 <€651,53 <€720,42 >€720,42

7 1.045 379 630 206 2.267

Aantal woningen < €651,03 Totaal < €720,42 Aandeel (norm 70%)

1.431 2.061 69,4%

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Aantal woningen < €607,46 Aantal woningen < €651,03 Aandeel (norm 80%)

1.052 1.431 73,5%

3.4 Nieuw woonruimteverdeelsysteem

Per 1 april liep het contract af met het woonruimteverdeelsysteem WoningNet. Dit was een goed moment om alle mogelijkheden te onderzoeken en de juiste keuze te maken voor de toekomst waarin de woningzoekende centraal staat. De 17 corporaties, verenigd in Holland Rijnland Wonen (HRW), hebben gekozen voor een nieuw woonruimtebemiddelingsysteem: Huren in Holland Rijnland. Het systeem ZIG is de grootste aanbieder van woonruimteverdeelsystemen in Nederland. Ook is het systeem goedkoper, waardoor de inschrijfkosten voor een woningzoekende zijn gedaald. ‘Hureninhollandrijnland.nl’ is de digitale plek waar woningzoekenden het aanbod van sociale huurwoningen in onze regio kunnen vinden. Het zoekproces is in logische stappen opgebouwd en begeleidt de woningzoekende soepel door het proces. De woningtoewijzing gebeurt op basis van inschrijftijd: degene die het langst staat ingeschreven krijgt als eerste de woningaanbieding. In 2019 zijn 139 woningen digitaal aangeboden waaronder 5 vrije sector woningen.

3.5 Beschikbaarheid

In 2019 heeft de NWS 169 woningen opnieuw verhuurd, waarvan 5 niet-Daebwoningen. Dit hoge aantal is mede ontstaan door de oplevering van het nieuwbouwproject De Rederijker, 40 sociale huurappartementen. In dit complex heeft 85% van de woningen een huurprijs onder de laagste aftoppingsgrens en de overige onder de liberalisatiegrens Woningen Kruidhof/Van de Mortelstraat Vier woningen aan de Kruidhof/Van de Mortelstraat zijn na mutatie niet voor verhuur aangeboden in verband met renovatie die naar alle waarschijnlijkheid eind 2020 van start zal gaan. Deze vier woningen zullen dienstdoen als uitwijkruimte voor huurders tijdens de renovatie. Verhuring niet-DAEB-woningen In 2019 zijn vijf woningen verhuurd binnen het niet-DAEB-segment (voorheen vrije sector woning) waarvan twee verhuringen aan NWS-huurders uit het DAEBsegment. Verkoop woningen De NWS heeft 7 grote dure woningen verkocht. De opbrengsten uit verkoop worden ingezet voor investeringen in sociale nieuwbouw en verduurzaming.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

MGE-woningen aangekocht Vier MGE-woningen zijn in 2019 aangekocht en als sociale huurwoning in exploitatie genomen en verhuurd. Kamerverhuur De twee doorstroomwoningen, die kamergewijs verhuurd worden aan statushouders, vallen buiten het woonruimtedeelsysteem. In 2019 is 1 kamer vrijgekomen door gezinshereniging en opnieuw verhuurd.

Van de 164 vrijgekomen sociale huurwoningen - inclusief De Rederijker - is 96 procent verhuurd aan de doelgroep. De landelijke toewijzingsregel uit de Woningwet waar corporaties mee te maken hebben is de 80-10-10 regeling. Doelstelling van de NWS is 90 procent. Een corporatie mag 10 procent sociaal verhuren aan huishoudens met een laag middeninkomen tussen de â&#x201A;Ź 38.035 en â&#x201A;Ź 42.436. De lage middeninkomens hebben beperkt toegang tot de sociale huursector, maar verdienen ook niet altijd genoeg om een huurwoning in de vrije

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

sector te betalen. De NWS heeft in 2019 zes woningen verhuurd aan deze zogenaamde ‘lage middeninkomens’. Daarnaast mogen corporaties 10 procent van de woningen toewijzen aan huurders met een hoger inkomen. Dit wordt aangeduid als de 10 procent vrije ruimte. Vanwege de grote schaarste aan woningen in Noordwijk maakt de NWS in principe geen gebruik van deze vrije ruimte. In 2019 is dan ook geen gebruik gemaakt van deze vrije ruimte. Ook in 2019 heeft de NWS 100 procent ‘passend toegewezen’ en het percentage woningtoewijzingen aan huishoudens met een jaarinkomen onder de € 38.035 bedroeg 96 procent (het minimum is 80 procent). 3% regeling De NWS kan in overleg met de gemeente Noordwijk maximaal drie procent van het totaal aantal mutaties gebruiken om een woning toe te wijzen buiten het woonruimteverdeelsysteem om. Dit is vastgelegd in de regionale Huisvestingsverordening Holland Rijnland. In 2019 is hier geen gebruik van gemaakt. Lokaal Maatwerk Binnen de bestaande regels van de Regionale Huisvestingsverordening mag maximaal 25 procent van de mutatiewoningen worden aangeboden met het label ‘Lokaal Maatwerk’. In nauwe samenwerking met de gemeente Noordwijk probeert de NWS zittende huurders in beweging te krijgen. Onder bepaalde voorwaarden krijgen zij voorrang op andere woningzoekenden. De verwachting is dat er door dit beleid meer (eengezins-)woningen binnen de voorraad van de NWS vrijkomen voor Noordwijkse woningzoekenden. Negenentwintig woningen zijn aangeboden via Lokaal Maatwerk wa,arvan 21 zijn verhuurd aan NWShuurders. Verhuringen van nieuwbouwprojecten vallen niet onder de 25 procentregeling. Deze worden hieronder apart benoemd. Specifieke toewijzing nieuwbouw De Rederijker Nieuwbouw is een mogelijkheid om schaarste te verminderen en daarmee doorstroming te bevorderen. Om die reden mag nieuwbouw – volgens de huisvestingsverordening - ook worden aangeboden met het label ‘Lokaal Maatwerk’. De voorrangsregel bij De Rederijker is als volgt bepaald: 1. NWS-huurders 2. Inwoners van Noordwijk Van de 40 appartementen zijn 22 appartementen verhuurd aan NWS-huurders. Hierdoor zijn er 13 eengezinswoningen vrijgekomen waarvan 12 sociaal zijn verhuurd en 1 woning is verkocht. Dit is een goede impuls voor de doorstroming. Toewijzing woningen Vijfentwintig procent van de nieuwe verhuringen bestond uit eengezinswoningen. Dat is een daling van negen procent ten opzichte van het jaar 2018.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Van de 164 sociale huurwoningen zijn 102 woningen verhuurd aan inwoners van Noordwijk waarvan 48 huurders een woning achterlieten van de NWS. In totaal zijn er 56 starters geplaatst waarvan 27 afkomstig uit Noordwijk. Het toepassen van Lokaal Maatwerk heeft effect gehad op de doorstroming, gezien de grote aantallen. We kunnen hier spreken van een prima resultaat. Mutatiegraad Het aantal verhuisbewegingen (de mutatiegraad) bleef met 5,8 procent wat achter bij de prognose van 6,5 procent. Opvallend is wel dat de mutatiegraad aanzienlijk hoger is dan 2018 (4,9 procent). Dit heeft te maken met de doorstroming naar De Rederijker en de opgeleverde sociale koopwoningen in de nieuwbouwwijk Offem-Zuid. Inschrijfduur De gemiddelde inschrijfduur in de regio is in 2019 iets toegenomen ten opzichte het jaar 2018, van 70 maanden naar 73 maanden. In de loop van 2019 is de reactiegraad fors toegenomen. Dit is mogelijk een gevolg van de aandacht voor de overgang naar het woonruimteverdeelsysteem ‘Huren in Holland Rijnland’, van 110 in 2018 naar 174 in 2019. De gemiddelde inschrijfduur in Noordwijk in 2019 is iets afgenomen van 6,9 naar 6 jaar. Wachttijd wordt bepaald door het verschil te nemen tussen ‘huurovereenkomst getekend’ en de ‘eerste reactie datum’. Gemiddeld was dit in Noordwijk 24,1 maanden.

Leegstand van woningen De verhuurleegstand heeft betrekking op de leegstand in de periode tussen datum van de beëindiging van een huurovereenkomst voor een woning, tot de datum waarop een nieuwe huurovereenkomst met een volgende huurder voor diezelfde woning wordt afgesloten. In de periode van leegstand zijn er geen huurinkomsten, we spreken dan van huurderving. De huurderving als gevolg van mutatieleegstand was in 2019 0,56%, dat is hoger dan in 2018. Woningen stonden langer leeg in verband met ingrijpender mutatieonderhoud. Wanneer huurders na dertig of veertig jaar hun woningen verlaten, kost het vier tot zes weken om het huis volgens de nieuwste normen weer verhuur-gereed te maken.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

3.6 Een (t)huis voor bijzondere groepen

Statushouders De gemeente heeft de wettelijke taak om woonruimte te regelen voor statushouders. Elk half jaar wordt op basis van een schatting vastgesteld hoeveel statushouders onderdak moet worden geboden. Daaruit volgt een taakstelling voor elke gemeente, gebaseerd op het inwoneraantal. Het aantal gehuisveste personen is inclusief de instroom als gevolg van gezinshereniging. In nauwe samenwerking met de gemeente Noordwijk en Vluchtelingenwerk wordt gedurende het jaar de taakstelling gemonitord. Ook wordt bekeken welk gezin in welke wijk geplaatst kan worden. De meeste vluchtelingen zijn op dit moment afkomstig uit Jemen, Syrië en Eritrea. In 2019 zijn 25 statushouders door de NWS gehuisvest waarvan 3 nareizigers (gezinshereniging). In totaal ging het om 7 woningtoewijzingen en 1 kamer. De taakstelling voor 2019 was vastgesteld op het plaatsen van 16 statushouders. Met de achterstand van 2018 kwam dit totaal op 26 plaatsingen. De taakstelling is nagenoeg behaald, op 1 persoon na. Contingentenregeling bijzondere bemiddeling Doel van de contingentenregeling is cliënten van instellingen door middel van woonbegeleiding in staat te stellen een zelfstandige woning te bewonen. Tot die bijzondere bemiddeling waarvoor de NWS ook een taak heeft, behoren de klanten met een zorgbehoefte. De doelgroep waar het om gaat bestaat uit:  Personen met een psychische achtergrond;  Personen met verstandelijke beperkingen;  Personen op de vlucht voor huiselijk geweld;  Daklozen;  Tienermoeders;  Ex-gedetineerden. Deze cliënten worden met voorrang gehuisvest, zoals is geregeld in de huisvestingsverordening. Elke corporatie levert naar rato een aantal woningen voor actieve bemiddeling van de aangesloten organisaties. In die gevallen is de

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

NWS de verhuurder en tekent de betrokken zorginstelling voor de woonbegeleiding, die tenminste twee jaar duurt, een 3-partijenovereenkomst. In sommige situaties maakt de NWS gebruik van tijdelijke huurcontracten. We kunnen daardoor effectiever ingrijpen bij onverhoopte overlast of het structureel mijden van zorg of hulp. Het is namelijk de taak van de afdeling Wonen om zowel woningen aan kwetsbare groepen beschikbaar te stellen als de leefomgeving voor andere huurders veilig en prettig te houden. Dat kan bijvoorbeeld door het signaleren en rapporteren aan de betreffende partners. Het woongenot van omwonenden kan zo beter worden geborgd. De verdeling van contingenten wordt elk jaar opnieuw bepaald. Voor 2019 ging het om 7 woningen. Daarnaast had de NWS te maken met een achterstand van 3 uit 2018. Ook deze taakstelling is nagenoeg gerealiseerd,z op 1 woning na. Intermediaire verhuurder(s) De NWS verhuurt een aantal woningen complexgewijs aan zorginstellingen, zoals het Raamwerk en ’s Heeren Loo. Deze instellingen zorgen zelf voor de plaatsing van hun cliënten. Elk jaar ontvangt de NWS van het Raamwerk en ’s Heeren Loo een bestuursverklaring. In de bestuursverklaring vult de zorginstelling in hoeveel woningen er het afgelopen jaar passend zijn verhuurd en hoe de verantwoording is geregeld. Zorginstellingen moeten dus achteraf aantonen dat alle woningen volgens de regels van passend toewijzen zijn verhuurd. Nieuwe woonvormen Het langer zelfstandig wonen van kwetsbare burgers vraagt ook oplossingen voor nieuwe vraagstukken. Daarbij draait het om goede samenwerking met maatschappelijke partners. Een mooi voorbeeld is het ‘Thuishuis’. De gemeente Noordwijk en Welzijn Noordwijk zijn onze partners bij het realiseren van een Thuishuis voor senioren in het nieuwbouwproject Northgo. Het gaat om ouderenhuisvesting waarbij ieder zelfstandig woont maar waarbij wel een centrale huiskamer wordt gedeeld. De resultaten van het haalbaarheidsonderzoek zijn zeer positief te noemen. Zowel bij de consument als bij de betrokken organisaties is het draagvlak groot. Zorggeschikte woningen Door de vergrijzing neemt het aantal senioren toe. Door het (overheids)beleid van scheiden van wonen en zorg, zullen deze mensen bovendien langer zelfstandig moeten blijven. Ook voor de NWS is dit een belangrijk aandachtspunt. In samenwerking met de gemeente Noordwijk worden binnen de bestaande woningvoorraad voorzieningen aangebracht die complexen ‘levensloopbestendig/zorggeschikt’ maken. De kosten van dit project worden door de gemeente en de NWS gedeeld. Daarbij gaat het onder meer om maatregelen die de rolstoel- en rollatortoegankelijkheid bevorderen. Dat kan door het plaatsen van drempelhulpen, het ophogen en herbestrating van toegangspaden, maar ook door het plaatsen van twee liften aan de Van Leeuwenstraat (in 2019 gerealiseerd).

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

3.7 Doorstroommaatregelen

Pilot seniorenmakelaar Om de doorstroming te bevorderen heeft de NWS sinds januari 2018 een seniorenmakelaar. Eén van de woonspecialisten heeft binnen haar takenpakket een aantal uren tot haar beschikking om ouderen te informeren over de mogelijkheden om te verhuizen naar een voor hen meer geschikte woning. Het gaat hier om een proef van twee jaar. De seniorenmakelaar heeft als eerste de huurders benaderd die een eengezinswoning van de NWS huren en de leeftijd van 55 jaar hebben bereikt. De uitnodiging aan hen had het karakter van een enquête met als hoofdvraag: wordt uw woning niet te groot? Op deze enquête zijn meer dan 250 reacties binnengekomen, als gevolg waarvan 160 gesprekken zijn gevoerd. De impact van deze gesprekken op de bereidheid om te verhuizen is moeilijk meetbaar. Ze kunnen net het laatste duwtje betekenen voor een huurder die toch al wilde verhuizen. Maar ze kunnen ook bijdragen aan bewustwording of ertoe leiden dat iemand zich inschrijft als woningzoekende. Het rendement van het opleveren van De Rederijker was in elk geval hoog, met 21 interne doorstromers. Daarnaast zijn er nog eens 13 woningen aangeboden met een seniorenlabel, onder wie 5 interne doorstromers. In totaal ging het in 2019 om 26 interne doorstromers (huurders NWS). Overige pilots om de doorstroming te bevorderen Behalve de seniorenmakelaar zijn ook andere pilots uitgewerkt en geïmplementeerd die tot vergroting van de doorstroming moeten leiden, zoals: bredere toepassing Lokaal Maatwerk en invoering van tijdelijke huurcontracten voor jongeren. Gemeente en NWS reserveren elk een budget van € 75.000 voor de uitvoeringskosten.

3.8 Jaarlijkse huurverhoging

Net zoals in de voorgaande jaren past de NWS in 2019 gematigde huurverhogingen toe. Wettelijk is vastgelegd dat elk jaar op 1 juli de huren van woningen worden verhoogd. Daarvoor wordt het maximumpercentage door de overheid vastgesteld. Het gemiddelde aan huurstijgingen bij woningcorporaties mocht in 2019 niet hoger zijn dan 2,6 procent, zijnde inflatie (1,6 procent) plus 1 procent. Op huishoudniveau mochten bij inkomens tot € 42.436 de huren met maximaal 4,1 procent stijgen. Voor scheefwoners – inkomens boven € 42.436 - was dat maximaal 5,6 procent. Bij het vaststellen van de huurverhoging kijkt de NWS niet alleen naar het inkomen, maar ook naar de verhouding tussen prijs en kwaliteit van de woning. Een kwalitatief betere woning betekent in beginsel een hogere huur. Dat is niet alleen maatschappelijk gerechtvaardigd, maar zou op termijn ook moeten leiden tot meer doorstroming op de Noordwijkse woningmarkt. Voor de middeninkomens heeft de NWS, net als in 2018, weer gehoor gegeven aan het

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

verzoek van de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk (SHN) om ook een (beperkte) korting op de huurverhoging toe te passen. Toegevoegd is een extra schijf in de differentiatie ten opzichte van 2018. Sociale doelgroep/middeninkomens (inkomen < € 42.436): Indien huurprijs > 80% van MR (streefhuur): inflatie (1,6%) - 0,6% = 1,0% Indien huurprijs ligt tussen 70-80% van MR: inflatie (1,6%) + 0,0% = 1,6% Indien huurprijs ligt tussen 60-70% van MR: inflatie (1,6%) + 0,4% = 2,0% Indien huurprijs < 60% van MR: inflatie (1,6%) + 1,0% = 2,6% Hogere inkomens Voor 2019 hanteerde de NWS ook weer een inkomensafhankelijke huurverhoging. Aan huishoudens met een inkomen boven de € 42.436 is de wettelijk toegestane huurverhoging toegekend van 5,6 procent (inflatie 1,6 % plus 4%). Geliberaliseerde huurwoningen Deze woningen kregen een huurverhoging conform contract:  Contracten voor 1 juli 2018 kregen een huurverhoging conform prijsindexcijfer van 2,6 procent.  Contracten na 1 juli 2018 kregen een huurverhoging van 2,6% (conform sociaal MR tot 60%). Bezwaar huurverhoging In 2019 hebben 17 huurders bezwaar gemaakt tegen de aangezegde huurverhoging. Inhoudelijk waren deze bezwaren gedeeltelijk gericht tegen het huurbeleid in zijn algemeenheid. Daarnaast werd ook bezwaar gemaakt door huurders die onder de aangewezen groep gehandicapten of chronisch zieken vallen van wie geen extra huurverhoging mag worden gevraagd. Zeven bezwaren zijn gehonoreerd en 10 niet gehonoreerd. Daarnaast heeft de NWS gedurende het jaar voor 8 woningen huurverlaging toegekend, echter dit staat los van de jaarlijkse huurverhoging. Huurverlaging geldt alleen voor huurtoeslaggerechtigde huurder met een huurprijs boven de liberalisatiegrens. Huurachterstanden De huurachterstand lag met 0,89 procent in december 2019 onder de norm van 1 procent. Dit betekent een lichte stijging ten opzichte van het jaar 2018. De achterstanden van servicekosten, onderhoudsabonnement en doorbelaste schade et cetera zijn hierin meegenomen.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Project Vroeghulp Medio 2019 zijn woningcorporatie Sint Antonius van Padua, NWS en de gemeente Noordwijk (Sociaal Wijkteam) het project Vroeghulp gestart. Doel van het project is het vroegtijdig in beeld brengen van huurders met betalingsproblemen om hulp aan te bieden om erger te voorkomen. Voor aanmelding mag de huurachterstand niet groter zijn dan twee maanden. Ook voor dit project kan gebruik worden gemaakt van het gemeentelijke noodfonds. Het gemeentelijk noodfonds is in 2017 toegevoegd aan het ‘Convenant ter voorkomen van huisuitzettingen’. Dit om kwetsbare huurders te ondersteunen die in financiële problemen zijn gekomen en bij wie huisuitzetting dreigt. Als de interventie Vroeghulp niet lukt of niet van toepassing is, volgt een melding bij de ISD en het Zorgnetwerk voor een eventueel zorgtraject om verder menselijk leed en verergering van de financiële problemen te voorkomen. Door de NWS zijn 6 huurders aangemeld bij Vroeghulp. Er is geen gebruik gemaakt van het noodfonds en er hebben geen ontruimingen plaatsgevonden op basis van huurachterstand.

3.9 Leefbaarheid

De NWS investeert samen met de gemeente Noordwijk, de SHN en Stichting Welzijn in de leefbaarheid door met een zekere regelmaat complexschouwen te houden. Met vertegenwoordigers van deze partners wordt door (een deel van) de buurt gelopen om aandacht te besteden aan de openbare ruimte en waar nodig in te grijpen. Er zijn in 2019 vier van die complexschouwen geweest waaruit acties naar voren zijn gekomen die zowel door de NWS als door de gemeente worden opgepakt. Zo zijn bijvoorbeeld huurders aangeschreven om hun auto niet in de voortuin te parkeren, tuintjes beter te onderhouden, geen vuilnis te plaatsen bij ondergrondse containers. Er zijn ook maatregelen getroffen om hoge bomen en struiken tijdig te snoeien.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Het streven is om ook de (geïnteresseerde) huurders bij de schouwen te betrekken. Zij weten als geen ander wat er speelt in de buurt of in het complex. De NWS heeft in toenemende mate te maken met overlastsituaties en leefbaarheidsproblemen die worden veroorzaakt door ‘verwarde personen’. Psychische stoornissen en dementie kunnen leiden tot overlast, burenruzies en onaangepast gedrag. De NWS ziet het als haar taak om probleemsituaties actief te signaleren richting instanties op het gebied van zorg en welzijn. Ook dragen wij als verhuurder een verantwoordelijkheid voor het ‘ongestoord woongenot’ van onze huurders. Deze dossiers vragen steeds meer energie en competentie van de organisatie en leiden regelmatig tot (juridische) kosten. In 2019 is gewerkt aan 23 leefbaarheidsdossiers waarvan er 19 zijn afgehandeld. Dossiers gaan over kleine klachten rond vervuiling, geluidsoverlast van dieren maar ook grote klachten van burenruzies en intimiderend gedrag. We hebben zelf 7 zaken uitgezet bij Buurtbemiddeling Libertas, het gaat dan om milde zaken zoals hinder van geluid. De ervaring leert dat de bemiddelaars goede resultaten boeken. Overzicht van de leefbaarheidsdossiers

Soort melding Geluid Gedrag Groen Hennep/Harddrugs Vervuiling Woonfraude Huisdieren Totaal

Melding

Afgehandeld Doorlopend 12 12 6 3 3 1 1 1 1 2 23

1 1 2

3.10 Dienstverlening huurders

Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector Om onze dienstverlening te verbeteren, moeten we weten hoe tevreden onze huurders zijn. In 2019 hebben we voor het zesde jaar op rij het KWH-Huurlabel behaald. KWH meet het hele jaar door de klanttevredenheid, waardoor de NWS continu alert blijft om goede service te leveren. Het onderzoek geeft ook aan op welke punten nog verbetering mogelijk is. Uit de actuele KWH-cijfers blijkt dat de klanttevredenheid van onze huurders ruimschoots boven de norm zit. Wij zijn dan ook trots om te melden dat we op bijna alle onderdelen een 8 scoren. Dit krijgt de NWS niet cadeau, het is van essentieel belang dat we permanent blijven monitoren en verbeteren. Het onderdeel ‘Dienstverlening’ laat een daling zien van 0,7% ten opzichte van vorig jaar. Dit onderdeel zal in 2020 extra aandacht krijgen.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De resultaten van onze onderzoeken worden gepresenteerd in een real time dasboard, het KWH-klantvizier. Hieronder het eindresultaat over 2019.

Prestatieveld Huurdersoordeel Aedes-Benchmark KWH is partner van Aedes in de Aedes-Benchmark en levert vanuit de huurdersonderzoeken de waarderingscijfers voor het prestatieveld Huurdersoordeel. De drie onderdelen: Nieuwe huurders, Huurders met reparatieverzoek en Vertrokken huurders geven weer hoe huurders de dienstverlening van de NWS waarderen. De combinatie van de letters voor de drie deelscores leiden tot één letter voor het prestatieveld Huurdersoordeel. Binnen dit onderdeel wordt een weging per onderdeel gehanteerd:  De deelscore Nieuwe huurders weegt mee voor 25%  De deelscore Vertrokken huurders weegt mee voor 20%  De deelscore Huurders met reparatieverzoeken weegt mee voor 55% In de Aedes Benchmark scoort de NWS in 2019 opnieuw in de middengroep (B) voor het Prestatieveld Huurdersoordeel.

Op het onderdeel Huurders met reparatieverzoek valt nog steeds winst te behalen. De NWS streeft naar het zoveel mogelijk in één keer uitvoeren van reparaties, ‘first time fix’. Dit vereist goede samenwerking met de co-makers. Zij zijn op de hoogte van dit klantproces en worden gedurend het jaar bijgepraat over de stand van zaken. Het blijft voor het komend jaar een uitdaging om een (kosten)efficiënter klantproces én een hogere huurderswaardering te behalen.

3.11 Klachtenrapportage

Elke klacht wordt door de NWS zorgvuldig en adequaat opgepakt conform het klachtenprotocol. De doorlooptijd van de klachtafhandeling kan sterk

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

uiteenlopen. In het ene geval is één gesprek of schriftelijke reactie toereikend, in het andere geval is de doorlooptijd (veel) langer. In een enkel geval duurde de afhandeling meer dan een jaar, omdat de huurder het steeds hogerop zoekt. In 2019 zijn in totaal 12 klachten ingediend door huurders over diverse onderwerpen. Dat is aanzienlijk minder dan in voorgaande jaren (2018:18 klachten - 2017: 25 klachten). Van de 12 klachten zijn er 9 opgelost in 2019. Daarnaast is gewerkt aan de afhandeling van drie klachten die doorliepen uit 2018 waarvan 1 in behandeling was bij de Klachtencommissie Wonen. Allen zijn in 2019 afgehandeld. ‘Afgehandeld’ betekent in de meeste gevallen, maar niet altijd, dat partijen het eens zijn geworden. We gaan altijd het gesprek aan met de huurder, maar soms worden we het niet eens. Het komt voor dat de NWS constateert dat er niets fout gegaan is, terwijl de huurder toch ontevreden blijft. In dat geval staat altijd de weg open naar de Klachtencommissie Wonen, de Huurcommissie of de Kantonrechter. Terwijl in voorgaande jaren de meeste klachten betrekking hadden op de onderhoudsstaat van de woning, springt er het afgelopen jaar niet één specifiek onderwerp uit. Zie onderstaand overzicht, inclusief de klachten naar de Klachtencommissie Wonen en Huurcommissie:

Onderhoud woning Woonomgeving Communicatie Beleid NWS Uitvoering door co-makers Gedrag/houding medewerkers NWS Overig

4 1 2 2 2 1

De klachten over ‘Beleid NWS’ hadden betrekking op onze leefbaarheidsregels, het huurbeleid en onze werkwijze bij voor/eindinspectie. ‘Overige’ klachten hadden betrekking op de afhandeling van een schadeclaim na lekkage, afhandeling tochtklachten Boerenburg, de controle van een cv-ketel en ons nieuwbouwplan aan de Van Velsenstraat. Klachten over gedragingen van NWS-medewerkers worden conform het klachtenprotocol altijd door de leidinggevende behandeld. Klachtencommissie Wonen Is een huurder niet tevreden over hoe de NWS zijn klacht afhandelt? Dan kan hij terecht bij een onafhankelijke regionale klachtencommissie, de Klachtencommissie Wonen. Naast de NWS participeren de corporaties SintAntonius van Padua (Noordwijkerhout), Vooruitgang (Sassenheim), Stek (Hillegom, Lisse en Voorhout) en Meerwonen (Oegstgeest en Kaag en Braassem) in deze commissie. Het reglement, de folder en het klachtenformulier van de Klachtencommissie staan op de website van de NWS.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Er is één klacht ingediend in 2019, maar deze is nog in behandeling bij de Klachtencommissie. Vanuit 2018 stond nog één klacht in behandeling: die is inmiddels in 2019 ongegrond verklaard. Huurcommissie Er zijn in het jaar 2019 geen klachten ingediend bij de Huurcommissie. Kantonrechter Er is geen zaak aangespannen bij de Kantonrechter.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

4 Onderhoud 4.1 Algemeen

Het kapitaal van de Noordwijkse Woningstichting zit voornamelijk in bakstenen. Het is voor ons van groot belang dat dit bezit goed wordt onderhouden. Daarvoor kennen we verschillende vormen van onderhoud. Bij het dagelijks onderhoud heeft de huurder altijd zelf het eerste contact met de NWS. Kleine reparatieverzoeken worden uitgezet door de medewerkers aan de balie, waar nodig volgt een afspraak met de opzichter. Na zijn bezoek wordt één van onze comakers (KBM Onderhoud of Van Rhijn Bouw) of de eigen dienst ingeschakeld om het probleem op te lossen. Bij dagelijks onderhoud werken we voor de co-makers met een prijzenboek, waarin de tarieven voor de meest voorkomende reparaties staan. Bij mutatieonderhoud (als een woning van huurder wisselt) is er altijd eerst een voorinspectie door de opzichter, waarna de opdrachten bij de co-makers worden uitgezet. Direct na de eindinspectie (als de oude huurder de woning oplevert) beginnen de werkzaamheden. Mutatiewoningen worden – zo mogelijk en zo nodig – altijd voorzien van zonnepanelen en bodemisolatie. Ook bij mutaties wordt gewerkt met een prijzenboek. Bij planmatig onderhoud (zoals schilderwerk en gevelonderhoud, dat periodiek wordt uitgevoerd) doet het bedrijfsbureau van de NWS altijd een eerste voorstel op basis van onderhoudscycli en een eerste scan van de complexen. Deze input op de conceptbegroting wordt besproken in het vastgoedoverleg, waarna het Team Assetmanagement wordt geïnformeerd (zie paragraaf 4.2). Naast de genoemde vormen van onderhoud kent de NWS ook nog contractonderhoud (aan cv-installaties en liften, maar ook tuinonderhoud valt hieronder). Daarnaast doet de NWS aan preventief onderhoud, zoals het schoonhouden van goten en kolken. De verdeling van de onderhoudstaken over 2019 was als volgt: Onderhoud 2019 2018 2017 2016 Aantal woningen planmatig onderhoud 700 1.453 1.420 735 Aantal mutaties 129 109 110 116 Reparaties 2.756 2.864 2.518 2.717 Reparaties binnen het serviceabonnement 690 642 710 730

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

In euro’s geeft dat het volgende beeld: Onderhoudslasten Planmatig onderhoud Contract onderhoud Dagelijks reparatieonderhoud Mutatieonderhoud Totaal

2019 2018 2017 2016 1.668.613 2.107.691 1.287.892 326.143 349.547 301.408 292.589 232.439 1.346.271 1.190.773 1.158.135 1.045.460 1.231.886 896.773 592.253 441.314 4.596.317 4.496.645 3.330.869 2.045.356

Aantal zelfstandige woningen

2.276

2.227

2.225

Kosten per woning

2.019

2.006

1.497

919

4.2 Assetmanagement

Binnen het assetmanagement beoordeelt de NWS voortdurend de integrale kwaliteit van haar complexen, vanuit de perspectieven woonkwaliteit, volkshuisvestelijke bijdrage, gebouwkwaliteit en financiën. De relevante gegevens voor het maken van keuzes komen van complexbezichtigingen van opzichters en/of het bedrijfsbureau, complexschouwen en signalen die we krijgen door een toename van reparatieverzoeken. Op basis van al die gegevens combineren we het reguliere onderhoud aan onze woningen met maatregelen op het gebied van verduurzaming, levensloopgeschiktheid en andere fysieke maatregelen die de kwaliteit van onze complexen ten goede komen. De kwaliteit van de buitenkant (onder andere gevels en daken) van onze woningen meten we regelmatig volgens landelijke standaards (conditiemeting). Op basis van deze metingen stellen we een meerjarenonderhoudsplanning en -begroting op, die door het MT worden vastgesteld. De conditiemetingen van onze complexen wordt uitgevoerd door een externe partij, conform de norm NEN2767. Op een score van 1 (nieuwbouw) tot 5 gaat de NWS uit van een gemiddelde score voor haar complexen van 2,5. Voor complexen met een conditiescore hoger dan 3, kijken we of het noodzakelijk is om het onderhoud eerder dan gepland uit te voeren. Waar dat nodig is renoveren we complexen om ze langer te kunnen blijven verhuren. Sloop/nieuwbouw doen we alleen als het echt niet anders kan. We hanteren één basis kwaliteitsniveau voor alle sociale huurwoningen, ongeacht doelgroepen en prijsniveaus. De streefnorm

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

om ons bestaande bezit op minimaal een gemiddelde conditiescore 2,5 uit te laten komen zal ook worden opgenomen in het ondernemingsplan. In het kader van het assetmanagement zijn de prestaties, risico’s en kosten van het woningbezit in kaart gebracht. Dat heeft er inmiddels toe geleid dat vorig jaar de aanpak van de vochtproblemen in de wijk Calorama is afgerond. De noodzakelijke renovatie van het complex Kruidhof (32 woningen) kon in 2019 niet worden uitgevoerd, door beletselen in de natuurbeschermingswet (de aanwezigheid van vleermuizen). De werkzaamheden zijn nu gepland voor 2020.

4.3 Planmatig onderhoud

Bij het planmatig onderhoud wordt voornamelijk gewerkt aan de hand van cycli: de werkzaamheden komen om de zoveel jaar weer in beeld. Daarbij wordt, bijvoorbeeld voor schilderwerk, wel steeds vooraf gecontroleerd of het werk nodig is. Het planmatig onderhoud beperkt zich voornamelijk tot de ‘schil’ van de woning, plus de lift. Het aantal woningen waaraan in 2019 planmatig onderhoud werd gepleegd, lag ongeveer de helft lager dan in 2018. Dat heeft ermee te maken dat in de periode 2017-2018 bij een groot aantal complexen de kunststofkozijnen zijn schoongemaakt. Enkele grote projecten uit 2019 waren: het herstel van de schoorstenen bij 100 woningen in de Bloemenbuurt, het aanbrengen van dakluiken en nieuwe dakbedekking bij de Boerenburgflats, het vervangen van de dakbedekking bij complex De Wieken, het plaatsen van twee liftinstallaties bij de etagewoningen aan de Van Leeuwenstraat, dakrenovatie Jan Kloosstraat/Van de Mortelstraat en de renovatie van de schuren aan de Boekerslootlaan.

4.4 Reparatie- en mutatieonderhoud

De eisen die we stellen aan het reparatie- en mutatieonderhoud van de binnenkant van onze woningen hebben we uitgewerkt en vastgelegd in een onderhoudsnorm. De kwaliteit van de binnenkant van de woning (onder meer keuken, badkamer, sanitaire voorzieningen) levert een belangrijke bijdrage aan de tevredenheid van de huurder. Om onze woningen ook in de toekomst betaalbaar te houden zijn we zeer terughoudend met aanvragen van zittende huurders om aanvullende voorzieningen in woningen aan te brengen (uitgezonderd energiebesparende maatregelen). De kosten van het dagelijks reparatieonderhoud stegen in 2019 naar € 1,3 miljoen, vooral als gevolg van een toename bij de vervangen van cv-ketels, badkamers, keukens en toiletten. Sinds 2009 worden allerlei zaken binnen de woning niet meer volgens een vaste cyclus planmatig vervangen, maar wordt er vooral vraaggericht gewerkt. Het gevolg van deze aanpassing is dat er nu bij de mutaties steeds vaker een keuken en of badkamer moet worden vervangen. 38

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Bij het mutatieonderhoud – als een woning van huurder wisselt – werd wel meer uitgegeven dan in 2018, vooral als gevolg van een groter aantal mutaties. Door het opleveren van complex De Rederijker is er een verhuisbeweging op gang gekomen van NWS-huurders in de seniorencategorie. Deze senioren laten veelal een lang bewoonde eengezinswoning achter die een aanzienlijke opknapbeurt nodig heeft voordat hij weer verhuurd kan worden. Te zien valt dat de mutatiekosten per mutatie in 2019 circa 16% hoger liggen dan in 2018. Dit is het gevolg van prijsstijgingen in de bouw en het aantal grootschalige mutaties. In feite gaat het hier om communicerende vaten met planmatig onderhoud waar de NWS lager scoort dan de benchmark. Dit is vooral een gevolg van het vraaggericht werken bij het binnenwerk van de woning.

4.5 Duurzaamheid Door Slim Energiebeheer zijn eind 2018 onze woningen na een opname voorzien van een geactualiseerde energie-index. De gemiddelde energie-index kwam eind 2018 uit op 1,38 waarmee de NWS nu al voldoet aan de eis om het bezit in 2020 minimaal op een gemiddelde energie index van 1,4 te hebben. Inmiddels is deze index in 2019 nog verder gedaald naar 1,30. De volgende doelstelling is het CO2-neutraal maken van het bezit in 2050. Met behulp van de Aedes-routekaart richting CO2-neutraal is per complex een scenario bepaald dat zowel technisch te realiseren valt en financieel haalbaar is voor de NWS. De uitkomst van dit scenario laat zien dat NWS ten opzichte van de huidige situatie een CO2-besparing van 53% kan realiseren. Om in 2050 aan de doelstelling te voldoen is het noodzakelijk om jaarlijks 3% van die besparing te realiseren. Per eind augustus is deze jaarnorm dus gerealiseerd. Hieronder een overzicht van het aantal woningen dat in het verslagjaar energiezuiniger is gemaakt en de bedragen die aan de verschillende maatregelen zijn uitgegeven. Duurzaamheid Aantal woningen energiezuiniger gemaakt Zonnepanelen Glas Spouwmuurisolatie Vloerisolatie Zuinigere cv-ketel

2019 445

2018 295

2017 406

2016 357

228.506 301.408 292.589 232.439 5.866 11.870 108.528 115.435 153.797 73.517 24.593 10.673 54.056 33.393 291.458 174.158 175.671 121.846

Duurzaamheid totaal

886.400 623.382 687.244 470.000

De jaarlijkse investeringen in duurzaamheid vanaf 2019 worden geraamd op € 1,5 miljoen. Voor de financiering is de verkoop van 4 woningen uit het niet-DAEBbezit geraamd of een bijdrage van het rijk. Waar mogelijk worden de energiemaatregelen geïntegreerd in het planmatig onderhoud. Zo is bij het

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

aanpakken van de vochtproblematiek in de wijk Calorama direct de gevelisolatie meegenomen. Bij het complex Jan Kloosstraat/Van de Mortelstraat zijn bij het vervangen van het dak ook direct isolatiemaatregelen genomen.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

5 Nieuwbouw en vastgoed 5.1 Algemeen

In de voorraadvisie heeft de NWS de wens neergelegd om tot 2030 zo’n duizend nieuwe woningen te bouwen. Afgaande op de concrete (gemeentelijke) plannen, lijkt het realistischer om voor de komende tien jaar (tot en met 2027) uit te gaan van zo’n zeshonderd nieuwe sociale huurwoningen. Voor 2020 staan de volgende nieuwbouwprojecten op de planning:   

In aanbouw nemen van 63 woningen in plan Northgo; In aanbouw nemen van 13 woningen aan de Albertus van Velsenstraat; Plaatsing van 34 tijdelijke woningen op de Herenweg

Het versnellen van haar nieuwbouwplannen is een van de grote uitdagingen waarvoor de NWS staat. Allerlei wettelijke, bestuurlijke en politieke obstakels zorgen ervoor dat het moeilijk is om de continuïteit in de bouwstroom te houden. Een ‘aanjaagteam’ met medewerkers van de gemeenten en de NWS probeert waar mogelijk procedures te verkorten. Een belangrijke hinderpaal is inmiddels ook de stikstofproblematiek, die het bouwen in de nabijheid van Natura 2000gebieden belemmert. Noordwijk ligt ingeklemd tussen deze gebieden. Andere ontwikkelingen die ertoe kunnen leiden dat de NWS de eigen bouwopgaven niet haalt zijn de sterke stijging van de bouwkosten en het besluit van de huidige coalitie NZLokaal, VVD, CDA en de Lijst Salman Noordwijk om slechts een klein deel van het gebied Bronsgeest te bebouwen. Op verschillende podia heeft de NWS ervoor gewaarschuwd dat dit ernstige consequenties kan hebben voor de plannen van de woningcorporatie. Tegenover het schrappen van Bronsgeest staan tot nog toe onvoldoende reële alternatieven.

5.2 Woningvoorraad

De visie op de woningvoorraad van de NWS is ondergebracht in een portefeuilleplan. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen een wensportefeuille – gebaseerd op de werkelijke behoefte in ons werkgebied – en de haalbare portefeuille, die uitgaat van onze realistische planning. Zo gaat de wensportefeuille als stip op de horizon uit van 1000 nieuwe sociale huurwoningen in 2030, terwijl de haalbare portefeuille voor het jaar 2028 is gebaseerd op een bouwstroom van zo’n 675 woningen. De NWS heeft haar activiteiten gesplitst in Daeb (Diensten van Algemeen Economisch Belang, waaronder de sociale huurwoningen vallen) en niet-Daeb (de geliberaliseerde woningen). Om haar woningbezit aan te passen aan de vraag van de ‘markt’, wil de NWS te dure sociale huurwoningen verkopen of in de vrije sector verhuren. Met de opbrengst daarvan moet de nieuwbouw van compacte, betaalbare sociale huurwoningen voor kleine huishoudens met een laag inkomen mede worden gefinancierd. Noordwijk loopt in de regio voor op de aankomende vergrijzingsgolf. Daarom is het nodig dat onze woningen levensloopgeschikt zijn:

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

dit is voor ons dan ook een prominente stuurknop. In het voorgaande portefeuilleplan werd bij de levensloopgeschiktheid nog gebruik gemaakt van de sterren classificatie. Aangezien deze classificatie niet aansluit bij de manier van communiceren richting de huurder (die praat niet in aantal sterren) en ook erg star is in de beoordeling (harde eisen voor bijvoorbeeld het aantal centimeters van het keukenblad etc.) wordt een andere indeling gehanteerd. Voortaan zullen wij onze woningen indelen in:  Geschikt voor bewoner met rollator  Geschikt voor bewoner met rolstoel  Geschikt voor senioren Bij de transformatie van ons woningbezit hanteren we op basis van de wensportefeuille de volgende uitgangspunten: • Waar mogelijk kiezen we bij bestaand bezit met een streefhuur tot de liberalisatiegrens voor doorexploiteren. • Slopen van woningen doen we alleen als het niet anders kan. Renovatie van woningen voeren we uit wanneer dat noodzakelijk is om het bestaande bezit te kunnen blijven exploiteren. • We verkopen circa 90 relatief grote woningen. Deze woningen zijn qua huurprijs niet passend voor onze doelgroep. De opbrengst van de verkoop investeren we in renovatie en nieuwbouw in het sociale segment. • Om de opgaaf om ons bestaande bezit in 2050 CO2-neutraal te krijgen en betaalbaar te houden is de verkoop van 4 niet-Daeb woningen per jaar opgenomen. De resterende niet-Daeb woningen marktconform verhuurd worden. • We zoeken actief naar mogelijkheden om nieuwbouw huurwoningen in het (betaalbare) sociale huursegment te realiseren.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

In cijfers ziet de transformatieopgave, zoals opgenomen in de begroting, er als volgt uit: Transformatieopgave 2019 - 2027 Aantal woningen 31-12-19 Verkoop Nieuwbouw MGE woningen: aankoop MGE woningen: verkoop MGE woningen: herclassificatie naar Daeb Aantal woningen 31-12-27

Daeb 2.021 -40 530

23 2.534

Niet-daeb 244 -32 39 -16 -23 212

Totaal 2.265 -72 530 39 -16 0 2.746

* 70 Niet-Daeb woningen waren in 2018 geliberaliseerd. De overige Niet-Daeb woningen worden nog met een sociale huurprijs verhuurd. Pas na het realiseren van voldoende nieuwbouw worden Niet-Daeb woningen bij mutatie geliberaliseerd.

5.3 Woonagenda

De druk op de woningmarkt in het werkgebied van de Noordwijkse Woningstichting is hoog. Het Woonbehoefteonderzoek dat de gemeente Noordwijk in 2019 hield, bevestigt de grote behoefte aan betaalbare woningen. Om de druk op de plaatselijke woningmarkt enigszins te verlichten, moeten er in de komende tien jaar 2080 woningen bijkomen. In heel Noordwijk is volgens het onderzoek tot 2030 behoefte aan 440 tot 550 sociale huurwoningen. Daarmee wordt de achterstand niet ingelopen. Wil Noordwijk dat het aandeel goedkope huurhuizen stijgt, dan moeten er nog 700 huurhuizen bij komen. De conclusies uit het onderzoek gaat de gemeente gebruiken bij het opstellen van een nieuwe woonvisie. Volgens eerdere prognoses in de Regionale Woonagenda is er tussen 2017 en 2030 in het gebied Holland Rijnland sprake van een toename van de woningbehoefte van 23.500 tot ruim 30.000 woningen. Dat komt neer op 1.800 à 2.300 woningen per jaar. Zo’n 25 à 30 procent van de woningen zou in de sociale huursector moeten worden gerealiseerd. Alle gemeenten zullen hun redelijke bijdrage moeten leveren om de druk op de woningmarkt te beperken en verdringing te voorkomen.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

5.4 Projecten Na de oplevering van het Rederijkersplein begin 2019 is de Locatie Nortgho (61 woningen) voor de NWS het eerstvolgende nieuwbouwproject dat op stapel staat. De uitvoering liep in het verslagjaar vertraging op door de – landelijk spelende – stikstofproblematiek. De behandeling van de omgevingsvergunning bij de ODWH (Omgevingsdienst West-Holland) werd daardoor vertaagd. De NWS heeft de aannemer om inzet van meer elektrisch materieel gevraagd. Dat bleek mogelijk, waardoor de herrekende dispositie van stikstof op nul kwam. De ODWH heeft de benodigde vergunning inmiddels afgegeven en de gemeenteraad heeft – op verzoek van de NWS – ingestemd met het verkorten van de procedure om het bestemmingsplan vrij te geven. Het bouwrijp maken van het terrein is door de gemeente ter hand genomen en de verwachting is dat er in de tweede helft van 2020 daadwerkelijk kan worden gebouwd. Op de Locatie Nortgho – het terrein van de gesloopte, gelijknamige sporthal en het voormalige marktplein – komen 27 appartementen, 3 benedenwoningen, 14 bovenwoningen, 6 studio’s, 4 studio-kopwoningen en 7 eengezinswoningen. De woningen zijn gasloos en bijnaenergieneutraal. Het voornemen is om binnen dit project een Thuishuis te realiseren, een alternatieve woonvorm voor senioren. Zij wonen zelfstandig, maar kunnen ook gebruik maken van gezamenlijke voorzieningen. Op 9 april 2019 is een inloopavond gehouden voor de omwonenden van Locatie Northgo. Daarbij vroegen zij aandacht voor veiligheid en bereikbaarheid tijdens de bouw en parkeergelegenheid na de uitvoering van het plan. Net als de Locatie Northgo liep ook het bouwplan voor het Julianahofje (13 eengezinswoningen) aan de Albertus van Velsenstraat vertraging op door de stikstofproblematiek. Ook hier heeft de NWS om inzet van elektrisch bouwmaterieel gevraagd, om de uitstoot tijdens de werkzaamheden naar nul terug te brengen. De hoop is om daarmee de procedure voor het afgeven van de omgevingsvergunning weer op gang te brengen. Op basis van de huidige planning zou de vergunning half november 2020 onherroepelijk kunnen zijn. Ook de woningen in het Julianahofje zijn gasloos en bijna-energieneutraal.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Om met name de woningennood onder starters te lenigen, wil de NWS 34 tot 100 flexwoningen bouwen. Het voornemen om hiervoor de grond in het huidige tuinbouwgebied Bronsgeest te benutten, is van de baan nu het huidige college van B en W heeft besloten om grote delen van Bronsgeest niet te bebouwen. Een mogelijk alternatief is nog wel om de woningen op een andere plek te realiseren. De NWS denkt daarbij aan de (eigen) grond aan de Herenweg. Dit plan kan alleen doorgaan als de provincie en de gemeenten die deelnemen in de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) ermee instemmen om dit huidige tuinbouwgebied een andere bestemming te geven. Door de gewijzigde plannen voor Bronsgeest dreigt de NWS in totaal zo’n 2 miljoen euro aan vermindering van de verhuurdersheffing mis te lopen. Deze toekenning is binnen voor de bouw van 100 (flex)woningen, maar kan alleen worden benut als de sociale huurwoningen uiterlijk in juli 2023 in Bronsgeest zijn opgeleverd. Als dat niet gebeurt, vervalt de korting. Het college van B en W is op de hoogte van dit risico. Voor de eerste fase van Offem Zuid ligt er een schetsontwerp van Van Rhijn Bouw/Admiraal/Gemeente voor 72 appartementen (4 vrije sector, 68 sociaal). Voor een deel van de grond moet nog een bestemmingsplanprocedure worden doorlopen. De parkeernorm bepaalt uiteindelijk het totaal aantal te realiseren woningen. De NWS zou graag zien dat er voor sociale huurwoningen een andere norm wordt gehanteerd dan voor ‘gewone’ woningbouw. Die norm is nu gelijk (1,55 auto per woning). De planning is dat hier op z’n vroegst in 2021 kan worden gebouwd. De ontwikkeling van fase 2 van Offem Zuid heeft vertraging door de verkeershinder (met name geluid) van de provincialeweg N206. Over aantallen woningen en ontwerpen is derhalve nog veel onduidelijk. Wel staat vast dat 25 procent van de bouw het predikaat sociaal krijgt.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

6 Governance 6.1 Algemeen

Voor een maatschappelijke organisatie als de Noordwijkse Woningstichting is het van groot belang om de governance - de wijze waarop het bestuur en het toezicht is georganiseerd - goed op orde te hebben. De maatschappelijke opdracht staat voorop, en om dat optimaal te kunnen realiseren is een ‘good governance’ en adequaat risicomanagement essentieel. Als woningstichting wordt de NWS bestuurd door één directeur-bestuurder. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op zijn beleid en de algemene gang van zaken. De Raad beslist over de benoeming, beoordeling, beloning, schorsing en het ontslag van de bestuurder. De Raad van Commissarissen is zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen functioneren en legt daarvan ook in dit jaarverslag verantwoording af (hoofdstuk 7). Een (her)benoeming van een lid van de Raad is gebaseerd op de profielschets voor commissarissen. De bestuurder is verantwoordelijk voor de strategie van de NWS en de realisatie van de doelstellingen die de NWS als maatschappelijke organisatie heeft. Op 1 mei 2015 is, met de nieuwe Woningwet, de vernieuwde Governancecode voor woningcorporaties ingevoerd. De Governancecode geeft richtlijnen voor goed en transparant bestuur en toezicht. In de vernieuwde code is er meer aandacht voor cultuur en gedrag, passend bij transparante en integere organisaties. Het belang van (toekomstige) bewoners en andere direct belanghebbenden blijft daarbij voorop staan. De gemeente en huurdersorganisaties hebben een nadrukkelijker positie in de nieuwe code gekregen. De vernieuwde code kent vijf principes. De principes vullen elkaar aan en moeten in samenhang worden bezien. Het belang van (toekomstige) huurders of bewoners staat voorop in principe 1, waar het over waarden en normen gaat die passen bij de maatschappelijke opdracht. Vervolgens behandelt principe 2 de manier waarop bestuur en RvC aanspreekbaar zijn op de resultaten. Principe 3 beschrijft de toetsstenen van geschiktheid voor bestuur en RvC. In principe 4 wordt de dialoog met de (toekomstige) bewoners, gemeente en andere belanghebbende partijen behandeld. En tenslotte wordt in principe 5 aandacht besteed aan het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten. De RvC onderschrijft de code van harte. Alle principes en uitwerkingen van de code worden nageleefd. De governance van de NWS is beschreven in de volgende documenten en staat op de website van de NWS:   

de statuten; het bestuursreglement (+ integriteitsbeleid); het reglement RvC (profielschets, rooster van aftreden);

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

 

de reglementen Selectie- en Remuneratie- en Projectencommissie; het reglement voordracht huurdersorganisatie.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

7 Personeel en organisatie 7.1 Organisatie Nadat de intentieovereenkomst tot fusie op 5 maart 2019 was ondertekend stond 2019 voor veel medewerkers in het teken van de fusie met collega-corporaties Stek en Vooruitgang. Om een fusie te laten slagen moet deze van de medewerkers zelf worden, door hen te betrekken bij het vormgeven van nieuwe teams ĂŠn door het uitwerken van belangrijke onderwerpen in werkgroepen. En zo geschiedde. Door de stuurgroep werden kwartiermakers benoemd en de uit medewerkers van de drie corporaties geformeerde werkgroepen gingen aan de slag met hun opdrachten. Zo moesten nieuwe functieprofielen gemaakt worden, secundaire arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd worden en werden beleid en werkwijzen naast elkaar gelegd. Om de organisatorische integratie van de drie corporaties zorgvuldig te laten verlopen en de belangen en ontwikkelingsmogelijkheden van de medewerkers te waarborgen is een Sociaal Plan opgesteld. Dit Sociaal Plan is op 2 september 2019 door de bestuurders en vakbonden ondertekend en heeft als doel zekerheid en duidelijkheid te bieden aan de medewerkers van de corporaties inzake hun huidige en toekomstige rechten in het kader van de fusie. Parallel aan het fusieproces ging het gewone werk door. De personele bezetting bij de NWS kende in 2019 enkele wijzigingen. Drie medewerkers verlieten de organisatie, waarvan twee door pensionering. Met het oog op een fusie is besloten de hierdoor ontstane vacatures niet in te vullen, maar de werkzaamheden binnen de bestaande formatie op te vangen. Een voorheen ingehuurde projectleider is tijdelijk voor ĂŠĂŠn dag in de week in dienst getreden. Hiernaast hebben op beperkte schaal aanpassingen in arbeidsuren plaatsgevonden. Al deze ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat de totale vaste formatie is gedaald, op 1 januari 2020 bedraagt deze 20,49 fte (2018: 23,21 fte). De organisatie telt op dat moment 24 medewerkers, 13 mannen en 11 vrouwen.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Het organisatieschema met de vaste formatie ziet er op 1 januari 2020 als volgt uit:

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Buiten de vaste formatie maakt de NWS gebruik van een externe projectleider voor de (her)ontwikkeling van nieuw en bestaand vastgoed (Team Nieuwbouw/Renovatie), een externe ICT-adviseur en een externe interimController. De NWS vindt het belangrijk om haar sociaal-maatschappelijke rol op een goede wijze te vervullen. De NWS is dan ook erkend als leerbedrijf en begeleidt op regelmatige basis studenten in de praktijk. Eind 2019 maakte het team Administratie van de afdeling FIA gebruik van een stagiair. Het ziekteverzuim in 2019 is met 1,78 procent (2018: 4,19 procent) zeer laag te noemen. Dit kan verklaard worden doordat in 2019 geen sprake was van langdurig ziekteverzuim. De NWS nam in 2019 deel aan BLOEI, een samenwerkingsverband van de corporaties Stek, Habeko wonen, Dunavie, MeerWonen, Rijnhart wonen, Ons Doel, Woningstichting Nieuwkoop, Woningstichting St. Antonius van Padua, Woonstichting Vooruitgang, De Sleutels en de NWS. Het is eind 2017 voortgekomen uit een pilot van FLOW om de duurzame inzetbaarheid en mobiliteit van de collega’s te vergroten, bijvoorbeeld door het volgen van workshops en meeloopdagen (kijkje in de keuken) bij een aangesloten corporatie. Het samenwerkingsverband is begin 2019 geëvalueerd, waarop besloten is het project te continueren.

7.2 Opleidingen

In 2019 gaf de NWS 24.609 euro uit aan opleidingen en cursussen. Het ging hier om bedrijfsopleidingen en trainingen direct gericht op het werk. Te denken valt aan financiële workshops, managementtrainingen, duurzaamheid, overlast en specifieke vaardighedentrainingen. De NWS stimuleert nadrukkelijk initiatieven die bijdragen aan de ontwikkeling van haar medewerkers. Het door de directeur-bestuurder behaalde aantal PE-punten bedroeg in 2019: 12. Bestuurders moeten in drie jaar in totaal 108 PE-punten behalen. De bestuurder van de NWS voldoet hier bijna aan, hij heeft van 2017 t/m 2019 in totaal 101 PEpunten behaald.

7.3 Ondernemingsraad

Ondanks het beperkte aantal fte heeft de NWS er in het verleden bewust voor gekozen om een Ondernemingsraad in te stellen. Op deze wijze probeert de NWS serieus de belangen van werknemers te borgen in de organisatie. Aangezien de OR een belangrijke rol heeft in het fusietraject was het contact tussen de OR en de bestuurder het afgelopen jaar intensiever dan in voorgaande jaren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de fusie het belangrijkste gespreksonderwerp was. 50

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Leden van de OR waren ultimo 2019: J. Rรกtkai, voorzitter; S. Dijkstra, secretaris; D. van Duijvenvoorde, lid.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

8 Risicomanagement In navolging van voorgaande jaren is de NWS in 2019 verder gegaan met het op structurele wijze in kaart brengen, monitoren van en bijsturen op haar risico’s. Voor ieder risico is een risico-eigenaar aangewezen uit het managementteam en een risico-beheerder uit de organisatie. De risicobeheerder heeft inhoudelijke kennis van het risico, doet voorstellen ten aanzien van de beheersing en draagt zorg van de implementatie van deze voorstellen. Daarnaast worden de risicobeheerders periodiek in de overleggen van het managementteam uitgenodigd om de ontwikkeling van het risico toe te lichten en een update te geven van de voortgang van de (nieuw) te implementeren maatregelen. De risico-eigenaar draagt verantwoordelijkheid voor het risico vanuit het management team en heeft de bevoegdheid beslissingen te nemen ten aanzien van de invoer van extra beheersmaatregelen. Het toewijzen van risico-eigenaren en risico-beheerders sluit aan bij het door de NWS gehanteerde “3-lines of defense”. In 2018 zijn de 24 risico’s welke het WSW (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) heeft opgesteld getoetst en geactualiseerd. In 2019 heeft hiervan in het licht van de aanstaande fusie geen actualisatie plaatsgevonden. Periodiek wordt een risicoprofiel voor nieuwbouw projecten per fase opgesteld, is in 2019 een specifieke fraudeanalyse organisatiebreed opgesteld en voorzien van een additionele analyse per proces onderdeel. Het uitvoeren van een stresstest en de bepaling van de risicotolerantie organisatiebreed is in het kader van de fusie uitgesteld. Tot slot is risico appetite begin 2019 geactualiseerd samen met de RvC. Het WSW heeft 5 “financial risks” benoemd en heeft hier een normering bepaald waaraan de woningcorporaties moeten voldoen. De NWS heeft zelf hiervoor in 2017 in de financieringsstrategie 2017-2026 een signaleringsnorm opgenomen welke binnen de normen van het WSW valt zodat indien noodzakelijk bij signalering tijdig bijgestuurd kan worden. Jaarlijkse actualisering van het risicoprofiel De risk appetite en het risicoprofiel worden ieder jaar geactualiseerd. In 2019 is door het managementteam met de bestuurder vastgesteld dat het profiel zich niet heeft gewijzigd. Verder is in de diverse werkgroepen in het kader van de fusie aandacht geweest voor specifieke onderdelen. Dit risicoprofiel was aangevuld met de beheersmaatregelen welke gedurende het jaar zijn genomen om het risico te beperken of te voorkomen. De medewerkers is gevraagd waar nodig risico’s toe te voegen, te herformuleren, dan wel te verwijderen, omdat ze niet langer van toepassing zijn op NWS. Op basis hiervan ontstond een ‘nieuwe’ lijst met risico’s. De Noordwijkse woningstichting onderkent risico’s op het gebied van strategie, operationele activiteiten, financiering, treasury en weten regelgeving.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Bij de actualisatie van het risicoprofiel van NWS zijn geen risico’s afgevoerd en ook geen nieuwe risico’s toegevoegd. Vanuit het totaal aan risico’s zijn onderstaande 12 risico’s geselecteerd met de grootste impact op de doelstellingen van NWS.

Nr.

Risicogebeurtenis

TIJDIGE BESCHIKBAARHEID GROND Het risico bestaat dat de grond onvoldoende tijdig beschikbaar komt voor de nieuwbouw van de gewenste 600 woningen. Om de vraag naar betaalbare sociale huurwoningen enigszins te kunnen beantwoorden moeten er de komende 10 jaar minimaal 600 betaalbare huurwoningen worden gebouwd. Voor de bouw zijn bouwlocaties nodig. De NWS is daarvoor nagenoeg geheel afhankelijk van grond die de gemeente daarvoor beschikbaar stelt.

DOORSTROMING De kans bestaat dat zittende huurders onvoldoende verhuizen (bv. senioren), waardoor de doorstroming beperkt blijft. Onvoldoende doorstroming leidt tot een stagnatie van de markt, hetgeen vervolgens kan leiden tot een mismatch tussen huurder en woningen. Deze mismatch kan mogelijk tot meer aanpassingen in woningen leiden, omdat bijv. ouderen langer in een eengezinswoning blijven wonen.

LEEFBAARHEID EN OVERLAST Mede door de instroom van verwarde personen bestaat het risico op onveilige woonsituaties en is er grotere kans op burenoverlast en leefbaarheidsproblemen.

R10

BOUWKOSTEN De kans bestaat dat de bouwen onderhoudskosten meer stijgen dan geprognosticeerd

R20

COMPLIANCE MET (NIEUWE) WET- EN REGELGEVING De kans bestaat dat NWS niet voldoet aan de eisen van wet en regelgeving (noncompliant).

R38

BETROKKENHEID INDIVIDUELE HUURDERS BIJ HUN WOON- EN LEEFOMGEVING Doordat steeds meer mensen met hun rug naar de samenleving staan bestaat de kans dat de betrokkenheid bij de woonomgeving afneemt, waardoor de druk op de leefbaarheid toeneemt.

R82

VERTRAGING AGV FUSIE GEMEENTE NOORDWIJK EN NOORDWIJKERHOUT De kans bestaat dat de plannen van NWS worden vertraagd doordat de ambtelijke organisatie tijdens fusie vooral intern gericht is. Daarnaast bestaat de kans dat de woningbouwplannen niet of anders tot uitvoering komen omdat er in Noordwijkerhout meer ruimte eis voor woningbouw.

R84

KWETSBAARHEID KLEINE ORGANISATIE (WERKDRUK) De kans bestaat dat er werk blijft liggen en/of dat veel werk bij een medewerker komt te liggen.

R85

DATABEVEILIGING De kans bestaat dat data van NWS op straat komt te liggen, dan wel er niet voldoende melding van wordt gemaakt van datalekken.

R87

VERDUURZAMING

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Nr.

Risicogebeurtenis De kans bestaat dat er onvoldoende of onvoldoende tijdige verduurzaming van de voorraad plaats vindt en/of de kosten van de verduurzaming te hoog oplopen doordat stakeholders een onvoldoende bijdrage leveren aan de verduurzaming.

R92

FUSIE De kans bestaat dat NWS door een (onderzoek naar) fusie de komende periode teveel intern gericht is en er interne onrust ontstaat, waardoor doelstellingen niet worden gerealiseerd.

R93

CAPACITEIT BINNEN DE BOUWSECTOR Als gevolg van de druk op de capaciteit in de bouwsector bestaat de kans dat er vertraging in de nieuwbouw wordt opgelopen.

Met dit risicoprofiel gaat NWS de komende periode aan de slag. Daar waar er nieuwe risico’s aan het risicoprofiel zijn toegevoegd zijn risico-eigenaren en risicobeheerders aan het risico toegewezen. Tevens zijn per risico de maatregelen en risicobereidheid vastgelegd. Risico apetite en tolerantie Begin 2019 is ook de risk apetite risicotolerantie van NWS geactualiseerd. Deze dient als kader waarbinnen de NWS werkt en vormt de basis voor de tolerantiegrenzen die zijn vastgesteld voor de individuele risico’s. Naast het kader wordt ook zichtbaar gemaakt welke keuze er worden gemaakt wanneer er een afweging moet worden gemaakt tussen verschillende doelstellingen. Kernonderwerp

Risicoscore

Kritische prestatie indicator

Ondergrens

Financiën

1. Aversie

•

WSW normen

Ratio’s in meerjarenperspectief boven de signaleringsnorm van AW en WSW + eigen signaleringsnorm

De financiële norm geldt als een kader waarbinnen alle andere risico’s zich bewegen. Investeringen zullen niet plaatsvinden wanneer dit leidt tot een structurele overschrijding van de eigen signaleringsnormen van de NWS. Alle andere doelen zijn daarmee ondergeschikt aan dit doel en zullen hieraan worden getoetst.

Nieuwbouw + Aankoop

3. Voorzichtig

• • • •

Stichtingskosten tussen €186.000 en IRR 2% €207.000 600 nieuwe woningen in de periode tot en met 2027 Waar mogelijk 3 sterren Kleine en betaalbare woningen onder de aftoppingsgrens.

NWS hecht veel belang aan de voor de komende periode geplande nieuwbouw. Echter het door-exploiteren van de bestaande sociale woningvoorraad (niet behorende tot de verkoopportefeuille) zal voor nieuwbouw gaan, wanneer er een afweging moet worden gemaakt. Het is mogelijk dat in sommige gevallen bij nieuwbouw een IRR lager dan 2% wordt geaccepteerd. Met name wanneer

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Kernonderwerp

Risicoscore

Kritische prestatie indicator

Ondergrens

additionele doelstellingen zoals betaalbaarheid en duurzaamheid hiermee worden gediend. Daarom wordt hier voor de risicoscore voorzichtig gekozen. Omdat de in de voorraadvisie vastgestelde marktvraag 1000 nieuwbouwwoningen is, wordt 600 nieuwbouwwoningen als ondergrens voor het aantal te realiseren woningen gehanteerd. Duurzaamheid in de nieuwbouw

3. Voorzichtig

• BENG

•

• Gasloos

De duurzaamheid in de nieuwbouw kan feitelijk niet los worden gezien van het kernonderwerp nieuwbouw. Wanneer duurzaamheidsinvesteringen leiden tot een IRR lager dan 2% of hogere stichtingskosten dan € 207.000 (inclusief duurzaamheidsinvesteringen) wordt hier mogelijk toch voor gekozen, omdat dit anders zal leiden tot meerkosten in de toekomst. Overigens is de IRR van 2% vastgesteld op basis van stichtingskosten exclusief duurzaamheidsinvesteringen). NWS neemt hier haar verantwoordelijkheid en vindt dat zij het maatschappelijk rendement hier niet kan laten liggen. De NWS kiest voor bewezen concepten en loopt ook in tempo van realiseren niet voorop. De kosten voor de investeringen in duurzaamheid zullen voor een deel voor rekening van de corporatie komen, omdat ze niet kunnen worden verdisconteerd in de huur of EPV. Daar waar mogelijk worden subsidies aangevraagd bij Rijk of gemeente Bestaande bouw (sociale kernvoorraad)

2. Beperkt

• Gemiddelde conditiescore van 2,5 • Toegankelijkheid 1 ster waar mogelijk

Conditiescore min 3.

De sociale kernvoorraad van NWS moet ten alle tijden in stand blijven met een minimale conditiescore van 3. Streefwaarde is 2,5. Daarbij wordt tevens gestreefd naar een toegankelijkheid van minimaal 1 ster, voor de woningen waar het mogelijk is deze toegankelijkheid te realiseren en afgestemd op de omvang van huurders ouder dan 65 jaar. De NWS gaat uit van door exploiteren van haar sociale woningvoorraad. Renovatie moet worden onderbouwd met het daarvoor ontworpen toetsingskader. Sloop-nieuwbouw alleen als het echt niet anders kan en de nieuwbouwopgave niet in gevaar brengt. Duurzaamheid in de bestaande bouw

3. Voorzichtig

Label B in 2020 CO2 neutraal in 2050

53% CO2 reductie in 2050

De NWS moet de komende jaren gemiddeld € 1,5 miljoen duurzaamheidsinvesteringen doen om aan de sectordoelstelling te kunnen bijdragen. Deels zal dit gefinancierd moeten worden door verkoop van woningen uit het niet-DAEB segment. Sector breed is de verwachting dat deze duurzaamheidsoperatie niet zonder bijdrage van de overheid kan worden gerealiseerd. Gesproken wordt bijvoorbeeld aan een gedeeltelijke afbouw van de verhuurdersheffing maar in de begroting is hier nog geen rekening mee gehouden.

Leefbaarheid

2. Beperkt

Schoon, heel & veilig

Schoon, heel en veilig

Doel is voornamelijk de waarde van het bestaande bezit op peil te houden. Hiervoor worden diverse zaken opgepakt. De hoeveelheid geld die hierin omgaat is beperkt en wordt tevens beperkt door weten regelgeving. Dienstverlening

2. Beperkt

Klanttevredenheid min. 8

Klanttevredenheid min. 7,5

De klanttevredenheid is nu goed. Grote investeringen en risico’s zijn niet noodzakelijk. De rol van de medewerkers van NWS is belangrijk bij de dienstverlening. Daarnaast zetten we sterk in op de communicatie met de huurders en andere stakeholders.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Kernonderwerp

Risicoscore

Organisatie

2. Beperkt

Kritische prestatie indicator MTO > 7,5 Streven naar een weerbare organisatie door verdere professionalisering van sturing en beheersing 1 FTE per 100 woningen Benchmark bedrijfslasten min. B

Ondergrens MTO 7,5 Voldoen aan weten regelgeving

NWS investeert in nieuwe mensen, processen en systemen. Daarbij neemt NWS op dit moment veel hooi op haar vork. Daarmee wordt een aanvaardbaar risico genomen. De werkzaamheden worden vooraf goed gepland (beschikbare uren en benodigde uren) en geherprioriteerd indien nodig. Indien nodig wordt tijdelijk ingehuurd. Bijvoorbeeld bij ziekten of bij behoefte aan speciale kennis. Samenwerking

2. Beperkt

Voldoende beoordeling voor de visitatie

Een goede samenwerking met gemeente en huurdersverenigin g. De samenwerking met andere partijen is belangrijk, maar altijd ondergeschikt aan deze partijen.

De gemeente en huurdersvereniging zijn de belangrijkste stakeholders. We zetten sterk in op de goede samenwerking met de stakeholders.

Stresstest In 2019 is geen uitgebreide stresstest uitgevoerd, zoals vorig jaar, mede in verband met alle activiteiten rondom de fusie. Wel is in het kader van de fusie een stresstest uitgevoerd, zowel van NWS als de fusiepartners. Deze is mede gebaseerd op een aantal aannames en niet op basis van een Monte Carlo simulatie. De uitkomsten bevestigen het beeld van vorig jaar. Impact Corona-virus Begin 2020 werd NWS en de fusieorganisatie Stek net als onze huurders, leveranciers en de rest van de wereld geconfronteerd met de gevolgen van het Coronavirus. Er is een crisisteam ingericht en maatregelen zijn genomen. Tevens is in het kader van een analyse gemaakt van de belangrijkste risico’s. Dit zijn onder meer: -

Risico’s in het kader van verhuur en beheer van het bezit Organisatie voor de organisatie en de medewerkers Risico in het kader van beheer, het onderhouden, het renoveren en bouwen van vastgoed - En tot slot financiële risico’s. De uitwerking van deze analyse is opgenomen onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen in de jaarrekeningen. Hieruit blijken de aanvullende of verhoogde risico’s.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Risico's en onzekerheden met een belangrijke impact in het afgelopen boekjaar en de gevolgen daarvan Eind 2018 is het profiel geactualiseerd met de risico’s die waren ingeschat voor het boekjaar 2019. Per risico is de risicobereidheid vastgesteld en zijn maatregelen vastgelegd. Gedurende het jaar zijn deze risico’s gemonitord

door de beheerders en de voortgang van de maatregelen zijn periodiek besproken in het MT. Drie grote risico’s voor het boekjaar 2019 uit het risicoprofiel waren: -

Beschikbare bouwgrond en capaciteit binnen de bouwsector Bouw- en onderhoudskostenstijging Verduurzaming en het verduurzamingsprogramma van NWS De fusie

Inmiddels is de fusie een feit. De risico’s uit hoofde van de stikstof- en coronacrisis blijven de aandacht hebben.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Financieel beleid en beheer 9.1 Algemeen

Naast de invoering van het nieuwe primaire computersysteem heeft het blijvend voldoen aan de toetsingscriteria van WSW en AW - samen met de intern geformuleerde doelstellingen en ambities - het kader voor de interne bedrijfsvoering bepaald.

9.2 Jaarresultaat

Het nastreven van financiële continuïteit is een belangrijke randvoorwaarde voor de investeringsambities van de NWS. Het boekjaar 2019 kon worden afgesloten met een positief jaarresultaat van € 34,8 miljoen. Dit resultaat is in grote mate het gevolg van de (ongerealiseerde) waardemutatie vastgoedportefeuille ad. € 30,9 miljoen. Zonder deze mutatie is sprake van een positief resultaat van € 3,9 miljoen. Dit is circa € 0,8 miljoen hoger dan dat van het vorige jaar. De voornaamste oorzaken zijn:  VPB lasten € 1,5 miljoen hoger dan in jaarrekening 2018 (verslechtering). De afwikkeling van de fiscale onderhoudsvoorziening met de Belastingdienst heeft het jaarrekeningresultaat 2018 substantieel beïnvloed. Daarnaast zijn in 2018 de belastingposities in lijn gebracht met de gemaakte afspraken met de belastingdienst voor 2014 en 2015 en vertaald naar de opvolgende jaren. Dit heeft in 2018 geresulteerd in een incidenteel batig Vpb.  Resultaat rentelasten en rentebaten is gedaald met € 0,7 miljoen (verbetering): In 2018 is € 236.000 betaald aan VPB rente, in 2019 is er sprake van een bate van € 174.000 aan VPB rente. In 2019 is € 86.000 bouwrente toegerekend aan vastgoed in ontwikkeling. De resterende verbetering (€ 0,2 miljoen) is gerealiseerd door een lagere gemiddelde rentevoet en een lagere schuldpositie.  Overige directe operationele lasten exploitatie bezit € 0,9 miljoen lager dan in jaarrekening 2018 (verbetering). Deze verbetering wordt voor € 680.000 verklaard door het ontvangen van een vermindering verhuurdersheffing in verband met de oplevering van ons nieuwbouwcomplex de Rederijker. Daarnaast is er in 2019 geen sprake geweest van het afdragen van saneringsheffing (in 2018 nog € 190.000).  Huuropbrengsten zijn gestegen met € 0,7 miljoen ten opzichte van 2018. Deze stijging wordt voor € 285.000 verklaard door het in januari 2019 in exploitatie nemen van ons nieuwbouwcomplex de Rederijker. Restant stijging wordt verklaard door reguliere huurverhogingen en harmonisatie van de huur bij mutatie.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

9.3 Jaarresultaat versus begroting

Het resultaat over het boekjaar 2019 in vergelijking met de begroting 2019 geeft een vergelijkbaar beeld als het gaat om het nettoresultaat exploitatie vastgoedportefeuille. Dit blijkt uit het hiernavolgende overzicht.

Het hogere resultaat, exclusief niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille, van circa € 0,1 miljoen kan als volgt kunnen worden toegelicht: -

De huuropbrengsten zijn circa € 92.000 lager dan begroot doordat het project tijdelijke woningen niet in 2019 kon worden gerealiseerd; De overige directe operationele lasten zijn € 432.000 hoger dan begroot. Door het niet kunnen realiseren van project tijdelijke woningen is er in 2019 geen vermindering verhuurdersheffing van € 680.000 ontvangen. Restant verschil wordt verklaard door het in begroting 2019 wel inrekenen van de saneringsheffing terwijl deze in werkelijkheid niet is opgelegd; Financiële baten en lasten zijn € 398.000 lager dan begroot. € 174.000 wordt verklaard door een rentebate VPB. € 86.000 door een niet in 2019 begrote toerekening bouwrente. Restant verschil wordt verklaard door herfinanciering met lagere rentepercentages dan hetgeen door de autoriteit als parameter in begroting 2019 is voorgeschreven. VPB lasten zijn € 242.000 lager dan begroot.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

9.4 Waardeontwikkeling

De marktwaarde van het woningbezit in exploitatie is eind 2019 toegenomen tot € 395.523.000. Op de oorspronkelijke waardering ultimo 2018 is een correctie toegepast van circa € 10,0 miljoen. De vergelijkende cijfers over 2018 in deze jaarrekening zijn overeenkomstig aangepast. De waardemutatie (stijging) 2019 bedroeg € 40,5 miljoen. Voor ongeveer € 5,5 miljoen is deze stijging het gevolg van (des)investeringen als aankoop, verkoop, nieuwbouw en verduurzaming van het bezit. De overige € 35,0 miljoen is het gevolg van de verplichte actualisatie van de marktwaarde volgens het handboek modelmatig waarderen. De totale waardeontwikkeling is als onderstaand:

Realisatie van deze ongerealiseerde herwaardering is mede afhankelijk van het te voeren beleid van de NWS. Omdat het beleid van de corporatie niet gericht is op het verzilveren van actuele (markt-)waarde, maar op exploitatie van het bezit voor adequate huisvesting van de doelgroep zal het overgrote deel van de herwaardering niet worden gerealiseerd. Vanwege dit beleid is er met name voor wat betreft het DAEB-bezit sprake van een zogenaamde maatschappelijke beklemming op het vermogen. Op deze beklemming wordt in de volgende paragraaf nader ingegaan.

Beleidsmatige beschouwing op de ontwikkeling van de marktwaarde Het jaar 2019 kenmerkt zich door een wederom verder aangetrokken woningmarkt ten opzichte van 2018. Zowel in de koop- als huurmarkt blijft een toenemende interesse bestaan. Voor de woningportefeuille van de NWS heeft dit tot een stijging van de marktwaarde gezorgd. De totale waarde van de woningportefeuille is met € 40,5 miljoen gegroeid naar een waarde van € 396,0 miljoen. Dit betreft een waardegroei van 11,4 %. De positieve waardeontwikkeling is vooral het gevolg van een verder aangetrokken koopmarkt, waarin de toegenomen vraag en krapte resulteren in een leegwaarde groei van de vastgoedportefeuille. De lage rentestand is hier mede een bepalende factor in. De huurprijsontwikkeling van het sociale vastgoed heeft een neerwaartse invloed gehad op de waardeontwikkeling. Hoewel de ontwikkeling van de contracthuur positief is, blijft deze achter ten opzichte van 2018 door een gematigde huurverhoging en passend toewijzen. Hiermee wordt invulling gegeven aan de maatschappelijke taak op het gebied van betaalbaarheid.

Beleidsmatige beschouwing op de beleidswaarde Het WSW en de Aw hebben in het kader van het nieuwe integraal

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

toezichtskader besloten om met ingang van het boekjaar 2018 de in voorgaande jaren gehanteerde bedrijfswaarde te vervangen door een nieuw waardebegrip, de beleidswaarde. NWS vermeld, net als de collega corporaties, m.i.v. het jaarverslag 2018 de beleidswaarde in plaats van de bedrijfswaarde in de toelichting van de jaarrekening. In het bestuursverslag wordt een beleidsmatige beschouwing opgenomen. De ontwikkeling van de beleidswaarde wordt deels beĂŻnvloed door de ontwikkeling van de marktwaarde in verhuurde staat welke hiervoor is toegelicht, omdat de beleidswaarde de marktwaarde als vertrekpunt neemt. De beleidswaarde vormt een onderdeel van het Verticaal toezichtsmodel van de Aw en WSW. Het jaar 2019 is een overgangsjaar naar een definitief normenkader. De uitkomsten van de beleidswaarde in het jaarverslag 2018 van alle corporaties zal voor de Aw en WSW als input dienen om een definitieve sectornorm voor LTV (=Loan To Value) en solvabiliteit vast te stellen. WSW en de Aw hebben aangegeven dat gedurende 2019 de voorlopige norm voor de LTV 75% blijft en voor de solvabiliteit 20%. Bovendien is er een overgangsregime van Aw en WSW van toepassing voor het proces van borging dat de borgingsruimte gedurende dit overgangsjaar bepaald. De borgingsruimte wordt in deze overgangsfase dan ook o.b.v. een bredere analyse van de financiĂŤle positie van de individuele corporatie bepaald. Bij het opstellen van de jaarrekening maakt het bestuur diverse oordelen en schattingen. Dit is inherent aan het toepassen van de geldende verslaggevingsstandaarden. In het bijzonder is dit van toepassing op de bepaling van de marktwaarde en de beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie. De waardebepaling van het vastgoed (terug te vinden in de marktwaarde en beleidswaarde), is geen exacte wetenschap en tevens betreft dit de grootste schattingspost waar het bestuur een inschatting over moet maken voor de jaarrekening. De beleidswaarde kent als vertrekpunt de marktwaarde in verhuurde staat waarbij er in het kader van de beschikbaarheid, betaalbaarheid, kwaliteit en beheer aansluiting wordt gezocht bij het beleid van de corporatie (lees: NWS) in plaats van de uitgangspunten in de markt. Met deze toelichting wordt nadere duiding gegeven aan het deel van de waarde van het vastgoed en dus van het corresponderende deel van het vermogen dat als gevolg van het beleid van de woningcorporatie niet of pas op zeer lange termijn kan worden gerealiseerd. Op basis van ervaringen uit het boekjaar 2018 kan de externe toezichthouder besluiten nadere invulling te geven aan het begrip beleidswaarde. Mogelijke onzekerheden in de uitgangspunten die samenhangen met de verdere ontwikkeling van dit waardebegrip kunnen leiden tot aanpassingen in de

beleidswaarde in komende perioden, onder meer samenhangend met:

Aanpassing van de huurstijgingsparameter: bij bepaling van de beleidswaarde is de (bij mutatie van de woning te realiseren) markthuur aangepast naar de streefhuur. Deze is gebaseerd op een schatting door NWS ď&#x201A;ˇ

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

van de nieuwe huur bij mutatie mede rekening houdend met wettelijke bepalingen zoals passend toewijzen, prestatieafspraken en afspraken met de huurdersvereniging over huursomstijging en de huursom. In de praktijk kan de huurstijging, de streefhuur en de huursom afwijken van de uitgangspunten in de beleidswaarde vanwege onder andere afwijkingen in de mutatiegraad en de dan geldende kaders voor het passend toewijzen en het huursombeleid. Bepaling van de toegepaste disconteringsvoet, welke ultimo 2019 in de beleidswaardebepaling gelijk is aan de in het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde 2019 opgenomen disconteringsvoet voor het type vastgoedbezit en regio waarin NWS actief is. In theorie kan een lager risicoprofiel worden verondersteld in de beleidswaarde door inrekenen van een lagere huur (betaalbaarheid) en hogere kwaliteit (onderhoud). Doordat de disconteringsvoet bij doorexploitatie meer betekenis heeft gekregen krijgt de bepaling van deze disconteringsvoet meer aandacht. Het is denkbaar dat hierdoor de disconteringsvoet de komende jaren nog een ontwikkeling gaat doormaken. 

Toepassing van nadere standaardisatie voor bepaling van onderhoudskosten versus investeringen en/of toerekening van niet direct vastgoedgerelateerde bedrijfslasten. 



Toepassing van nadere standaardisatie voor bepaling van beheerskosten.

9.5 Eigen Vermogen

Door de toevoeging van het positieve jaarresultaat (na resultaatverdeling) van € 34,8 miljoen is het eigen vermogen gestegen tot € 329 miljoen. Dit is circa 77,4% van het balanstotaal en ruim boven de door de externe toezichthouders verlangde minimale 50%. Ultimo 2018 bedroeg het eigen vermogen 75,4% van het balanstotaal. Met betrekking tot de vrije aanwending van dit vermogen moet rekening worden gehouden met de, uit onze primaire doelstelling voortkomende, beklemming op het vermogen. Waardering op basis van de verdiencapaciteit van het bezit (beleidswaarde), rekening houdend met voortgezette exploitatie, ligt dichter bij deze doelstelling. Het verschil tussen deze beide waarderingen vormt derhalve een maatschappelijke beklemming op het eigen vermogen. In onderstaande tabel wordt deze beklemming getoond en bedraagt circa € 226 miljoen (2018 € 208 miljoen). Beklemming: DAEB en niet-DAEB

x € 1.000,-

Marktwaarde verhuurde staat Beschikbaarheid (doorexploiteren) Betaalbaarheid (huren) Kwaliteit (onderhoud) Beheer (beheerkosten) Subtotaal

x € 1.000,€ 395.522.783

€ 5.446.512 € -163.549.741 € -66.309.221 € -1.914.993 € -226.327.442

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Beleidswaarde

€ 169.195.341

Eigen vermogen Beklemming in % eigen vermogen

€ 328.587.000 68,9%

Uit voorgaande tabel blijkt dus dat 69 procent (2018: 68%) van ons vermogen per balansdatum niet vrij aanwendbaar is, maar zit opgesloten in de huidige waarde inschatting van ‘de stenen’. In de jaarrekening is onder de toelichting op de vastgoedbelegging een nadere uiteenzetting gegeven omtrent de waardeontwikkeling van het vastgoed, de wijze waarop de beleidswaarde tot stand is gekomen alsmede een gevoeligheidsanalyse gegeven. Er wordt verwezen naar deze paragraaf voor het inzicht in de waardeontwikkeling.

9.6 Financiële kengetallen

Een van de onderdelen van de externe beoordeling is de mate waarin wordt voldaan aan een aantal financiële kengetallen. In onderstaande tabel worden de kengetallen uit deze jaarrekening afgezet tegen de normen zoals deze door AW en WSW worden verlangd en de vanuit ons intern beleid hiervoor benoemde streefwaarden. Financiële kengetallen jaarverslag 2019 Onderdeel Kasstroomindicatoren ICR

Intern

Normen extern

2019

2018

> 1,5

> 1,4

1,66

1,73

> 25 % < 70% < 50%

> 20 % < 75% < 50%

48,4 45,3 15,4

43,0 52,0 16,4

Rentabiliteit Rentabiliteit (Direct+ Indirect) Totaal Vermogen Rentabiliteit (Direct + Indirect) Eigen Vermogen Rentabiliteit VreemdVermogen

8,64 10,59 2,61

15,40 19,56 3,56

Solvabiliteit BE (EV/TV*100%) Loan to Value (LVV/TV*100%)

77,4% 16,8%

75,4% 18,5%

Balanskengetallen Solvabiliteit (beleidswaarde 2019 / bedrijfswaarde 2018) Loan to Value (beleidswaarde 2019 / bedrijfswaarde 2018) Dekkingsgraad (WOZ waarde)

In 2018 is de overstap gemaakt van bedrijfswaarde naar beleidswaarde. Bij de beleidswaarde wordt op de marktwaarde in verhuurde staat een aantal correcties gemaakt waarin het eigen beleid van de corporatie zijn vertaling krijgt. Met het doel om op deze manier de beklemming op het vermogen tegen eenduidige grondslag tot uitdrukking te brengen. Voor de toetsing van onze kengetallen wordt door het WSW gebruik gemaakt van tegen beleidswaarde bepaalde balansgrootheden. Deze wijken af van de in de jaarrekening gehanteerde verplichte waarderingsgrondslag van marktwaarde in verhuurde staat. Het in de vorige paragraaf genoemde verschil in vastgoedwaardering (Marktwaarde ten opzichte van Beleidswaarde) komt tot uitdrukking in de Solvabiliteit (marktwaarde 77,4% tegen 48,4% volgens

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

beleidswaarde) en Loan to Value (Marktwaarde 16,8% tegen 45,3% volgens beleidswaarde). Hiermee voldoet NWS aan de eisen gesteld door Aw en WSW.

Toekomstparagraaf

Begin 2020 is NWS gefuseerd met Stek. In 2019 is al een gezamenlijke begroting opgesteld, waarbij aandacht is geweest voor onder meer de gemaakte afspraak met huurders en andere stakeholders. Het coronavirus raakt de fusieorganisatie. Vanuit de gemaakte risicoanalyse en op basis van de huidige inzichten is gekeken naar de impact nu en in de toekomst. In de jaarrekening is hier een aparte paragraaf over opgenomen. Op basis van de huidige inzichten zullen de begrote cijfers worden beïnvloed. Onduidelijk is nu nog wat die impact zal zijn. Op basis van huidige inschattingen zal met name de waarde van het vastgoed, de condities waartegen kan worden gefinancierd en overige risico’s als in die paragraaf gedefinieerd zijn weerslag hebben. Gegeven de huidige financiële positie van NWS en de fusieorganisatie moet deze op basis van de huidige inzichten in staat worden geacht de klappen van deze crisis op te vangen. Hierbij wordt opgemerkt dat Stek recent het complex SassemBourg heeft verkocht. Als gevolg hiervan verwacht Stek in het komende half jaar geen financieringen te hoeven aantrekken. De fusieorganisatie zal de ontwikkelingen nauwlettend volgen

9.7 Treasury

Het treasurybeleid van de NWS heeft als doelstelling het behouden van toegang tot de financiële markt om zodoende over de voor de bedrijfsvoering benodigde middelen te kunnen beschikken. In het treasurystatuut is het hiertoe vastgestelde beleid omschreven. Vervolgens wordt het jaarlijks in een treasuryjaarplan als onderdeel van de bedrijfsbegroting uiteengezet. Het treasurybeleid bestaat uit het portefeuillebeheer voor de langere termijn en het cashmanagement voor de korte en middellange termijn. Bij onze treasuryactiviteiten maken we gebruik van de diensten van het financieel adviesbureau Thesor. Dit bureau is gespecialiseerd in het bieden van ondersteuning aan verschillende (semi) publieke sectoren. Dit bureau in een adviserende rol maakt deel uit van onze, samen met Padua en de Vooruitgang ingestelde, treasurycommissie. Onderstaand wordt op beide onderdelen van het treasurybeleid in relatie tot het verslagjaar ingegaan. Portefeuillebeheer Het portefeuillebeheer is gericht op het voorzien van tegen optimale condities verkrijgen van middelen om in de lange termijn financieringsbehoefte te voorzien. In 2019 is als gevolg van de (reguliere en eind) aflossingen op leningen voor in totaal circa € 5,9 miljoen afgelost, en is voor (her)financiering van de bestaande leningen en het nieuwbouw project Nothgo € 5 miljoen aangetrokken. De gemiddelde rentekostenvoet is door de recente transacties verder gedaald naar 3,02% (2018: 3,32%).

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Cashmanagement Het cashmanagement is gericht op de optimalisatie qua rentekosten/baten en beschikbaar volume ter aanwending op de korte en midden-lange termijn. Mede onder invloed van de nieuwbouwinvesteringen en verschuivingen in de tijd zijn de per balansdatum aanwezige liquide middelen met € 2.062.000 toegenomen tot € 2.459.000. Naast de aanwezige liquide middelen beschikt de NWS over een rekening-courantkrediet bij onze huisbankier de Bank Nederlandse Gemeenten. Van deze kredietfaciliteit ad € 3 miljoen is gedurende het jaar geen gebruik gemaakt. In het overzicht kasstromen en de toelichting hierop als onderdeel van de jaarrekening wordt nader op de mutatie van de aanwezige liquiditeiten ingegaan.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

10 Raad van Commissarissen 2019 10.1 Inleiding Fusie

Het jaar 2019 heeft, naast de lopende zaken van de NWS, vooral in het teken gestaan van de voorgenomen fusie van de NWS met Stek en Vooruitgang. In 2017 is in opdracht van de gezamenlijke RvC’s in de Bollenstreek onderzoek gedaan naar de huidige situatie en de toekomst van de woningcorporaties in de Bollenstreek. Het beeld uit dit onderzoek was dat de vier corporaties in de ‘Bollendorpen’ veel overeenkomsten hadden, met een vergelijkbare opgave in de komende jaren en interessante samenwerkingsmogelijkheden. In 2018 werd door de gezamenlijke bestuurders een onderzoek gestart om een verdergaande samenwerking van de ‘Bollen 4’ te onderzoeken. De belangrijkste reden voor de RvC van de NWS was dat de omvang van de NWS op termijn te klein is voor de opgaven in de komende jaren, met nieuwe opdrachten als inspelen op de veranderingen in de doelgroepen en de nieuwe opgave op het gebied van duurzaamheid. Ook is de kwetsbaarheid van de kleine organisatie een groot risico. Eind 2018 bleek dat Woningstichting Sint Antonius van Padua koos voor een andere weg. Daarop hebben de RvC’s op voorstel van de bestuurders besloten met drie corporaties een onderzoek te doen voor een fusie. In het voorjaar van 2019 is het besluit genomen te komen tot een fusie van Woonstichting Stek, Woonstichting Vooruitgang en de Noordwijkse Woningstichting. In het voorjaar van 2020 is die fusie juridisch bekrachtigd. Woningbouw In 2016 zijn door de gemeente, Stichting Huurdersbelangen Noordwijk (SHN) en de NWS ambitieuze prestatieafspraken gemaakt, te weten een uitbreiding met 600 woningen binnen 10 jaar. Een doel dat zeker door de Raad van Commissarissen wordt ondersteund. Door verschillende oorzaken, onder andere fijnstof, stikstof en PEFAS is de bouw van de lopende projecten vertraagd. De keuze van het nieuwe college om het gebied Bronsgeest slechts beperkt te bebouwen betekent een verlies van een groot aantal woningen de komende jaren. Ook de bouw van de flexibele woningen ligt mede hierdoor stil. De RvC heeft grote zorg bij deze ontwikkeling. De vraag van woningzoekenden is enorm en ondanks onze inzet kunnen wij niet in het noodzakelijke tempo bouwen. Met de fusiepartners is afgesproken dat de Noordwijkse bouwproductie speerpunt voor de inzet in de kern Noordwijk van de gemeente voor de fusiecorporatie Stek en haar RvC zal blijven.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Overleg met de gemeente en Stichting Huurdersbelangen De Raad van Commissarissen stelt het op prijs om de dialoog met de gemeente op alle niveaus te optimaliseren, bijvoorbeeld door twee keer in het jaar bijeen te komen met het college van burgemeester en wethouders. In 2019 heeft dit overleg een keer plaatsgevonden. In 2020 zal dit weer worden opgepakt. Ook het periodiek contact met de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk wordt door de RvC als belangrijk en als constructief ervaren. In 2019 heeft de Stichting zeer constructief bijgedragen aan het besluit voor de fusie en haar inzet voor woningbouw. Eind 2019 heeft de Stichting Huurdersbelangen zelfs besloten geen goedkeuring te geven aan de prestatieafspraken om druk te zetten op de ontwikkeling van woningbouw. Financiën De NWS is financieel gezond. De Raad onderschrijft de visie van het bestuur dat om de primaire doelgroep in de gemeente Noordwijk optimaal te kunnen bedienen - de NWS, naast de bouw van nieuwe woningen, in de komende jaren een forse transitie zal moeten realiseren in de samenstelling van haar woningvoorraad. In essentie betekent dat meer kleinere, vooral betaalbare huurwoningen. Bovenop deze opgave is, met het kabinetsbesluit te gaan stoppen met gaswinning in Groningen, het verduurzamen van de woningvoorraad een belangrijk thema geworden. Dit vraagt opnieuw nadenken over de inzet van middelen voor de verschillende doelen. Een thema dat ook bij de RvC regelmatig besproken wordt. De door de centrale overheid opgelegde Verhuurdersheffing is niet aangepast. Wel bestaat nu de mogelijkheid van een vermindering van de afdracht aan de Verhuurdersheffing, gekoppeld aan de bouw van nieuwe woningen. De middelen die hierdoor beschikbaar komen worden ingezet om de nieuwe woningen betaalbaar te houden. De recente aanpassing in de fiscale regelgeving leidt helaas tot een aanzienlijke nieuwe kostenverhoging voor de corporaties. Goede resultaten Naast de productie en verduurzaming van de voorraad blijft de ambitie van het bestuur hoog liggen op het gebied van klantgerichtheid, communicatie met huurders, gemeente en andere stakeholders, alsmede op transparantie en financiële gezondheid. De NWS heeft zich ten doel gesteld een primair klantgeoriënteerde organisatie te zijn die werkt tegen een beheerst kostenniveau. Bijzondere aandacht van de Raad gaat daarom uit naar een evenwichtige inrichting van de organisatie, medewerkerstevredenheid en integriteit. De Raad is dan ook erg blij met de in 2019 gegeven blijvende hoge score van de bewoners in de jaarlijkse KWH-meting. Ook op veel andere punten doet de NWS

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

het goed. De Raad heeft veel waardering voor de inzet van alle betrokkenen bij de NWS die tot deze goede resultaten leiden, een gezamenlijke prestatie! Het zal de komende jaren veel energie vragen om steeds met de besten mee te kunnen en dit waar te blijven maken.

10.2 Activiteiten in het verslagjaar

Los van de standaardonderwerpen die de RvC conform de statuten dient te behandelen, houdt de RvC een vinger aan de pols door de bestuurder te bevragen over de belangrijke maatschappelijke veranderingen en de implicaties die deze hebben voor het volkshuisvestingsbeleid en de financiële positie van de corporatie. De RvC acht het van eminent belang dat de bestuurder goede relaties onderhoudt met belanghouders in de gemeente. Vandaar dat de resultaten van bestuurlijk overleg met stakeholders een steeds terugkerend onderwerp van gesprek zijn tussen bestuurder en de Raad. De RvC heeft in het verslagjaar de volgende besluiten genomen:        

Goedkeuring fase 2/investeringskrediet nieuwbouwproject Northgo Vaststelling jaarstukken 2018 Vaststelling van geen bezwaren tegen juridische fusie Stek en Vooruitgang Goedkeuring bod prestatieafspraken 2020 Vaststelling kaderbrief 2020 Goedkeuring fusiebegroting Goedkeuring bestuursbesluit tot vaststelling fusie Goedkeuring bestuursbesluit tot wijziging statuten en vaststelling deze statuten  Onderschrijving bestuursbesluit tot vaststelling fusie-effectrapportage  Vaststelling efficiency- en evaluatieparagraaf  Bezoldiging bestuurder 2020  Herbenoeming bestuurder voor nieuwe periode  Bezoldiging RvC-leden 2019 en 2020 Hiernaast zijn in de RvC-vergaderingen onder andere de volgende onderwerpen besproken: risicomanagement, duurzaamheid, nieuwbouwplannen, tussentijdse rapportages en de huurverhoging.

10.3 Algemeen

De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het functioneren van het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen de woningcorporatie; is werkgever van het bestuur en staat het bestuur gevraagd en

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

ongevraagd met raad ter zijde. Zo heeft de Raad actief met het bestuur meegedacht over de toekomstige strategie en over het overleg met stakeholders. Daarnaast geeft de Raad van Commissarissen onder andere de accountant opdracht voor de controle van de jaarstukken en voor de visitatie die de corporatie elke vier jaar laat uitvoeren. De Raad van Commissarissen houdt onder andere toezicht op:    

de realisatie van de doelstellingen van de corporatie; de realisatie van de volkshuisvestelijke opgaven; de strategie en risico’s verbonden aan de activiteiten van de corporatie; de opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen;  kwaliteitsbeleid;  de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording;  het financieel verslagleggingsproces;  de naleving van toepasselijke weten regelgeving en de Governancecode Woningcorporaties. De Raad van Commissarissen handelt op basis van een toezichtvisie. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen zijn in artikel 17 van de statuten van de Noordwijkse Woningstichting omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Commissarissen dat is gepubliceerd op de website van de NWS. De NWS heeft de principes en uitwerkingen zoals opgenomen in de Governancecode Woningcorporaties in zijn geheel gevolgd. Tevens is er via de interne controle en de externe accountantscontrole systematische aandacht voor de beheersing van frauderisico’s. Als leidraad voor zijn taken hanteert de Raad van Commissarissen van de NWS: 

        

de Woningwet 2015 en de uitwerking daarvan in het Besluit Beheer Sociale Huurwoningen (BBSH) en het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting; het ondernemingsplan; het jaarplan; de begroting; het treasurystatuut; risicoanalyses; eigen signaleringsnorm (ICR, DSCR, LTV, dekkingsgraad, allen boven de norm van Aw/WSW) financiële en managementrapportages en de overige rapportages van het bestuur; Benchmarkanalyses van de Aw en Aedes; de Governancecode Woningcorporaties;

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019



de VTW/Aedes Sectorbrede beloningscode Bestuurders Woningcorporaties;  de Wet Normering Topinkomens (WNT);  afspraken met externe belanghebbenden;  ontwikkelingen in de sector en in de maatschappij. Dit toezichtkader heeft de Raad van Commissarissen in 2019 gehanteerd bij het nemen van beslissingen, het beoordelen van bestuursvoorstellen en de bewaking van de strategie. In dit verslag legt de Raad van Commissarissen, als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan de uitvoering van zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. Op 1 mei 2015 is, met de vernieuwde Woningwet, een aangepaste Governancecode voor woningcorporaties ingevoerd. De Governancecode geeft richtlijnen voor goed en transparant bestuur en toezicht. Voor meer informatie zie de website. De RvC onderschrijft de code van harte. Alle principes en uitwerkingen van de code worden nageleefd. De governance van de NWS is beschreven in de volgende documenten en staat op de website van de NSW:  de statuten;  het bestuursreglement (+ integriteitsbeleid);  het reglement RvC (profielschets, rooster van aftreden);  de reglement Selectie- en Remuneratie- en Projectencommissie;  het reglement voordracht huurdersorganisatie. De laatste uitwerkingen van de veranderingen in weten regelgeving in de periode 2015 t/m 2017 zijn medio 2018 gerealiseerd.

10.4 Samenstelling van de Raad

In de samenstelling van de Raad hebben zich in 2019 geen veranderingen voorgedaan. De Raad bestaat uit de volgende leden: De heer L.W. Bartelse, voorzitter; De heer H.L.M. van Lente, vicevoorzitter; Mevrouw S.E. van Tol, lid; Mevrouw M.M.J. Breedveld, lid; De heer P. Overduin, lid. Met het besluit van de fusie van NWS met Stek eindigt het bestaan van de NWS als zelfstandige woningcorporatie en gaat zij op in de nieuwe Woonstichting Stek.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De RvC heeft besloten voor de twee zetels in de nieuwe RvC van Stek mevrouw S.E. van Tol en de heer L.W. Bartelse voor te dragen. Daarmee is de continuïteit voor de NWS van de in de fusie gemaakte afspraken ook binnen de RvC van de nieuwe organisatie geborgd.

10.5 Vergaderingen van de RvC De Raad heeft in 2019 in totaal elfmaal vergaderd, waarvan éénmaal samen met de RvC van Stek. De Raad heeft, gezamenlijk met de bestuurder, dit jaar, als gevolg van de drukte in verband met de gemeentelijke fusie slechts één gesprek met het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Noordwijk gehad. Jaarlijks heeft de voltallige Raad een gesprek met de SHN. De beide commissarissen die namens de huurders zijn voorgedragen hebben minimaal eenmaal per jaar overleg met de SHN. De RvC heeft veel waardering voor de wijze waarop NWS en SHN samenwerken. Na de fusie zal mevrouw S.E. van Tol net als in de huidige situatie als ‘huurderscommissaris’ actief blijven. De RvC-leden waren vrijwel bij alle reguliere vergaderingen aanwezig. Naast regelmatig terugkerende onderwerpen als kwartaalrapportages, projectoverzichten, treasuryrapportages en risicoanalyses heeft de RvC zich in 2019 in het bijzonder beziggehouden met Assetmanagement , de ontwikkeling van de bouwprojecten, Risicomanagement en gesprekken over de toekomst van de NWS tijdens de reguliere vergaderingen. De Raad nam in dit jaar op voorstel van de bestuurder een besluit voor de bouw van een Thuishuis, een bijzondere vorm van wonen voor alleenstaande, eenzame mensen. Het eerste Thuishuis zal worden gerealiseerd als onderdeel van het project Northgo. Onderdeel van het project Thuishuis is ook het vormen van een netwerk om eenzame mensen op te sporen en te betrekken bij de samenleving door inzet van vrijwilligers. In 2019 heeft de RvC-voorzitter tezamen met een RvC-lid tweemaal met de ondernemingsraad over de fusie gesproken. De Raad is blij met de positieve zienswijze van de OR. De zienswijze van de huurders is in het fusietraject van doorslaggevend belang! De voorzitter heeft tenminste maandelijks overleg met de bestuurder. Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen, liet de Raad van Commissarissen zich regelmatig mondeling en schriftelijk door het bestuur informeren. Het betrof onder meer de financiële resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen, de wensen en behoeften van belanghebbenden en strategische ontwikkelingen. De RvC heeft zich in 2019 volledig onafhankelijk van zijn taken kunnen kwijten.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

10.6 Zelfevaluatie De Raad van Commissarissen heeft in december 2019/januari 2020 zijn eigen functioneren gedurende het jaar 2019 geëvalueerd. De wettelijke eis is dat deze evaluatie jaarlijks plaatsvindt waarvan eenmaal in de twee jaar met een externe begeleider. Gezien het feit dat op 15 februari 2020 de NWS zal fuseren met Stek is de Autoriteit woningcorporaties akkoord gegaan met een interne evaluatie. In de beoordeling over 2019 is een zelfevaluatie gehouden door de Raad zelf, bestaande uit een individuele analyse aan de hand van een vragenlijst. De RvC heeft in het afgelopen jaar extra inzet geleverd vanwege de ontwikkeling van de fusie met Stek. Daarin heeft de Raad duidelijk bijgedragen aan de ontwikkeling van de fusie op basis van een kader van heldere uitgangspunten voor de fusie. Daarnaast is in de evaluatie stilgestaan bij thema’s als: het teamgevoel, de wederzijdse verwachtingen, het verloop van de RvC-vergaderingen, de relatie van de RvC met de bestuurder en de prioriteiten. Ook in het laatste jaar van de NWS heeft de RvC in goede harmonie zijn rol als toezichthouder uitgeoefend. Alle leden besteden aandacht aan permanente educatie teneinde hun taak naar behoren te kunnen uitoefenen. De leden van de Raad namen kennis van de publicaties van de Vereniging van Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) en van Aedes. Verder woonden leden van de Raad speciale workshops bij van de VTW en ander aanbieders.

10.7 Honorering RvC

De honorering van de Raad van Commissarissen houdt rekening met de maatschappelijke waarden en normen. De honorering is niet gekoppeld aan de prestaties van de Noordwijkse Woningstichting. Basis voor de honorering is de ‘Honoreringscode commissarissen’ van de vereniging van toezichthouders woningcorporaties (VTW), alsmede de ‘Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector’ (WNT). De werkingssfeer van deze wet voor woningcorporaties is niet alleen voor bestuurders, maar ook voor leden van raden van commissarissen. De honorering voldoet aan de geldende weten regelgeving. Besloten is de beloning aan te passen aan de jaarlijkse indexatie conform de Wet Normering Topinkomen, met hanteren van de beleidsregels vastgesteld door VTW. Met ingang van 2019 is de bezoldiging vastgesteld op € 8.800,-- per jaar voor een lid van de RvC en op € 13.150,-- voor de voorzitter van de RvC. Voor zover van toepassing wordt met ingang van 2019 de vergoeding gepresenteerd inclusief de hierover in rekening gebrachte BTW. Er is geen vaste onkostenvergoeding.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

10.8 Commissies binnen de RvC

De Raad kent een drietal commissies, te weten de Selectie- en Remuneratiecommissie, de Auditcommissie en de Projectencommissie. De taak van de commissies is om de besluitvorming van de Raad van Commissarissen op de drie onderdelen voor te bereiden en de Raad en bestuurder te adviseren. De Selectie- en Remuneratiecommissie werkt conform het “Reglement Selectieen Remuneratiecommissie”. Zij doet voorbereidende activiteiten om de RvC te ondersteunen bij het selecteren van het bestuur en het opstellen en het uitvoeren van het beloningsbeleid van de NWS. Deze commissie richt zich in ieder geval op: 

het opstellen van selectiecriteria en benoemingsprocedures inzake commissarissen en bestuurders;  het tenminste eenmaal per jaar beoordelen van de omvang en samenstelling van de Raad en het bestuur en het - indien nodig - doen van voorstellen voor (wijziging van) de profielschetsen;  het tenminste eenmaal per jaar beoordelen van het functioneren van individuele commissarissen en bestuurders en het rapporteren hierover aan de Raad;  het doen van voorstellen voor (her)benoemingen;  het houden van toezicht op het beleid van het bestuur inzake selectiecriteria en benoemingsprocedures voor het hoger management.  doet (van tijd tot tijd) voorstellen aan de Raad betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid voor leden van het bestuur, de bezoldiging van individuele bestuurders, de vergoeding van de leden van de Raad en zijn voorzitter en vicevoorzitter. Als er benoemings- en selectievraagstukken zijn binnen de NWS, worden deze vraagstukken behandeld door de Selectie- en Remuneratiecommissie. De Selectieen Remuneratiecommissie wordt sinds 1 maart 2018 gevormd door de heer P. Overduin (voorzitter) en de heer L.W. Bartelse (lid). De Selectie- en Remuneratiecommissie is in 2019 vier keer bijeengekomen. In 2019 heeft de commissie tijd en aandacht besteed aan de werkgeversrol voor de bestuurder, de bezoldiging van de bestuurder en de RvC de voorbereiding van de evaluatie en gedachtewisselingen over de organisatie. Bij de invulling van het interne toezicht door benoeming van een zelfstandige interne controller is, conform de regelgeving, de RvC betrokken. De Auditcommissie werkt conform het ‘Reglement Auditcommissie’. De Auditcommissie ondersteunt de RvC bij het toezicht op de volgende zaken: 

 

de werking van de interne risicobeheersing en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante weten regelgeving en de werking van de gedragscode; de financiële informatieverstrekking door de corporatie; de naleving van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de externe accountant; 73

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019



de relatie met de externe accountant; waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid, de bezoldiging en eventuele nietcontrolewerkzaamheden voor de corporatie;  de financiering van de corporatie;  de rol en het functioneren van de interne auditfunctie;  indien nodig, het uitbrengen van advies aan de Raad ten behoeve van het opstellen van de voordracht tot benoeming van de externe accountant.  het bespreken van de jaarrekening en het accountantsverslag, het jaarverslag, de kwartaalrapportages, de begroting en het ter accordering voorleggen van deze documenten aan de Raad;  het - samen met de externe accountant - adviseren van de directie bij het opstellen van het werkplan van de interne auditor en het kennis nemen van de bevindingen van de interne auditor;  de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van in- en externe accountants. In de vergadering van 25 april 2019 was de externe accountant aanwezig voor het bespreken van de rapporten over de jaarrekeningcontrole en de managementletter. Een bijzondere rapportage was in 2019 het due-diligencerapport van de drie fusiepartners en de optelling van de drie samen. Uit de rapportage bleek dat het nieuwe Stek een gezonde start na de fusie kan maken. Een andere belangrijke taak is dat de commissie de vergaderingen voorbereidt tussen de directeur-bestuurder en de RvC, waarin de jaarrekening, het jaarverslag en de kwartaalrapportages van de corporatie worden besproken. De Auditcommissie werd in 2019 gevormd door mevrouw S.E. van Tol (Voorzitter) en de heer H.L.M. van Lente (lid). De Auditcommissie is in 2019 vier keer bijeengekomen. Andere onderwerpen besproken in de Auditcommissie zijn o.a.:        

de financiële gevolgen van de scheiding DAEB/niet-DAEB de jaarrekening; de managementletter van de accountant de kaderbrief en de tussentijdse rapportages risicomanagement en de stresstest de begroting. De benoeming van een zelfstandige interne Controller Het verloop van de bouwprojecten

In 2017 is met het oog op de bouwontwikkelingen gekozen voor het instellen van een Projectencommissie. De commissie wordt gevormd door de heer H.L.M. van Lente (voorzitter) en mevrouw M.J.J. Breedveld (lid). De Projectencommissie is eenmaal gehouden. Onderwerpen waren o.a.:

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

 De oplevering van het Rederijkersplein in januari 2019, de uitwerking van het project op het oude Northgo-terrein, met de opname daarin van een Thuishuis,  de stagnerende ontwikkeling van 60 tijdelijke woningen aan de Herenweg/Bronsgeest,  de ook stagnerende ontwikkeling van het Julianahofje, 14 woningen aan de Albertus van Velsenstaat,  de voorbereiding van de renovatie van het complex Kruithof dat in 2019 wordt uitgevoerd en  de ontwikkeling rond de verduurzaming van het bezit. Ook is aandacht besteed aan:  Professioneel opdrachtgeverschap  Bouwkostenontwikkeling en  Contractvorming.

10.9 Beoordeling bestuurder

De Selectie- en Remuneratiecommissie heeft met de bestuurder gesproken over zijn functioneren in algemene zin in 2019, het behalen van de afgesproken doelen voor 2019 en zijn beloning over per 1 januari 2019. De Raad heeft veel waardering voor de inzet van de bestuurder. De effecten van die inzet zijn o.a. zichtbaar in de permanente verbeteringen die in de organisatie worden doorgevoerd. Naast de oplevering van het Rederijkersplein is de ontwikkeling van de projecten Northgo en Julianahofje verder gegaan. In de loop van 2019 is de ontwikkeling door ingrijpen van de overheid door de problematiek van stikstof en PFAS komen stil te liggen. Eind 2019 lijkt er weer wat licht te komen en kan in 2020 de bouw van deze projecten en de renovatie van Kruidhof werkelijk starten. De RvC heeft veel waardering voor de wijze waarop de bestuurder in dit jaar de gesprekken met andere corporaties over samenwerking of fusie heeft opgepakt. Niet alleen heeft hij naast de bestaande activiteiten de extra taak voor de fusie prima aangepast. Ook is de relatie met het personeel in deze periode uitstekend gebleven. Een knappe prestatie met alle onzekerheden die de fusie voor het personeel met zich meebrengt. De beloning van de bestuurder in 2019 is gebaseerd op de beloningscode van de VTW voor bestuurders van woningstichtingen en voldoet daaraan. De Raad heeft besloten gezien haar zeer positieve oordeel de beloning van de bestuurder met ingang van 1 januari 2019 deels aan te passen aan de jaarlijkse indexering van deze beloningscode.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Het effect van de fusie van de gemeenten Noordwijk en Noordwijkerhout, ten aanzien van het aantal inwoners van de nieuwe gemeente, heeft voor de bezoldiging pas effect in 2020.

10.10 Controle financiĂŤle verslaglegging

Het bestuur is verantwoordelijk voor de volledigheid en kwaliteit van de openbaar gemaakte financiĂŤle informatie. De RvC ziet erop toe dat het bestuur deze verantwoordelijkheid op de juiste wijze invult. De keuze van de externe accountant is voorbehouden aan de RvC, maar de keuze wordt niet eerder gemaakt dan nadat daarover het advies van het bestuur is ingewonnen. De opdrachtverlening aan de externe accountant tot het uitvoeren van extra controlewerkzaamheden (niet behorend tot de standaard controlewerkzaamheden) geschiedt door de RvC, na overleg met het bestuur. De externe accountant rapporteert zijn bevindingen betreffende het onderzoek van de jaarrekening tegelijkertijd aan bestuur en RvC.

10.11 Gegevens leden RvC

De Raad van Commissarissen bestond in 2019 uit vijf leden. Door de invulling van een tweetal zetels door de dames S.E. van Tol en M.J.J. Breedveld voldoet de RvC aan de norm dat tenminste 30 procent moet worden ingevuld door een vrouw. In onderstaand overzicht worden de persoonlijke gegevens van de huidige leden van de RvC weergegeven. Leeftijd

L.W. Bartelse 67

Drs. P. Overduin MCM 61

Drs. S.E. van Tol 53

Functie Beroep

Voorzitter Gepensioneerd

Lid Zelfstandig ondernemer

Lid

Voorzitter v/d Kamer voor de Binnenvisserij

Lid RvT Ons Tweede Thuis (OTT), Aalsmeer

Nevenfuncties

CFO Kloosbeheer B.V. -

M.M. J. Breedveld 43

Drs. H.L.M. van Lente 56

Lid General Counsel/ Corporate Secretary Vesteda

Lid Partner Twynstra en Gudde

Bestuurslid Planet Romeo Foundation

Lid RvC Stadsherstel Den Haag e.o. N.V. Lid RvC Rijswijk Wonen

Benoemd

1 mei 2017

30 augustus 2016

1 mei 2017

13 februari 2018

15 maart 2012

Onafhankelijk Aftredend Herbenoembaar

Ja 1 mei 2021 Ja

Ja 30 augustus 2020 Ja

Ja 1 mei 2021 Ja

Ja 13 februari 2022 Ja

Ja 15 maart 2020 Nee

De totale zittingsduur bedraagt conform de Governancecode maximaal twee zittingstermijnen van vier jaar.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

10.12 Deskundigheid leden RvC

De RvC-leden worden mede benoemd op basis van hun deskundigheid. Zij worden geacht deze deskundigheid op peil te houden. Dit gebeurt onder andere door het volgen van opleidingen en het bijwonen van bijeenkomsten en seminars. Door middel van PE-punten kan dit inzichtelijk worden gemaakt. RvC-leden van corporaties die lid zijn van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties dienen in een volledig kalenderjaar als commissaris minimaal 5 PE-punten te behalen. Als een commissaris in een kalenderjaar meer PE-punten behaalt dan de geldende PE-norm, dan kan het overschot aan punten meegenomen worden naar het volgend jaar tot een maximum van de PE-norm. In onderstaand overzicht is de score voor 2018 en 2019 weergegeven. Naam RvC-lid

L.W. Bartelse Drs. P. Overduin MCM Drs. S.E. Van Tol M.M.J. Breedveld Drs. H.L.M. van Lente

Aantal behaalde PEpunten

2018 9 4 4 9 12

2019 9 4 8 2 30

10.13 Integriteit

De NWS heeft in 2016 haar Integriteit- en gedragscode en Klokkenluidersregeling geactualiseerd. De Integriteits- en gedragscode wordt jaarlijks tijdens de functioneringsgesprekken met de medewerkers besproken. Alle leden van de huidige Raad zijn onafhankelijk van de NWS. Er bestaan geen overlappingen met andere bestuursfuncties. Geen van de commissarissen is of was in het verleden in dienst van de corporatie, onderhoudt een directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers. Geen van de commissarissen verleent andere diensten dan die voortvloeien uit het lidmaatschap van de Raad van Commissarissen of onderhoudt banden met de NWS, hetzij direct, hetzij indirect, buiten het commissariaat. In het verslagjaar was geen sprake van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de Raad betrokken waren. Het reglement van de Raad bevat bepalingen over mogelijk tegenstrijdige belangen. EĂŠn lid van de RvC is ook actief als commissaris bij een andere corporatie. Deze corporaties bevinden zich buiten het werkgebied van de NWS, waardoor er redelijkerwijs geen kans bestaat dat zich een belangenconflict voordoet.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De NWS stelt zich op het standpunt dat de sector gebaat is bij samenwerking en informatie-uitwisseling. Dubbelfuncties als hierboven genoemd kunnen daar bepaald toe bijdragen.

10.14 Verklaring Raad van Commissarissen

Het resultaat voor belastingen van de corporatie inclusief deelnemingen over het verslagjaar bedraagt € 34.813.299 positief. Dit is inclusief € 30.899.799 aan niet gerealiseerde waardeveranderingen van de vastgoedportefeuille. De Raad van Commissarissen hield in 2019 onder meer toezicht op de zes verantwoordingsvelden van het BBSH. De Raad van Commissarissen maakt daarin duidelijk dat de corporatie een actieve bijdrage levert aan de volkshuisvesting in Noordwijk en de regio. De Raad van Commissarissen verklaart dat de corporatie het uitgangspunt ‘werkzaam in het belang van de volkshuisvesting’ adequaat en duurzaam invult (artikel 11 van het BBSH). De Raad van Commissarissen verklaart dat de corporatie in 2019 haar werkzaamheden binnen het statutair vastgelegde werkgebied heeft uitgevoerd. De Raad van Commissarissen verklaart dat het financiële beleid en beheer is gericht op financiële continuïteit en dat batige saldi worden ingezet voor de volkshuisvesting. In de wetenschap dat wij bij de fusie NWS als een gezonde en goede corporatie overdragen aan het nieuwe Stek sluiten we op 10 februari 2020 de periode NWS allen af. De Raad van Commissarissen zegt dan ook alle betrokkenen, waaronder de SHN, de gemeente Noordwijk, de ondernemingsraad en de medewerkers dank voor de geleverde inspanningen bij de uitvoering van hun taken en het realiseren van de doelstellingen van de NWS. Het gaat u allen goed! Raad van Commissarissen Noordwijkse Woningstichting Noordwijk, mei 2020.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Deel 2: Jaarrekening 2019

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Balans per 31 december 2019 BALANS PER 31 DECEMBER 2019 Activa (Bedragen x € 1.000)

1 2 3 4

VASTE ACTIVA Vastgoedbeleggingen DAEB vastgoed in exploitatie niet-DAEB vastgoed in exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal Vastgoedbeleggingen

Materiële vaste activa 5 Onroerende en roerende zaken tdv de exploitatie Totaal Materiële vaste activa

Financiële vaste activa 6 Latente belastingvordering(en) 7 Leningen u/g Totaal Financiële vaste activa Som van de vaste activa

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden 8 Vastgoed bestemd voor de verkoop 9 Overige voorraden Totaal voorraden

10 11 12 13 14

Vorderingen Huurdebiteuren Overheid Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa Totaal vorderingen

15 Liquide middelen Som van de vlottende activa

TOTAAL ACTIVA

-1

395.523

354.994

2019

2018

340.812 54.711 18.409 762 414.694

303.389 51.605 18.187 6.701 379.882

888 888

1.062 1.062

4.000 4.000

419.582

384.944

300 300

129 15 2.045 36 158 2.383

137 124 3.132 29 620 4.042

2.459

397

5.142

4.739

424.724

389.683

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

2019

2018

275.713 52.874 328.587

242.746 51.028 293.774

1.584 2.505 4.089

1.853 1.853

66.099 18.409 7 84.515

67.056 18.187 1 85.244

5.157 633 51 5 1.687 7.533

5.153 1.520 376 24 12 4 1.723 8.812

424.724

389.683

Na resultaatbestemming Eigen vermogen 16 Herwaarderingsreserve 17 Overige reserve Totaal van het eigen vermogen

Voorzieningen 18 Latente belastingverplichting 19 Voorziening voor onrendabele investering Totaal van de voorzieningen

Langlopende schulden 20 Schulden / leningen kredietinstellingen 21 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VOV 22 Waarborgsommen Totaal van de Langlopende schulden

23 24 25 26 27 28 29

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden ter zake van pensioenen Schulden aan overheid Overige schulden Overlopende passiva Totaal van de Kortlopende schulden

TOTAAL PASSIVA

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Winst en verliesrekening over 2019 RESULTATENREKENING (Functioneel) 2019 (bedragen x € 1.000) 2019

30 31 32 33 34 35 36

Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Lasten servicecontracten Overige directe operationele opbrengsten exploitatie bezit Lasten verhuur- en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Overige directe operationele lasten exploitatie bezit Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

37 Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 38 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille bij verkoop Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

39 Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Waardeveranderingen vastgoedportfeuille

40 Leefbaarheid 41 Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten 42 Rentelasten en soortgelijke kosten Saldo financiële baten en lasten

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN 43 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening RESULTAAT NA BELASTINGEN

2018

16.713 439 -427 33 -2.247 -5.538 -2.917 6.056

16.042 383 -348 26 -2.248 -5.530 -3.817 4.508

2.877 -2.259 618

1.555 -1.048 507

30.900 30.900

44.353 44.353

-184

-170

440 -2.303 -1.863

180 -2.749 -2.569

35.527 -714 34.813

46.629 797 47.426

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Kasstroomoverzicht 2019 2019

Operationele activiteiten Ontvangsten: Huren Vergoedingen Overige bedrijfsontvangsten Renteontvangsten Saldo ingaande kasstromen

Uitgaven: Erfpacht Personeelsuitgaven Onderhoudsuitgaven Overige bedrijfsuitgaven Renteuitgaven Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat Verhuurdersheffing Vennootschapsbelasting Saldo uitgaande kasstromen

Kasstroom uit operationele activiteiten (Des)investeringsactiviteiten MVA ingaande kasstroom A. DAEB en B. niet DAEB activiteiten Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden Verkoopontvangsten woongelegenheden (VOV) Tussentelling ingaande kasstroom MVA

MVA uitgaande kasstroom DAEB en niet DAEB activiteiten Nieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden Aankoop, woon- en niet woongelegenheden 2.13A Aankoop grond Investeringen overig Tussentelling MVA uitgaande kasstroom

Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA 2.19 Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA Dividenduitkering DAEB/Niet DAEB Aflossing interne lening Tussentelling FVA ingaande kasstroom

2018

16.702 463 22 329 17.516

16.060 397 2 182 16.641

41 1.746 4.662 3.159 2.356 16 1.482 -70 13.392 4.124

41 1.818 4.318 2.582 2.879 206 2.176 3.474 17.494 -853

2.592 798 3.390

657 449 1.106

2.129 688 1.550 132 4.499 -1.109

5.052 81 1.138 635 6.906 -5.800

-1.109

-5.800

5.000 -5.953 -953

9.700 -5.112 4.588

Mutatie liquide middelen

2.062

-2.065

Saldovergelijking Liquide middelen per 1-1 Liquide middelen per 31-12 Mutatie liquide middelen

397 2.459 2.062

2.462 397 -2.065

Kasstroom uit (des)investeringen Financieringsactiviteiten Ingaand Nieuwe door WSW geborgde leningen Uitgaand Aflossing interne lening Aflossing door WSW geborgde leningen Kasstroom uit financieringsactiviteiten

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Grondslagen van waardering in de jaarrekening Algemeen

Noordwijkse Woningstichting is statutair gevestigd in Noordwijk (ZH) en is ingeschreven bij het Handelsregister Kamer van Koophandel onder nummer 28023096. Het adres van Noordwijkse Woningstichting is van Panhuysstraat 16, 2203 JR te Noordwijk. Activiteiten De Noordwijkse Woningstichting (hierna NWS) is een toegelaten instelling in de zin van artikel 19 van de Woningwet (instellingsnummer L2092). De stichting stelt zich ten doel uitsluitend werkzaam te zijn op het gebied van de volkshuisvesting zoals omschreven in artikel 45 van de Woningwet. Zij streeft daarbij naar het bevorderen van een goede huisvesting voor huishoudens met een laag inkomen en aanverwante doelgroepen en personen en richt zich daarbij in het bijzonder op de huisvesting van de tot haar doelgroepen behorende personen in de gemeente Noordwijk. Foutherstel NWS maakt gebruik van Flux (een software pakket) voor de uitwerking van de waardering van haar vastgoed. In 2019 is geconstateerd dat er in het software pakket voor wat betreft 2018 een fout heeft gezeten in de toepassing van het Handboek Modelmatig waarderen Marktwaarde voor 2018. Dit heeft geresulteerd in aanvullend onderzoek, waaronder een vergelijking met andere berekeningspakketten en een nieuwe berekening door Flux. Hieruit is gebleken dat de geconstateerde rekenfout in Flux een geïsoleerde fout betrof. Voor 2018 is het handboek verduidelijkt en is bij de certificering van de pakketten, waaronder Flux, hiervoor aandacht geweest. De impact van de rekenfout betekent dat het vastgoed ultimo 2018 voor een bedrag ad € 10,2 miljoen te hoog is gewaardeerd. Het resultaat over 2018 (niet gerealiseerde waardeveranderingen) en het eigen vermogen zijn eveneens € 10,2 miljoen te hoog weergegeven. De fout is conform RJ 150 retrospectief verwerkt in de jaarrekening 2019. De vergelijkende cijfers over 2018 en per 31 december 2018 zijn in deze jaarrekening aangepast hetgeen als volgt kan worden samengevat:

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Passiva (Bedragen x €1.000)

Activa (Bedragen x € 1.000) Fout 2018 vóór herstel

VASTE ACTIVA Vastgoedbeleggingen DAEB vastgoed in exploitatie niet-DAEB vastgoed in exploitatie Overige Vastgoedbeleggingen Totaal vastgoedbeleggingen

310.501 -7.112 303.389 54.518 -2.913 51.605 24.888 24.888 389.907 -10.025 379.882

Materiële vaste activa Financiële vaste activa Som van de vaste activa

1.062 1.062 4.000 4.000 394.969 -10.025 384.944

Som van de vlottende activa TOTAAL ACTIVA

4.739

399.708 -10.025 389.683

Resultatenrekening 2018 (Bedragen x € 1.000)

EIGEN VERMOGEN Herwaarderingsreserve Overige reserve Totaal van het eigen vermogen

252.771 51.028 303.799

Fout herstel

2018 na

-10.025 -10.025

242.746 51.028 293.774

Totaal van de voorzieningen Totaal van de langlopende schulden

1.853 85.244

Totaal van de kortlopende schulden

8.812

TOTAAL PASSIVA

399.708

-10.025

389.683

2018 vóór

Fout herstel

2018 na

57.452

-10.026

47.426

- Herwaarderingsreserve - overige reserve

54.007 3.445

-10.026 -

43.981 3.445

Totaal mutatie Eigen vermogen

57.452

-10.026

47.426

Resultaatbestemming (bedragen x € 1.000)

2018 vóór

Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille Niet gerealiseerde waarde-veranderingen vastgoedportefeuille Leefbaarheid Saldo financiële baten en lasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening RESULTAAT NA BELASTINGEN

2018 vóór

2018 na

Fout herstel

2018 na

4.508

507

54.379 -10.026 -170 -2.569

44.353 -170 -2.569

56.655 -10.026

46.629

797 57.452 -10.026

797 47.426

Resultaat na belastingen

ten gunste/ laste van

Oordelen, schattingen, veronderstellingen en onzekerheden Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding van de NWS zich diverse oordelen en schattingen. Onzekerheid omtrent deze schattingen en veronderstellingen kan resulteren in materiële aanpassingen van de jaarrekening in toekomstige jaren. De belangrijkste oordelen en schattingen hebben betrekking op de vastgoedbeleggingen in exploitatie (zowel DAEB als niet-DAEB), de voorzieningen, de waardeveranderingen en de acute en latente belastingen. De hierbij behorende veronderstellingen zijn vermeld in de toelichting bij de hiervoor genoemde jaarrekeningposten. Herwaardering vastgoedbeleggingen De NWS waardeert de vastgoedbeleggingen tegen de reële waarde waarbij veranderingen in de reële waarde in de winst-en-verliesrekening worden verantwoord. De reële waarden van de vastgoedbeleggingen zijn bepaald met behulp van de contante waarde methode, zoals voorgeschreven door het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde (bijlage 2 bij de Regeling Toegelaten Instellingen 2015). In sommige gevallen zijn de reële waarden van de vastgoedbeleggingen bepaald aan de hand van recente transacties met gelijksoortige kenmerken en locaties als het vastgoed van de groep. De NWS heeft onafhankelijke waarderingsexperts ingeschakeld voor het bepalen van de reële waarde. De waardering is het meest gevoelig voor veranderingen van de disconteringsvoet. Voor een verdere toelichting met betrekking tot de aannames en schattingen in het bepalen van de reële waarde, wordt verwezen naar de toelichting op het vastgoed in exploitatie.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Bijzondere waardeverminderingen en -vermeerderingen De NWS beoordeelt op balansdatum of een actief of een groep van activa een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. De beoordeling van het in exploitatie zijnde bezit beoordeling heeft geresulteerd in een bijzondere waardevermeerdering van â&#x201A;Ź 34,1 miljoen in het huidige boekjaar. De realiseerbare waarde is veelal gebaseerd op de marktwaarde van de kasstroom-genererende eenheid per 31 december 2019, bepaald met behulp van de contante waarde methode, zoals voorgeschreven door het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde (bijlage 2 bij de Regeling Toegelaten Instellingen 2015). Kasstroomprojecties bevatten aannames en schattingen van toekomstige verwachtingen. De realiseerbare waarde is gevoelig voor de disconteringsvoet, de verwachte toekomstige kasstromen en de groeivoet gehanteerd voor extrapolaties. Voor een verdere toelichting met betrekking tot de aannames en schattingen in het bepalen van de bijzondere waardeverminderingen, wordt verwezen naar de toelichting op het vastgoed in ontwikkeling. Latente belastingvorderingen De waardering van latente belastingvorderingen wordt gebaseerd op de fiscale gevolgen van de door de NWS, per balansdatum, voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling van activa, voorzieningen, schulden of overlopende passiva. Latente belastingvorderingen worden gewaardeerd tot de hoogte waarop het waarschijnlijk is dat fiscale winst beschikbaar zal zijn voor de verrekening. De NWS betrekt in deze beoordeling het beschikbaar zijn van latente belastingverplichtingen ter saldering, de mogelijkheid van planning van fiscale resultaten en de hoogte van toekomstige fiscale winsten in combinatie met het tijdstip en/of periode waarin de latente belastingvorderingen worden gerealiseerd. Voor een verdere toelichting met betrekking tot de aannames en schattingen in het bepalen van de hoogte van de latente belastingvorderingen, wordt verwezen naar de toelichting op de financiĂŤle vaste activa en voorzieningen. Onzekerheden De NWS heeft bij de beoordeling van haar uitstaande vorderingen waar nodig voorzieningen voor mogelijke oninbaarheid getroffen. Criteria bij het opnemen van de voorziening zijn de ouderdom, status (deurwaarder en/of regeling) en mutatie van de vordering.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Vastgoedbeleggingen DAEB en Niet-DAEB Vastgoed in exploitatie Classificatie en kwalificatie Het vastgoed in exploitatie wordt op objectniveau geclassificeerd naar DAEB (sociaal) en niet-DAEB (commercieel) vastgoed, conform het door de Autoriteit Woningcorporaties goedgekeurde ‘scheidingsvoorstel’ en de hierop volgende transacties tussen de ‘DAEB-tak’ en de ‘niet-DAEB-tak’, rekening houdend met de criteria van de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerend goed dat wordt verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijn-, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de EC-beschikking d.d. 15 december 2009. Het niet-DAEB-vastgoed omvat volgens de eerder genoemde criteria de woningen met een huurprijs boven de huurliberalisatiegrens (huurtoeslaggrens) op contractdatum, facultatief aan de niet-DAEB-tak overgedragen DAEB-vastgoed, het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed. Complexindeling Het DAEB en niet-DAEB vastgoed is opgedeeld naar waarderingscomplexen. Een waarderingscomplex is een samenstel van verhuureenheden, dat in principe bestaat uit vergelijkbare verhuureenheden voor wat betreft type vastgoed, bouwperiode en locatie, en dat als één geheel aan een derde partij in verhuurde staat kan worden verkocht. Een waarderingscomplex kan daarom worden gedefinieerd als een aaneengesloten blok verhuureenheden van dezelfde bouwperiode. Alle verhuureenheden van de toegelaten instelling maken deel uit van een waarderingscomplex of zijn een afzonderlijk waarderingscomplex. Het kan voorkomen dat een waarderingscomplex bestaat uit sociaal en commercieel vastgoed. In dat geval wordt, nadat de waarde van het waarderingscomplex is bepaald, de waarde opgesplitst in een deel dat aan het sociaal vastgoed, respectievelijk aan het commerciële deel kan worden toegerekend. Waardering bij eerste verwerking DAEB en niet-DAEB vastgoed in exploitatie Bij de eerste verwerking wordt het DAEB en niet-DAEB vastgoed in exploitatie gewaardeerd tegen de kostprijs. De kostprijs omvat de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de koopsom en alle direct toe te rekenen uitgaven, inclusief transactiekosten (waaronder juridische advieskosten, overdrachtsbelasting en andere transactiekosten) minus eventuele investeringssubsidies. De vervaardigingsprijs omvat op grond van artikel 2:388 BW de aanschaffingskosten van gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Voorts kunnen in de vervaardigingskosten worden opgenomen een redelijk deel van de

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

indirecte kosten en de rente op schulden over het tijdvak dat aan de vervaardiging kan worden toegerekend. De in de toekomst te maken kosten van sloop worden ten laste van het resultaat verantwoord in het jaar dat de exploitatie door sloop wordt beëindigd. Waardering na eerste verwerking Onroerende zaken in exploitatie worden op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet na de eerste verwerking gewaardeerd tegen actuele waarde. Op grond van artikel 31 van het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 vindt de waardering plaats tegen de marktwaarde. Het Besluit actuele waarde is niet van toepassing. Op grond van artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 vindt de waardering tegen marktwaarde plaats overeenkomstig de methodiek die is opgenomen in bijlage 2 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 (“Handboek modelmatig waarderen marktwaarde”). Op basis van artikel 31 van het BTIV wordt bij de waardering onderscheid gemaakt naar de volgende categorieën: ‒ woongelegenheden; ‒ bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed (BOG en MOG); ‒ parkeergelegenheden; ‒ intramuraal zorgvastgoed. De NWS hanteert de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde voor woongelegenheden, MOG, parkeergelegenheden en intramuraal zorgvastgoed. Dit betreft een modelmatige waardering, waarbij inherent aan het gebruik van de basisversie, sprake is van het risico dat deze waardering in een bepaalde bandbreedte (+/-10%) kan afwijken van de waardering op basis van de full versie van het handboek (waarbij vrijheidsgraden mogen worden aangepast en een taxateur betrokken is). Voor BOG,MOG en overig ‘exotisch vastgoed’ hanteert de NWS verplicht de full versie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde omdat de huursom van dit vastgoed meer bedraagt dan 5% van de totale huursom van de (niet-)DAEB tak. Bij de waardering van het vastgoed worden een doorexploiteer- en een uitpondscenario onderscheiden. De marktwaarde is de hoogste van beide waarderingen. Het handboek volgt de netto contante waarde methode, de DCF-methode. Via de DCF-methode worden de toekomstige inkomende en uitgaande kasstromen contant gemaakt naar het heden aan de hand van een disconteringsvoet, inclusief de eindwaarde die de geschatte opbrengstwaarde is van het vastgoed aan het einde van de DCFperiode. Hierbij wordt verondersteld dat de jaarbedragen medio het jaar ontvangen, respectievelijk betaald worden. De berekening van de netto contante marktwaarde wordt bij alle typen vastgoed uitgevoerd voor een exploitatieperiode van vijftien jaar.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De bepaling van de toekomstige inkomende en uitgaande kasstromen vindt bij woongelegenheden en parkeergelegenheden plaats aan de hand van twee scenario’s: enerzijds op basis van het doorexploiteer scenario en anderzijds op basis van het uitpondscenario. Bij BOG, MOG en intramuraal vastgoed is alleen het doorexploiteer scenario van toepassing. Na eerste verwerking wordt een waardevermindering of ‒ vermeerdering van de marktwaarde van onroerende zaken in exploitatie verantwoord in de winst-enverliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoet. De waardevermindering of ‒ vermeerdering wordt separaat tot uitdrukking gebracht en in het resultaat verantwoord als Niet-gerealiseerde waardeveranderingen. Deze waardevermindering of -vermeerdering bestaat uit aanpassingen in het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde en uit ontwikkelingen van de woningmarkt en huurportefeuille van de corporatie. Tevens is bij toepassing van de basisversie sprake van een portefeuillewaardering in plaats van complexwaardering, waardoor er tevens een bepaalde onnauwkeurigheid kan bestaan in de allocatie binnen het eigen vermogen tussen de herwaarderingsreserve en de overige reserves. Uitgaven na eerste verwerking Uitgaven na eerste verwerking ten behoeve van het complex aangaande het sociaal en commercieel vastgoed, die voldoen aan de algemene activeringscriteria worden geactiveerd tegen kostprijs en vervolgens getoetst aan het verschil in marktwaarde van het complex vóór en na deze uitgaven. Het marktwaardeverschil wordt in het actief verwerkt als een waardevermindering of -vermeerdering en in het resultaat verantwoord als Niet-gerealiseerde waardeveranderingen. Groot onderhoud In de kostprijs worden de kosten van groot onderhoud opgenomen, zodra deze kosten zich voordoen en aan de activeringscriteria is voldaan. De boekwaarde van de te vervangen bestanddelen wordt dan als gedesinvesteerd beschouwd en ineens ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Alle overige onderhoudskosten worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Herwaarderingsreserve Jaarlijks wordt op balansdatum de marktwaarde van onroerende zaken in exploitatie opnieuw bepaald. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de marktwaarde van het worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Voor het positieve verschil tussen de marktwaarde van het waarderingscomplex en de initiële verkrijgings- of vervaardigingsprijs, zonder rekening te houden met enige afschrijving of waardevermindering, wordt een herwaarderingsreserve gevormd. Het expliciet opnemen van een herwaarderingsreserve in de balans als onderdeel van het eigen vermogen benadrukt voor de gebruiker van de jaarrekening dat een deel van het eigen vermogen op het waarderingsmoment nog niet gerealiseerd is.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Afschrijvingen Op de vastgoedbeleggingen in exploitatie gewaardeerd op marktwaarde wordt niet afgeschreven. Buitengebruikstelling als gevolg van sloop Indien op het waarderingscomplex of een deel daarvan, op de waarde peildatum 31 december 2019 een ook voor een derde, onherroepelijke verplichting tot sloop van toepassing is, wordt hier bij de waardering rekening mee gehouden. De sloopkosten worden in het jaar van uitgave ten laste van het resultaat gebracht. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Voor onroerende zaken in exploitatie die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) door de corporatie wordt overgedragen aan derden waarbij de regeling kwalificeert als financieringstransactie, eindigt het eigen gebruik en wordt het vastgoed gerubriceerd als vastgoed verkocht onder voorwaarden. De onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden gewaardeerd op de getaxeerde leegwaarde onder aftrek van de contractuele korting. Een eventuele waardevermeerdering of –vermindering van de boekwaarde van de onroerende zaken op het moment van de herclassificatie wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening onder de post Nietgerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden. Na eerste verwerking vindt waardering plaats tegen de getaxeerde leegwaarde na aftrek van de in het VOV-contract overeengekomen korting. De leegwaarde wordt jaarlijks opnieuw geschat. Waardeveranderingen worden in het resultaat verantwoord onder de post Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden. De regeling kwalificeert als een financieringstransactie indien niet alle belangrijke economische voor- en nadelen zijn overgedragen. Dit is in het kader van een regeling VOV doorgaans het geval indien sprake is van een terugkoopplicht dan wel een terugkooprecht tegen een significant lagere terugkoopprijs dan de verwachte reële waarde op terugkoopmoment. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde heeft de corporatie een terugkoopverplichting, die jaarlijks wordt gewaardeerd op de bij overdracht ontstane terugkoopverplichting, rekening houdend met de contractvoorwaarden inzake terugkoop waaronder de deling van de jaarlijkse waardeontwikkeling van de woning in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt als verplichting op de balans opgenomen zonder rekening te houden met de tijdswaarde van geld aangezien inschatting van het tijdstip waarop terugkoop in de toekomst zal plaatsvinden, mede gelet op de onbeperkte terugkooptermijn, niet goed mogelijk is. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden wordt de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. De waardeveranderingen ter zake van de woningen verkocht onder voorwaarden (na herclassificatie) en die ter zake de terugkoopverplichtingen worden in het

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

resultaat verantwoord onder de post Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden. Ultimo boekjaar wordt het verschil (indien positief) tussen de dan opnieuw vastgestelde leegwaarde na aftrek van contractuele korting en de ‒ gefixeerde ‒ boekwaarde op moment van herclassificatie op basis van de oude grondslag verwerkt in een herwaarderingsreserve. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Vastgoed Dit betreft lopende investeringen in nieuwe complexen (nieuwbouw) en bestaande complexen (woningverbetering, herstructurering, zie hiervoor tevens de grondslag onder uitgaven na eerste verwerking hiervoor). De waardering bij eerste verwerking is tegen de kostprijs. De kostprijs omvat de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, rekening houdend met eigen ontwikkelingskosten en overige hieraan direct toerekenbare kosten. De waardering na eerste verwerking van het vastgoed in ontwikkeling is tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs dan wel de lagere marktwaarde. De marktwaarde wordt bepaald met behulp van geprognosticeerde kasstromen op basis van aannames zoals hiervoor toegelicht onder vastgoed in exploitatie onder Waardering na eerste verwerking. Indien gerede twijfel bestaat of de reeds bestede kosten terugverdiend kunnen worden, wordt het vastgoed tegen de lagere marktwaarde van het project in het bestaande ontwikkelingsstadium gewaardeerd en wordt het nadelig verschil in het resultaat verantwoord onder de post Overige waardeveranderingen. In het geval per balansdatum sprake is van feitelijke dan wel juridische investeringsverplichtingen inzake sociaal en commercieel vastgoed in ontwikkeling, waarbij de geschatte kostprijs van het vastgoed hoger is dan de marktwaarde, wordt het verschil eerst in mindering gebracht op de reeds bestede kosten en wordt voor het resterend bedrag een voorziening gevormd voor onrendabele investeringen en herstructureringen. De afwaardering van de bestede kosten tot nihil wordt in het resultaat verantwoord onder de post Overige waardeveranderingen. Herclassificatie van vastgoed Herclassificatie geschiedt slechts indien sprake is van een wijziging van het gebruik of het beleid, gestaafd door: 



daadwerkelijke aanvang van activiteiten ten behoeve van verkoop van onroerende zaken die niet meer in exploitatie zijn, waarbij als verkrijgingsprijs van de onroerende zaak ten behoeve van opvolgende waardering, de marktwaarde op het moment van wijziging van het gebruik wordt genomen. verkoop onder voorwaarden van onroerende zaken in exploitatie waarbij de transactie kwalificeert als financieringstransactie. De onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden gewaardeerd op de getaxeerde 91

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019



leegwaarde onder aftrek van de korting, waarbij een eventuele waardevermeerdering of -vermindering van de boekwaarde van de onroerende zaken op het moment van de herclassificatie wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening. terugkoop van onder voorwaarden verkochte onroerende zaken die als financieringstransactie zijn aangemerkt ten behoeve van de eigen exploitatie of verkoop:  bij terugkoop ten behoeve van de eigen exploitatie, vindt herclassificatie plaats van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden naar onroerende zaken in exploitatie. De onroerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen de marktwaarde op grond van artikel 14 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015. Een eventuele waardevermeerdering of -vermindering van de boekwaarde van de onroerende zaken bij terugkoop wordt verantwoord in de winst-enverliesrekening.  Bij terugkoop ten behoeve van verkoop, vindt herclassificatie plaats van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden naar voorraden. De terugkoopwaarde geldt als de waardering voor de onroerende zaken op het moment van wijziging van het gebruik.

Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd tegen de kostprijs (verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs), minus eventuele investeringssubsidies, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. Er zijn geen rentekosten in de, tegen de vervaardigingsprijs gewaardeerde, materiële vaste activa opgenomen. De materiële vaste activa worden als volgt lineair afgeschreven op basis van de geschatte economische levensduur rekening houdend met de restwaarde: • De terreinen worden niet afgeschreven. • De bedrijfsgebouwen over twintig jaar. • De overige materiële vaste activa over vijf tot tien jaar. Indien de verwachting omtrent de afschrijvingsmethode, gebruiksduur en/of restwaarde in de loop van de tijd wijzigingen ondergaat, worden zij als een schattingswijziging verantwoord. In de kostprijs worden de kosten van groot onderhoud opgenomen, zodra deze kosten zich voordoen en aan de activeringscriteria is voldaan. De boekwaarde van de te vervangen bestanddelen wordt dan als gedesinvesteerd beschouwd en ineens ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Alle overige onderhoudskosten worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Buiten gebruik gestelde materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de boekwaarde dan wel de lagere opbrengstwaarde. Een materieel vast actief wordt niet langer in de balans opgenomen na vervreemding of wanneer geen toekomstige prestatie-eenheden van het gebruik of de vervreemding worden verwacht. De bate of last die voortvloeit uit de desinvestering wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

Financiële vaste activa Overige financiële vaste activa Latente belastingvorderingen Voor de waardering en verwerking van latente belastingvorderingen wordt verwezen naar de afzonderlijke paragraaf Belastingen. Vorderingen De verstrekte vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige verstrekte vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde vermeerderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieverentemethode. Baten en lasten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt zodra de vorderingen aan een derde worden overgedragen of een bijzondere waardevermindering ondergaan, alsmede via het amortisatieproces.

Voorraden

Onder de post voorraden zijn grondposities zonder concrete bouwbestemming opgenomen, waarvan besloten is tot afstoting. De waardering is tegen verkrijgingsprijs en daaraan toegerekende directe kosten dan wel lagere opbrengstwaarde.

Vlottende vorderingen

De verstrekte leningen en overige vorderingen die geen onderdeel zijn van de handelsportefeuille, worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde plus transactiekosten en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs minus een eventuele benodigde voorziening voor oninbaarheid.

Liquide middelen

Onder liquide middelen worden verstaan kasmiddelen, de tegoeden op bankrekeningen, wissels en cheques die worden opgenomen tegen nominale waarde. Deposito’s worden onder liquide middelen opgenomen indien zij in feite — zij het eventueel met opoffering van rentebaten — ter onmiddellijke beschikking staan.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Classificatie eigen vermogen en vreemd vermogen

Een financieel instrument of de afzonderlijke componenten van het instrument worden in de jaarrekening als vreemd vermogen of als eigen vermogen geclassificeerd, overeenkomstig de economische realiteit van de contractuele overeenkomst waaruit het financieel instrument voortvloeit. In de enkelvoudige jaarrekening wordt een financieel instrument geclassificeerd overeenkomstig de juridische realiteit. Rente, dividenden, baten en lasten met betrekking tot een (deel van een) financieel instrument worden in de jaarrekening opgenomen afhankelijk van de classificatie van het financieel instrument als financiële verplichting respectievelijk als eigen-vermogensinstrument.

Voorzieningen

Een voorziening wordt gevormd indien de NWS op balansdatum een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft waarvan het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang betrouwbaar is te schatten. De omvang van de voorziening wordt bepaald door de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Tenzij anders vermeld, worden voorzieningen gewaardeerd tegen contante waarde. Pensioenvoorziening De aan de pensioenuitvoerder (SPW als bedrijfstakpensioenfonds voor de woningcorporatiesector) te betalen premie wordt als last in de winst-enverliesrekening verantwoord. Te betalen premie dan wel de vooruitbetaalde premie per jaareinde wordt als overlopend passief respectievelijk overlopend actief verantwoord. Voor verplichtingen naast de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie wordt een voorziening opgenomen, indien per balansdatum sprake is van een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting aan de pensioenuitvoerder en/of werknemer, het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen noodzakelijk is en er een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van de verplichting. De voorziening voor additionele verplichtingen aan de pensioenuitvoerder en/of werknemer wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante waarde als het effect van de tijdswaarde van geld materieel is (waarbij de disconteringsvoet vóór belastingen de marktrente van hoogwaardige ondernemingsobligaties weergeeft). Een pensioenvordering uit hoofde van aanwezige overschotten bij de pensioenuitvoerder wordt opgenomen als de groep beschikkingsmacht heeft over het overschot, het waarschijnlijk is dat het tot toekomstige economische voordelen voor de groep leidt en het betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een pensioenoverschot wordt op dezelfde wijze gewaardeerd als een voorziening.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Ultimo 2019 (en 2018) waren er voor de corporatie geen pensioenvorderingen en geen verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Voorziening latente belastingen Voor de waardering en verwerking van de voorziening latente belastingen wordt verwezen naar de afzonderlijke paragraaf Belastingen. Voorziening voor onrendabele investering In het geval per balansdatum sprake is van feitelijke dan wel juridische investeringsverplichtingen inzake sociaal en commercieel vastgoed in ontwikkeling, waarbij de geschatte kostprijs van het vastgoed hoger is dan de aan deze investeringsverplichtingen toe te rekenen marktwaarde per balansdatum op basis van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde, wordt het verschil eerst in mindering gebracht op de reeds bestede kosten en wordt voor het resterend bedrag een voorziening gevormd voor onrendabele investeringen en herstructureringen. De afwaardering van de bestede kosten tot nihil en de vorming van de voorziening wordt in het resultaat verantwoord onder de post Overige waardeveranderingen.

Langlopende schulden

Bij de eerste opname van langlopende schulden worden deze opgenomen tegen reële waarde. In geval dat de vervolgwaardering niet tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening plaatsvindt, wordt bij de eerste waardering de reële waarde verminderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. De langlopende schulden worden na de eerste waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Winst of verlies worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces.

Kortlopende schulden

Bij de eerste opname van kortlopende schulden worden deze opgenomen tegen reële waarde. In geval dat de vervolgwaardering niet tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening plaatsvindt, wordt bij de eerste waardering de reële waarde verminderd met de direct daaraan toe te rekenen transactiekosten. Financiële verplichtingen behoren tot de handelsportefeuille, indien deze zijn verworven of aangegaan met het doel deze verplichtingen op korte termijn te verkopen. Deze categorie wordt na de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde zonder aftrek van eventuele transactiekosten bij vervreemding. Baten of lasten die voortvloeien uit veranderingen in de reële waarde worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening. De overige kortlopende schulden worden na de eerste waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Winst of

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

verlies worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces.

Geamortiseerde kostprijs

De geamortiseerde kostprijs is het bedrag waarvoor een financieel actief of financiĂŤle verplichting bij de eerste verwerking in de balans wordt opgenomen, verminderd met aflossingen op de hoofdsom, vermeerderd of verminderd met de via de effectieve-rentemethode bepaalde cumulatieve amortisatie van het verschil tussen dat eerste bedrag en het aflossingsbedrag en verminderd met eventuele afboekingen (direct, dan wel door het vormen van een voorziening) wegens bijzondere waardeverminderingen of oninbaarheid.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Grondslagen van resultaatbepaling in de jaarrekening Algemeen

Baten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben voor zover deze gerealiseerd zijn. De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en overigens wordt voldaan aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Bijzondere baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, worden op grond van aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk toegelicht teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en met de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk toegelicht. De winst-en-verliesrekening wordt zoals voorgeschreven in de Woningwet, gepresenteerd op basis van de functionele indeling, op basis van het op 25 oktober 2017 door het ministerie van Wonen en Rijksdienst uitgevaardigde modellenbesluit.

Huuropbrengsten

Opbrengsten uit de levering van (huur)diensten worden verantwoord naar rato van de geleverde prestaties. De huuropbrengsten zijn het resultaat van het gevoerde huurprijsbeleid, rekening houdend met de door het Rijk bepaalde kaders (zoals maximale huurverhoging, maximaal redelijke huur en maximale huursomstijging) en onder aftrek van huurderving wegens leegstand en oninbaarheid.

Opbrengsten en lasten servicecontracten

De opbrengsten servicecontracten betreffen vergoedingen van huurders boven de netto huurprijs voor leveringen en diensten (zoals energie, water, huismeesters, schoonmaakkosten, glasverzekering). De opbrengsten worden verminderd met derving wegens oninbaarheid. De kosten van de leveringen en diensten worden verantwoord onder de lasten servicecontracten.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Lasten verhuur en beheeractiviteiten

Hier worden zowel de directe lasten voor de verhuur en beheeractiviteiten als de indirecte lasten via de kostenverdeelstaat verantwoord, waaronder toegerekende lasten voor personeel en afschrijvingen. Personeel Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers respectievelijk de belastingautoriteit. De NWS neemt een verplichting op als de NWS zich aantoonbaar onvoorwaardelijk heeft verbonden om een ontslag- of transitievergoeding te betalen. Als het ontslag onderdeel is van een reorganisatie neemt de NWS de kosten van een ontslag- of transitievergoeding op in een reorganisatievoorziening. Afschrijvingen (im)materiĂŤle vaste activa ten dienste van exploitatie De afschrijvingen (im)materiĂŤle vaste activa ten dienste van exploitatie worden gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Afschrijving van het actief vindt plaats tot de restwaarde is bereikt. De afschrijvingen worden aan de verschillende activiteiten toegerekend.

Lasten onderhoudsactiviteiten

De werkelijke onderhoudskosten voor dagelijksen mutatieonderhoud en planmatig onderhoud worden ten laste van de exploitatie gebracht. Het dagelijksen mutatieonderhoud wordt onderscheiden in de kosten van derden en de kosten van eigen dienst. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare uitgaven wanneer geen sprake is van waardevermeerdering van het actief. Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet in de balans opgenomen verplichtingen.

Overige directe operationele lasten exploitatie bezit

Hieronder worden verantwoord de verhuurderheffing, de kosten gerelateerd aan het niet kunnen incasseren van vorderingen op huurders anders dan huur en andere exploitatiekosten die niet tot een meer specifieke kostensoort behoren. De NWS verwerkt de overheidsheffingen zoals onroerendezaakbelasting en verhuurderheffing op het moment dat aan alle voorwaarden voor de overheidsheffing is voldaan.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

De post Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de toerekenbare verkoop- en organisatiekosten en de geactiveerde waarde met betrekking tot het vastgoed. Opbrengst uit verkoop van vastgoed wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt als alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risicoâ&#x20AC;&#x2122;s met betrekking tot de activa zijn overgedragen aan de koper, het bedrag van de opbrengst op betrouwbare wijze kan worden bepaald en ontvangst van de opbrengst waarschijnlijk is. Op basis van deze criteria wordt onder deze post de verkoopopbrengst van vastgoed in exploitatie onder aftrek van verkoopkosten en de boekwaarde verantwoord. De boekwaarde is op basis van de marktwaarde. Daarnaast wordt onder deze post verantwoord de opbrengstwaarde van verkocht vastgoed bestemd voor de verkoop (koopwoningen voor derden) onder aftrek van de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten en de vervaardigingsprijs en daaraan toegerekende directe kosten, dan wel de lagere opbrengstwaarde. Verder wordt hieronder verantwoord de verkoopopbrengst van onder VOV teruggekochte en vervolgens zonder voorwaarden doorverkochte woningen onder aftrek van de boekwaarde. De boekwaarde is de marktwaarde op terugkoopmoment onder aftrek van de contractuele korting. Gerealiseerde verkoopresultaten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. Woningen verkocht onder voorwaarden worden niet in het resultaat verantwoord in het geval de belangrijkste economische voor- en nadelen niet zijn overgedragen aan de koper. Dergelijke transacties worden verantwoord als financieringstransactie. Verwezen wordt naar de post Vastgoed verkocht onder voorwaarden in de grondslagen van balanswaardering.

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille

Hieronder zijn begrepen de overige waardeveranderingen en de waardeveranderingen met betrekking tot de vastgoedportefeuille bestaande uit vastgoed in exploitatie, vastgoed in ontwikkeling, vastgoed verkocht onder voorwaarden en vastgoed bestemd voor verkoop. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille betreffen winsten of mogelijke verliezen, die ontstaan door een wijziging in de waarde van het vastgoed bestemd voor verkoop in het verslagjaar.

Netto resultaat overige activiteiten

Hieraan zijn de opbrengsten en kosten van een Warmte- en Koudeopslaginstallatie (WKO), beheer voor derden en VvE-beheer als ook opbrengsten zendmasten en erfpachtopbrengsten toegerekend.

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Overige organisatiekosten

De opbrengsten en kosten die niet toerekenbaar zijn (ook niet na toerekening van indirecte kosten), worden opgenomen onder Overige organisatiekosten. Voorbeelden hiervan zijn (een deel van) de (salaris)kosten van het management en de raad van commissarissen.

Leefbaarheid

Onder deze post zijn leefbaarheidsuitgaven inzake sociale activiteiten en fysieke activiteiten opgenomen. De uitgaven inzake sociale activiteiten omvatten wijk gebonden uitgaven voor ondersteuning van bewonersinitiatieven, gebiedsgericht personeel (zoals leefbaarheidscoรถrdinator, wijkbeheerder, huismeester), leefbaarheidsonderzoeken en uitgaven voor activiteiten zoals welkomstbijeenkomsten nieuwe bewoners, bestrijding woonoverlast, buurtbemiddeling, opvang van daken thuislozen, schuldsaneringen, tweede kansbeleid et cetera. De uitgaven inzake fysieke activiteiten omvatten wijk gebonden uitgaven voor buurtcentra, bijzondere gebouwen (zoals wijksteunpunten, buurtposten, HOED), onderhoud groenvoorziening, speeltoestellen, beveiliging openbare ruimte, cameratoezicht, schoonmaakacties et cetera en uitgaven voor activiteiten zoals inbraakbeveiliging, brandpreventie, verlichting achterpad, afsluiting portieken et cetera.

Rentebaten en rentelasten

Rentebaten worden tijdsevenredig in de winst-en-verliesrekening verwerkt rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost, indien hun bedrag bepaalbaar is en hun ontvangst waarschijnlijk. Rentelasten worden toegerekend aan de opeenvolgende verslagperioden naar rato van de resterende hoofdsom. (Dis)agio en aflossingspremies worden als rentelast aan de opeenvolgende verslagperioden toegerekend zodanig dat tezamen met de over de lening verschuldigde rentevergoeding de effectieve rente in de winst-en-verliesrekening wordt verwerkt en in de balans de amortisatiewaarde van de schuld. Periodieke rentelasten en soortgelijke lasten komen ten laste van het jaar waarover zij verschuldigd worden.

Belastingen Acute belastingen De belastingen worden berekend op basis van het verantwoorde resultaat uitgaande van het geldende belastingtarief, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten, de vaststellingsovereenkomst (VSO) en geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare kosten. De belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien is voldaan aan de algemene voorwaarden voor saldering.

100

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Latente belastingen Voor alle belastbare tijdelijke verschillen tussen de commerciĂŤle en fiscale balanswaardering, wordt een latente belastingverplichting opgenomen. Voor alle verrekenbare tijdelijke verschillen tussen de commerciĂŤle en fiscale balanswaardering en voor beschikbare voorwaartse verliescompensatie wordt een latente belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor verrekening. De latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden opgenomen onder de financiĂŤle vaste activa respectievelijk voorzieningen. De waardering van latente belastingverplichtingen en -vorderingen wordt gebaseerd op de fiscale gevolgen van de door de NWS, per balansdatum, voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling van activa, voorzieningen, schulden of overlopende passiva. Hierbij wordt uitgegaan van het geldende belastingtarief. De latente belastingverplichtingen en vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. De latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien de NWS een in rechte afdwingbaar recht heeft om actuele belastingvorderingen te salderen met actuele belastingverplichtingen en de uitgestelde belastingvorderingen en de uitgestelde belastingverplichtingen verband houden met winstbelastingen die betrekking hebben op dezelfde fiscale eenheid en door dezelfde belastingautoriteit worden geheven.

101

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Grondslagen voor kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en de vlottende effecten. De effecten kunnen worden beschouwd als zeer liquide beleggingen. De op korte termijn zeer liquide beleggingen zijn beleggingen die zonder beperkingen en zonder materieel risico van waardeverminderingen als gevolg van de transactie kunnen worden omgezet in geldmiddelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. De verkrijgingsprijs van de verworven groepsmaatschappijen en de verkoopprijs van de verkochte groepsmaatschappijen zijn opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geld heeft plaatsgevonden. Conform het wettelijk voorgeschreven model zijn deze opgenomen op de regels “ontvangsten” en “uitgaven verbinden” en “ontvangsten” en “uitgaven overig”. De in deze groepsmaatschappijen aanwezige geldmiddelen zijn op de aankoopprijs respectievelijk de verkoopprijs in aftrek gebracht. Transacties waarbij geen ruil van kasmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract zijn voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten. De ontvangst uit hoofde van een sale and financial leaseback-transactie wordt gepresenteerd als een ontvangst uit hoofde van financieringsactiviteiten.

102

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Toelichting op de balans Vastgoedbeleggingen De post vastgoedbeleggingen is als volgt opgebouwd. 2019 340.812.223 54.710.561 18.408.960 762.442 414.694.186

1. DAEB vastgoed in exploitatie 2. niet-DAEB vastgoed in exploitatie 3. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 4. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal

2018 303.388.822 51.604.574 18.186.720 6.701.057 379.881.173

Het verloop van de onroerende (DAEB en Niet-DAEB) zaken in exploitatie. Onderdeel

Boekwaarde 01-01 Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde 01-01 Opleveringen Investeringen - Aankoop woningen - Na investeringen bestaand bezit Desinvesteringen - Verkrijgingsprijzen - Herwaardering Totaal desinvesteringen Herclassificatie onroerende zaken - Verkrijgingsprijzen - Herwaardering Totaal Herclassificatie onr. zaken Aanpassingen van de reĂŤle waarde Overige mutaties Subtotaal mutaties Boekwaarde 31-12 Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde 31-12

1. DAEB vastgoed in exploitatie DAEB 2019 2018 99.634.045 203.754.777 303.388.822

98.667.090 165.862.965 264.530.055

6.672.669,00

2. niet DAEB vastgoed in exploitatie 2019 2018 17.728.917 33.875.657 51.604.574

17.695.599 26.947.241 44.642.840

906.031,34 481.871,90

848.943,00 393.399,00

27.403,55

289.552,93 33.317,45

-293.780,35 -438.176,57 -731.957

-275.387,00 -482.910,00 -758.297

-235.535,56 -651.932,28 -887.468

-289.552,93

30.094.786

38.374.722

3.966.051

6.928.416

37.423.401

38.858.767

3.105.987

6.961.734

107.400.837 233.411.386 340.812.223

99.634.045 203.754.777 303.388.822

17.520.785 37.189.776 54.710.561

17.728.917 33.875.657 51.604.574

-289.553

Volledigheidshalve wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen en kopje foutherstel ten aanzien van de geconstateerde fout in Flux.

103

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

1. DAEB en 2. Niet-DAEB vastgoed in exploitatie De onderverdeling van het vastgoed in exploitatie naar vastgoedtype is als volgt

Bij het bepalen van de marktwaarde in verhuurde staat is gebruik gemaakt van meerdere macro economische parameters en/of schattingen. Het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde bepaalt de marktwaarde van de onroerende zaken in exploitatie op basis van de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen (Discounted Cash Flow methode). De toekomstige kasstromen worden bepaald aan de hand van een doorexploitatie- en een uitpondscenario. Bij het doorexploitatiescenario is de veronderstelling dat het volledige complex in exploitatie blijft gedurende de DCF-periode. Bij het uitpondscenario is de veronderstelling dat na mutatie tot verkoop van individuele woningen tegen leegwaarde wordt overgegaan. De berekening wordt uitgevoerd over een DCF-periode van vijftien jaar. In het doorexploiteer scenario wordt de huur bij mutatie aangepast naar de markthuur of de maximale huur, afhankelijk of de woongelegenheid bij mutatie is te liberaliseren. -

Indien de maximale huur lager dan of gelijk is aan de huurliberalisatiegrens, dan is de nieuwe huur het minimum van de markthuur en de maximale huur volgens het woningwaarderingsstelstel. Indien de maximale huur hoger is dan liberalisatiegrens, dan is de nieuwe huur de markthuur.

Om de te verwachten kasstromen in de DCF-berekening te bepalen, wordt gebruik gemaakt van de volgende macro-economische parameters: Parameters woongelegenheden

104

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Onderdeel Prijsinflatie Looninflatie Bouwkostenstijging Leegwaardestijging

2018 1,7%

10,6% EGW

Instandhoudingsonderhoud Beheerkosten

Boveninflatoire huurstijging Zelfstandige eenheden Onzelfstandige eenheden Huurderving in % van de huursom Mutatiekans bij doorexploiteren Mutatiekans bij uitponden Verkoopkosten bij uitponden (% van de leegwaarde) Gemeentelijke OZB Verhuurderheffing (% WOZ waarde)

2019 2,6% 2,5% 4,4% 7,0%

2020 1,3% 2,5% 3,5% 4,5%

2021 1.5% 2,5% 2,5% 2,0%

2022 1,8% 2,5% 2,5% 2,0%

2023 ev 2,0% 2,5% 2,5% 2,0%

MGW 1.512 447

1.276 439

2020

2021

2022

2023

2024 t/m 2036

2037 EV

1,0% 0,0% 1,0% 5,2% 6,4%

1,2% 0,0%

1,3% 0,0%

0,5% 0,0%

5,2% 5,2%

5,2% 4,2%

5,2% 3,7%

0,563%

0,537%

0,538%

0,537%

1,40% 0,103% van de WOZ waarde 0,562%

0,562%

0,09% van de WOZ waarde Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten (excl gemeentelijke OZB) Disconteringsvoet (gemiddeld) 6,11%

Parameters bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed Onderdeel Instandhoudingsonderhoud per m2 bvo - BOG Instandhoudingsonderhoud per m2 bvo - MOG Mutatieonderhoud per m2 bvo - BOG Mutatieonderhoud per m2 bvo - MOG Beheerkosten % van markthuur - BOG Beheerkosten % van markthuur - MOG Gemeentelijke OZB (% van de WOZ) Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten (% van de WOZ) Disconteringsvoet (gemiddeld)

2019 € 5,60 € 6,80 € 9,40 € 11,40 3,0% 2,0% 0,16% 0,13% 6,45%

Parameters parkeerplaatsen Onderdeel Instandhoudingsonderhoud - parkeerplaats Instandhoudingsonderhoud - garagebox Beheerkosten - parkeerplaats Beheerkosten - garagebox Belastingen, verzekeringen en overige zakelijke lasten (% van de WOZ) Disconteringsvoet (gemiddeld)

2019 € 52 € 173 € 27 € 38 0,24% 6,29%

Toepassing vrijheidsgraden De Noordwijkse Woningstichting heeft voor haar bedrijfsmatig en maatschappelijk onroerend goed verplicht de full versie van het Handboek toegepast. Voor de bepaling van de marktwaarde wordt gebruik gemaakt van een taxateur. De taxateur bepaald hierbij de aanpassingen ten opzichte van de basis versie handboek op basis van marktinformatie en de mogelijkheden op basis van regelgeving. De reikwijdte, aard en omvang van de aanpassingen zijn van toepassing op meerdere complexen, derhalve worden de gehanteerde vrijheidsgraden hierna

105

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

schematisch op portefeuilleniveau toegelicht. Indien en voor zover op complexniveau is afgeweken van de vrijheidsgraden op portefeuilleniveau, dan wordt dit separaat toegelicht. De hierna genoemde vrijheidsgraden hebben betrekking op de mate van afwijking ten opzichte van de basisvariant. Schematische vrijheid Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Markthuur(stijging) Deze vrijheidsgraad is toegepast. Taxateur heeft op complexniveau referenties geraadpleegd, uit de NVM-database teneinde marktconforme markthuur(stijgingen) voor de getaxeerde BOG/MOG-objecten in de taxaties te kunnen verwerken. Exit yield Deze vrijheidsgraad is toegepast. Taxateur heeft een inschatting van de exit yield gemaakt waarbij rekening is gehouden met de veroudering van het complex alsmede de huurontwikkeling in het dcf model. De basis versie geeft een minder marktconforme exit yield. Leegwaarde(stijging) Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Disconteringsvoet Deze vrijheidsgraad is wel toegepast. Taxateur is van mening dat de disconteringsvoet die tot stand komt op grond van de basisversie onvoldoende recht doet aan de afwijkende risicoprofielen van de complexen onderling, en heeft derhalve per complex een inschatting gemaakt van de disconteringsvoet. Mutatie- en verkoopkans Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Onderhoud Deze vrijheidsgraad is toegepast. Taxateur acht een inschatting van regulier onderhoud op basis van onder andere de Vastgoedtaxatiewijzer 2019 beter passend. Technische splitsingskosten Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Bijzondere omstandigheden Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Erfpacht Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Exploitatiescenario

106

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Deze vrijheidsgraad is niet toegepast. Ontwikkeling marktwaarde In de Woningwet is opgenomen dat toegelaten instellingen volkshuisvesting hun bezit op marktwaarde moeten waarderen. Door de waardering van de onroerende zaken in exploitatie tegen marktwaarde wordt inzicht gegeven in de mogelijke verdiencapaciteit van de vastgoedportefeuille van NWS. De marktwaarde geeft, rekening houdend met de uitgangspunten van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde, het bedrag op balansdatum weer waartegen het vastgoedbezit op de vrije markt kan worden vervreemd tussen ter zake goed geïnformeerde partijen die tot een transactie bereid zijn. De actuele waarde (bepaald op basis van de marktwaarde in verhuurde staat volgens het handboek modelmatig waarderen) van het vastgoed in exploitatie is in het boekjaar met € 40,5 miljoen toegenomen. De toename van € 40,5 miljoen komt neer op een waardestijging van 11,4% ten opzichte van de marktwaarde per 31 december 2018.

De waardestijging wordt voor € 0,9 miljoen verklaard door wijzigingen in de verwachte leegwaardestijging. Dit betreffen een datatabel welke in het handboek marktwaardering worden voorgeschreven.

De markthuur in handboek 2019 is met 6,5% gestegen ten opzichte van de markthuur in handboek 2018. Het boven inflatoire effect van deze stijging bedraagt € 5,9 miljoen

Aanpassingen van de voorgeschreven disconteringsvoet zorgt voor een waardestijging van € 4,6 miljoen.

De oplevering van ons nieuwbouwcomplex de Rederijker zorgt voor een marktwaardestijging van € 6,2 miljoen.

Mutaties in bezit 2019 door aankopen en verkopen zorgen per saldo voor een daling van de marktwaarde met € 0,7 miljoen.

107

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De waardestijging door overige factoren bedraagt € 23,6 miljoen. Onder deze categorie vallen ondermeer: onderhoudsnormen, beheerslasten, mutatiegraden, WOZ waarde etc.

Schattingen Gelet op de huidige marktomstandigheden kunnen toekomstige marktontwikkelingen waarop zowel door interne als door externe taxateurs gehanteerde aannames en schattingen ter bepaling van de reële waarde van de vastgoedbeleggingen zijn gebaseerd, ten opzichte van de werkelijk te verwachten marktontwikkelingen van significante invloed zijn op de uitkomsten van de huidige waardering in de jaarrekening. Om inzicht te geven in de effecten van redelijkerwijs mogelijke wijzigingen in belangrijke parameters op de reële waarde, is ten aanzien van het woningbezit gewaardeerd volgens de DCF-methode, de volgende gevoeligheidsanalyse opgenomen:

Beleidswaarde De beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie naar vastgoedtype is als volgt: Beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie naar vastgoedtype

Eengezinswoningen (EGW) Meergezinswoningen (MGW) Bedrijfsmatig onroerend goed Maatschappelijk onroerend goed Zorgvastgoed (intramuraal) Parkeergelegenheden Totaal

2019 € 96.541.242 € 60.376.223 € 690.750 € 2.018.819 € 7.896.007 € 1.672.299 € 169.195.341

Beleidswaarde na foutherstel 2018 € 86.327.497 € 48.556.883 € 640.462 € 1.953.702 € 7.340.000 € 1.758.949 € 146.577.492

Beleidswaarde voor foutherstel 2018 € 93.232.944 € 52.298.344 € 640.462 € 1.953.702 € 7.340.000 € 1.758.949 € 157.224.401

Marktwaarde in verhuurde staat

€ 395.522.783

€ 355.009.961

€ 365.018.782

Maatschappelijke bestemming (van het eigen vermogen)

€ 226.327.442

€ 208.432.469

€ 207.794.381

Bij NWS is geen sprake van een aanpassing door gewijzgide definities onderhoud en beheer.

Uitgangspunten beleidswaarde De beleidswaarde is van de marktwaarde afgeleid in overeenstemming met de uitgangspunten zoals deze door de Autoriteit Wonen (‘Aw’) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (‘WSW’) zijn voorgeschreven. Het WSW en de Aw hebben in het kader van het nieuwe integraal toezichtskader besloten om met ingang van het boekjaar 2018 de in voorgaande jaren gehanteerde 108

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

bedrijfswaarde te vervangen door een nieuw waardebegrip, de beleidswaarde. Corporaties vermelden met ingang van het jaarverslag 2019 de beleidswaarde in plaats van de bedrijfswaarde in de toelichting van de jaarrekening. In het bestuursverslag (paragraaf 9.5) wordt een beleidsmatige beschouwing opgenomen. De beleidswaarde sluit aan op het beleid van NWS en beoogt inzicht te geven in de verdiencapaciteit van haar vastgoed in exploitatie, uitgaande van dit beleid. Onder de beleidswaarde wordt verstaan de contante waarde van de aan een actief of samenstel van activa (kasstroom genererende eenheden) toe te rekenen toekomstige kasstromen uitgaande van het beleid van NWS. De grondslagen voor de beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie (zelfstandige- en onzelfstandige woongelegenheden) komen overeen met de grondslagen voor de bepaling van de marktwaarde, met uitzondering van: 1. Enkel uitgaan van het doorexploiteerscenario, derhalve geen rekening houden met een uitpondscenario en geen rekening houden met voorgenomen verkopen van vastgoed in exploitatie. 2. Inrekening van de intern bepaalde streefhuur in plaats van de markthuur, vanaf het ingeschatte moment van (huurders)mutatie. De streefhuur betreft de huur die volgens het beleid van de corporatie bij mutatie in rekening wordt gebracht, passend binnen de geldende weten regelgeving, feitelijke beklemmingen en prestatieafspraken met gemeenten. NWS hanteert in haar beleid een streefhuur van 76% van de maximaal redelijke huur. 3. Inrekening van toekomstige onderhoudslasten, bepaald overeenkomstig het (onderhouds-)beleid van de corporatie en het als onderdeel daarvan vastgestelde meerjaren onderhoudsprogramma voor het vastgoedbezit, in plaats van onderhoudsnormen in de markt. NWS hanteert hierbij de volgende uitgangspunten ten opzichte van de marktwaarde: a. De gemiddelde norm voor onderhoud is ontleend aan de meerjaren onderhoudsbegroting met een looptijd van 10 jaar. b. De norm serviceonderhoud is niet opgenomen in de beleidswaarde norm omdat hier een bijdrage van huurders tegenover staat. c. Naast bovenstaande directe kosten zijn ook de indirecte kosten toegerekend. De gemiddelde onderhoudskosten bedragen â&#x201A;Ź 2.345 per jaar per woning. De gemiddelde onderhoudskosten in onderhoudskosten in de marktwaarde bedragen â&#x201A;Ź 1.398 per woning per jaar. 4. Inrekening van toekomstige verhuur- en beheerlasten in plaats van marktconforme lasten ter zake. Hieronder worden verstaan de directe en indirecte kosten die rechtstreeks zijn te relateren aan de verhuur- en beheeractiviteiten van de corporatie en zoals deze worden opgenomen onder het hoofd 'lasten verhuur en beheeractiviteiten' in de

109

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

resultatenrekening. NWS hanteert hierbij de volgende uitgangspunten ten opzichte van de marktwaarde: a. De indirecte beheerskosten inclusief onroerende zaak belasting en verzekering zijn toegerekend op basis van vastgestelde verdeelsleutels en bedragen gemiddeld € 826 per woning/jaar. De gemiddelde beheerlasten in de marktwaarde bedragen gemiddeld € 858 per woning/jaar. De beleidswaarde van BOG / MOG / ZOG is gelijk aan de marktwaarde en hierbij wordt dus verondersteld dat de marktuitgangspunten overeenkomen met de eigen beleidsuitgangspunten. Voor zover afwijkend voor de bepaling van de marktwaarde in verhuurde staat gehanteerde uitgangspunten, zijn de gehanteerde uitgangspunten voor de toekomstige exploitatie - zoals toegepast voor de bepaling van de beleidswaarde van de activa in exploitatie - afgeleid van de meerjarenbegroting (ontwikkeling streefhuur, onderhoudslasten en de lasten van verhuur & beheer) en geënt op de wettelijke voorschriften opgenomen in RTiV artikel 151. NWS heeft hierbij uitgangspunten bepaald die mede van invloed zijn op de beleidswaarde. Wijzigingen van deze uitgangspunten zijn derhalve van invloed op deze waarde. De beleidswaarde is eerst gedurende 2018 ingevoerd, waarbij dit waardebegrip nog in ontwikkeling is. Verdere ontwikkeling van dit waardebegrip door de Aw en WSW zal kunnen leiden tot aanpassingen in de beleidswaarde in komende perioden, denk aan de nadere aanscherping van het begrip onderhoud / verbetering en beheerlasten. De beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie is gebaseerd op de methodiek zoals opgenomen in het Handboek en bedraagt per 31 december 2019 € 169 miljoen. De beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie naar vastgoedtype is als volgt:

110

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

ministeriële besluiten geldend ten tijde van het opmaken van de jaarverslaggeving. Uitgaande van waardering tegen beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie is een bedrag van € 226 miljoen in het eigen vermogen begrepen dat op basis van het beleid van de corporatie niet kan worden gerealiseerd. De realisatie van het verschil tussen marktwaarde en beleidswaarde is sterk afhankelijk van het te voeren beleid van NWS. De mogelijkheden voor de corporatie om vrijelijk door (complexgewijze) verkoop of huurstijgingen de marktwaarde in verhuurde staat van het DAEB-bezit in exploitatie te realiseren zijn beperkt door wettelijke maatregelen en maatschappelijke ontwikkelingen zoals demografie en ontwikkeling van de behoefte aan sociale (DAEB) huurwoningen. Omdat de doelstelling van de corporatie is om duurzaam te voorzien in passende huisvesting voor hen die daar niet zelf in kunnen voorzien, zal van het vastgoed in exploitatie slechts een beperkt deel vervreemd worden. Daarnaast zal bij mutatie van de woning slechts in uitzonderingssituaties de huur worden verhoogd tot de markthuur en zijn de werkelijke onderhouds- en beheerlasten hoger dan ingerekend in de marktwaarde, voortvloeiend uit de beoogde kwaliteit- en beheersituatie van de corporatie. De belangrijkste uitgangspunten en veronderstellingen zijn (voor zover ze afwijken van de marktwaarde in verhuurde staat) hieronder weergegeven:

2019 Effect op marktwaarde Stap 0: Marktwaarde in verhuurde staat € 395.522.783 Stap 1: Beschikbaarheid € 5.446.512 Stap 2: Betaalbaarhied € -163.549.740 Stap 3: Kwaliteit € -66.309.221 Stap 4: Beheer € -1.914.993 Beleidswaarde € 169.195.341

2018 na 2019 foutherstel In % van de reële Effect op waarde marktwaarde € 355.009.961 1,4% € -19.709.262 -41,4% € -122.497.589 -16,8% € -31.153.266 -0,5% € -35.054.776 42,8% € 146.595.069

2018 na fouthers tel In % van de reële waarde -5,6% -34,5% -8,8% -9,9% 41,3%

2018 voor foutherstel Effect op marktwaarde € 365.018.782 € -23.332.343 € -122.698.334 € -29.333.431 € -32.430.273 € 157.224.401

2018 voor foutherstel In % van de reële waarde -6,4% -33,6% -8,0% -8,9% 43,1%

Ten aanzien van stap 2 (betaalbaarheid) is de streefhuur gemiddeld: - Voor eengezinswoningen € 723,47 per maand, zijnde 76,3% van de maxmaal redelijke huur (2018 € 684,71 per maand, zijnde 76,5% van de maximaal redelijke huur). - Voor meergezinswoningen € 585,83 per maand, zijnde 76,7% van de maxmaal redelijke huur (2018 € 557,15 per maand, zijnde 78,4% van de maximaal redelijke huur). Ten aanzien van stap 3 (kwaliteit) is de beleidsonderhoudsnorm gemiddeld: - Voor eengezinswoningen € 2.464 per verhuureenheid per jaar (2018 € 2.253). - Voor meergezinswoningen € 2.220 per verhuureenheid per jaar (2018 € 1.797). Ten aanzien van stap 4 (beheer) is de beleidsbeheernorm gemiddeld: - Voor eengezinswoningen € 826 per verhuureenheid per jaar (2018 € 1.428). - Voor meergezinswoningen € 826 per verhuureenheid per jaar (2018 € 1.283).

Zekerheden en beperkingen Zonder toestemming van het WSW is het de corporatie niet toegestaan om de woningen die met door het WSW geborgde leningen zijn gefinancierd te bezwaren met een beperkt recht (recht van pand/hypotheek, recht van opstal, recht van erfpacht, recht van vruchtgebruik) of de verplichting aan te gaan om deze woningen met een zekerheidsrecht te bezwaren (positieve hypotheekverklaring). Als gevolg hiervan zijn de woningen die met geborgde 111

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

leningen zijn gefinancierd, niet met hypothecaire zekerheden bezwaard. Daarnaast heeft het WSW recht van eerste hypotheek op de woningen van de corporatie betreffende de door het WSW geborgde financiering. Voor de door het WSW verstrekte borgstelling heeft de corporatie een obligoverplichting gebaseerd op de omvang van de door het WSW geborgde leningen. Deze obligoverplichting is in de toelichting op de balans vermeld onder de Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa. Er zijn geen woningen of overige onroerende zaken met hypotheek bezwaard. WOZ waarde Het bezit in exploitatie vertegenwoordigt, op basis van de over het jaar 2019 opgelegde aanslagen gemeentelijke heffingen, volgens de wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) vastgesteld, een waarde van â&#x201A;Ź 489.138.000. 3. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Gedurende 2019 is van 7 woningen de maatschappelijke binding opgeheven. -

5 woningen zijn van de eigenaar aangekocht en aan onze DAEB exploitatie toegevoegd. 2 woning is na aankoop zonder MGE binding doorverkocht. 2019 Aantal

2018

MGE woningen in onroerende zaken VoV MGE woningen in voorraad MGE woningen met terugkoopplicht NWs begin boekjaar

Waarde 18.186.720

Aankopen MGE woningen Verkoop voorraadwoning met MGE Verkopen middels doorverkoop vrij Waardemutatie MGE woningen met terugkoopplicht NWS eind boekjaar

Aantal 92

Waarde 18.700.475

18.186.720

18.700.475

-5

-773.538

-5

-742.289

-2

-524.226 1.520.004

-2

-506.182 734.716

18.408.960

18.186.720

112

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Het verloop van de onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is in onderstaande tabel opgenomen. Onderdeel

3. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

2019 Boekwaarde 01-01 Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde 01-01 Opleveringen Investeringen - Aankoop woningen - Na investeringen bestaand bezit Desinvesteringen Herclassificatie onroerende zaken Aanpassingen van de reĂŤle waarde Overige mutaties Subtotaal mutaties Boekwaarde 31-12 Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde 31-12

18.104.243 82.477 18.186.720

2018

19.352.714 -652.239 18.700.475 -

-1.297.764

-1.248.471

1.520.004

734.716

222.240

-513.755

16.806.479 1.602.481 18.408.960

18.104.243 82.477 18.186.720

4. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Betreft de tot en met het boekjaar gedane investeringen met betrekking tot projectontwikkeling materiĂŤle vaste activa, nog niet dienstbaar aan de bedrijfsuitoefening. Bij gereedkomen zal her-rubricering naar de betreffende actiefpost plaatsvinden. De mutatie van de post vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie is als onderstaand. Onderdeel

Stand per 1 januari Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Boekwaarde per 1 januari Investeringen Investeringssubsidies In exploitatie genomen onrendabele investering Overige mutaties Totaal mutaties Stand 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Boekwaarde per 31 december

4. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 2019 2018

6.701.057

907.297

6.701.057 1.371.069 -6.672.669 -655.952 18.937 -5.938.615

907.297 5.917.860 -124.100

762.442

6.701.057

762.442

6.701.057

5.793.760

In het boekjaar 2019 zijn de kosten van projecten in ontwikkeling gemuteerd met de oplevering van Rederijkersplein en voorbereidende uitgaven voor Northgo

113

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

In onderstaande tabel zijn de projectuitgaven ultimo 2019 weergegeven Projectlokatie Rederijkersplein Northgo Kruidhof Bronsgeest van Velsenstraat Toegankelijkheid div complexen Geactiveerd Rederijker Mutatie onrendabele investering ten laste van de voorziening Totaal

Grond 430.000

Bouw 6.156.372 384.673 48.512 13.096

Bijkomend 86.297 93.550 20.733 34.151 23.438

6.602.653

258.169

800.030

1.230.030

Totaal 6.672.669 478.223 69.290 47.246 823.468 167 -6.672.669

Waarvan in 2019 912.053 384.673 48.557 13.096 12.691 167 -6.672.669

-655.952 762.442

-655.952 -5.957.386

Er is in 2019 geen bouwrente aan de lopende projecten toegerekend.

Materiële vaste activa

Betreft de materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie. De samenstelling en het verloop van deze post is onderstaand gegeven. Onderdeel Verkrijgingsprijs Cumulatieve afschrijving en afwaarderingen Boekwaarde 01-01 Investeringen Desinvesteringen Afschrijving desinvesteringen afschrijving voorgaande jaren Afschrijvingen Totaal mutatie Verkrijgingsprijs Cumulatieve afschrijving en afwaarderingen Boekwaarde 31-12

Gebouw 2.071.532 -1.665.919 405.613

Inventaris 312.802 -276.935 35.867

Vervoermidd

2019 4.491.072 -3.428.994 1.062.078

2018 4.140.568 -3.191.871 948.697 350.505

-81.087 -32.347

75.770 -14.655 -235.209 -174.095

-237.124 113.381

2.032.011 -1.504.895 527.116

4.552.185 -3.664.203 887.982

4.491.072 -3.428.994 1.062.078

Automatis.

123.466 -62.332 61.134

1.983.271 -1.423.808 559.463

4.363

22.667 -14.655

48.740

-126.650 -126.650

-13.694 -9.331

-13.778 -5.767

2.071.532 -1.792.569 278.963

317.165 -290.629 26.536

131.477 -76.110 55.367

De investeringen in 2019 ad € 75.770 betreffen hoofdzakelijk investeringen in verband met de aanschaf van het primaire systeem Aareon en nieuwe auto’s Afschrijvingen De afschrijvingen op de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn bepaald volgens de lineaire methode rekening houdend met een eventuele restwaarde, onder toepassing van de componentenbenadering en gebaseerd op de volgende verwachte gebruiksduur: ‒ Bedrijfsterreinen; geen afschrijving - Automatisering; 5 jaar (ERP systemen; 10 jaar) - Bedrijfsauto's; 7 jaar - Kantoorinventaris; 10 jaar. - Kantoorgebouw (componentbenadering); - grond; n.v.t. - casco; 50 jaar - installaties; 25 jaar Het kantoorgebouw van Panhuysstraat 16 is verzekerd tegen brand- en stormschade voor € 1.484.698 (peil 2019). De aanwezige inventaris is verzekerd tegen aanschaf- / vervangingswaarde voor circa € 290.000 (peil 2019 met jaarlijkse indexatie). Voor het bedrijfswagenpark is een verzekering tegen WA + uitgebreid casco (zgn. all-risk) aanwezig. Vervanging tegen actuele waarde (circa € 129.000 ultimo 2019) is hierin begrepen.

114

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

De actuele waarde van de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie bedraagt op basis van de laatste WOZ aanslag € 717.000 (2018: € 709.000).

Financiële vaste activa 6 Latente belastingvordering(en) 7 Leningen u/g Totaal

2019

2018

4.000.000 4.000.000

6 Latente belastingvordering(en) Betreft de lange termijn belastingvordering als gevolg van fiscaal compensabele verliezen door de tijdelijke verschillen in waardering tussen jaarrekening grondslagen en fiscale grondslagen. De hieruit voortvloeiende latente belastingvordering worden hierna toegelicht. 2019

2018

Begin boekjaar Mutatie boekjaar - Latente belastingvordering overige activa-passiva Eind boekjaar

547.000

-547.077

7 Lening u/g Lening u/g SLS Leiden 2021

2019 4.000.000

2018 4.000.000

Betreft een achtergestelde lening aan DUWO te Delft (v/h SLS te Leiden). Fixelening einddatum 1 Juli 2021. Vaste rente 4,504%. WSW borging met achtervang Gemeente Leiden.

115

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Voorraden 2019 Vastgoed bestemd voor de verkoop Overige voorraden Totaal

2018

300.000 300.000

2019 300.000

2018 300.000

9. Overige voorraden Grondpositie Herenweg

Betreft grondpositie Herenweg 29.960 m2. Nog geen onderdeel van planontwikkeling.

Vorderingen

De vorderingen is als volgt samengesteld 2019 129.345 14.692 2.044.861 35.648 157.649 2.382.195

Huurdebiteuren Overheid Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa Totaal

2018 136.464 124.100 3.131.658 29.475 620.199 4.041.896

10 Huurdebiteuren Opbouw naar ouderdom tot 1 maand 1 tot 2 maanden 2 tot 3 maanden 3 tot 4 maanden meer dan 4 maanden (incl. betalingsregelingen) Totaal

Aantal 58 28

142 228

De huurachterstand uitgedrukt in percentage van de brutojaarhuur Gespecificeerd naar soort In betalingsregeling In behandeling schuldtraject via Sociale dienst (ISD, WSNP, e.d.) In behandeling Deurwaarder Vertrokken huurders Overige Totaal

2019 43.875 8.606

2018 37.350 10.541

76.864 129.345

88.573 136.464

0,75%

0,83%

2019 20.903 9.904 84.861

2018 14.140 12.380 70.366

13.677 129.345

39.578 136.464

116

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

11 Overheid Totaal

2019 14.692

2018 124.100

12 Belastingen en premies sociale verzekeringen BTW Vennootschapsbelasting Totaal

2019 44.624 2.000.237 2.044.861

2018 3.131.658 3.131.658

Het saldo BTW ultimo 2019 heeft betrekking op een suppletie over de jaren 2014 t/m 2018 en de aangifte december. De suppleties aangiften zijn goedgekeurd door de belastingdienst. Met de belastingdienst gemaakte afspraken, over de toepassing van een fiscale onderhoudsvoorziening (over een periode van 20 jaar), hebben geresulteerd in bovenstaande vordering. 13 Overige vorderingen 2019 Verzekeringen (schade uitkeringen) Servicekosten Debiteuren Derden Totaal

460 35.188 35.648

2018 -0 2.455 27.020 29.475

14 Overlopende activa 2019 Te vorderen op huurders Te vorderen rente lening u/g Overige overlopende activa Totaal

13 90.080 67.556 157.649

2018 17.449 90.080 512.670 620.199

Een van de voornaamste verklaringen van de afname van de overige overlopende activa is de verkoop van een woning eind 2018, waarbij de betaling in 2019 is ontvangen.

Liquide middelen 15 Liquide middelen 2019 Kas Banktegoeden Totaal

365 2.458.796 2.459.161

2018 1.386 395.817 397.202

De aanwezige liquide middelen zijn ten opzichte van het vorig jaar gestegen, mede als gevolg van vertraging bij een nieuwbouwproject. Een overzicht van de mutatie van de liquide middelen wordt in het kasstroomoverzicht (volgens de directe methode) elders in deze toelichting gegeven.

117

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Eigen vermogen Herwaarderingsreserve Overige reserve Totaal

2019 275.712.805 52.874.164 328.586.969

2018 242.745.618 51.028.053 293.773.671

Per 31 december 2019 is in totaal € 275,7 miljoen aan ongerealiseerde herwaarderingen in het eigen vermogen begrepen (2018: € 242,7 miljoen), zijnde het verschil tussen de marktwaarde in verhuurde staat van het vastgoed in exploitatie en de kostprijs. De waardering van dit vastgoed is in overeenstemming met het Handboek modelmatig waarderen bepaald en is daarmee conform de in de Woningwet voorgeschreven waarderingsgrondslag en daaruit afgeleide ministeriële besluiten geldend ten tijde van het opmaken van de jaarverslaggeving. Uitgaande van waardering tegen beleidswaarde van het vastgoed in exploitatie is een bedrag van € 226 miljoen in het eigen vermogen begrepen dat op basis van het beleid van de corporatie niet kan worden gerealiseerd. De realisatie van het verschil tussen marktwaarde en beleidswaarde is sterk afhankelijk van het te voeren beleid van de NWS. De mogelijkheden voor de corporatie om vrijelijk door (complexgewijze) verkoop of huurstijgingen de marktwaarde in verhuurde staat van het DAEB-bezit in exploitatie te realiseren zijn beperkt door wettelijke maatregelen en maatschappelijke ontwikkelingen zoals demografie en ontwikkeling van de behoefte aan sociale (DAEB) huurwoningen. Omdat de doelstelling van de corporatie is om duurzaam te voorzien in passende huisvesting voor hen die daar niet zelf in kunnen voorzien, zal van het vastgoed in exploitatie slechts een beperkt deel vervreemd worden. Daarnaast zal bij mutatie van de woning slechts in uitzonderingssituaties de huur worden verhoogd tot de markthuur en zijn de werkelijke onderhouds- en beheerlasten hoger dan ingerekend in de marktwaarde, voortvloeiend uit de beoogde kwaliteit- en beheersituatie van de corporatie. 16 Herwaarderingsreserve Het verloop van de herwaarderingsreserve is als onderstaand Herwaarderingsreserve begin boekjaar Mutatie actuele waarde boekjaar Af: Gerealiseerde herwaardering verkopen t/m 2019 Overige mutaties

2019 242.745.618 34.060.838 -1.093.949 299

2018 192.810.207 50.418.321 -482.910

Herwaarderingsreserve einde boekjaar

275.712.805

242.745.618

118

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Verbijzonderd naar de verschillende bedrijfsdelen is de opbouw als volgt:

Stand per 31 december 2018 voor correctie Mutatie herwaardering na foutherstel Stand per 31 december 2018 na foutherstel Stand per 1 januari 2019 overige mutaties Gerealiseerde herwaardering verkopen Mutatie herwaardering Stand per 31 december 2019

Niet-DAEB DAEB vastgoed in vastgoed in exploitatie exploitatie 213.779.451 38.991.555 -7.112.024 -2.913.364 206.667.427 36.078.191 206.667.427 298 -1.093.949 30.739.491 236.313.267

36.078.191

Totaal Herwaard. reserve 252.771.006 -10.025.388 242.745.618

3.321.347 39.399.538

242.745.618 298 -1.093.949 34.060.838 275.712.805

2019 51.028.053 -299 51.027.754

2018 47.101.427 47.101.427

752.461 1.093.949 52.874.164

3.443.716 482.910 51.028.053

17 Overige reserve Overige reserve per 1 januari Correctie negatieve herwaardering Foutherstel negatieve herwaardering 2018 Jaarresultaat na resultaatbestemming Gerealiseerde herwaardering verkopen t/m 2019 Overige reserve per 31 december

Het jaarresultaat ten laste van de overige reserves is het resultaat conform de Winst en verliesrekening minus de niet gerealiseerde (positieve) waardeverandering vastgoedportefeuille voor â&#x201A;Ź 34,1 mln. De door verkoop gerealiseerde herwaardering ad â&#x201A;Ź 1.093k betekent een directe eigenvermogensmutatie vanuit de Herwaarderingsreserve (zie 16).

119

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Voorzieningen 18 Voorziening latente belastingverplichting 2019 1.852.555 -268.435 1.584.120

Voorziening begin boekjaar Mutatie boekjaar Voorziening einde boekjaar

2018 1.133.481 719.074 1.852.555

Met ingang van dit boekjaar worden de latente belastingvorderingen en verplichtingen gesaldeerd opgenomen. De opbouw van de gesaldeerde latente verplichting is als volgt; Jaarrek 2019 NCW Latentie Vpb %: 25,0% -129.498 -32.375 829.125 207.281 699.627 174.907

Onderdeel Lening u/g Lening o/g Saldo leningen

Jaarrek 2018 NCW Latentie Vpb %: 24,5% -38.532 -9.440 261.699 64.116 223.168 54.676

MVA in expl actueel < fiscaal MVA verkoopvijver MVA tdv expl Saldo MVA Latente belastingvordering

328.505 778.505 1.107.010 1.806.637

82.125 194.626 276.752 451.658

370.992 50.681 113.652 535.324 758.492

90.893 37.465 27.845 156.203 210.879

Latentie Voorz Onderhoud

8.143.113

2.035.778

8.422.182

2.063.435

Saldo latente vordering - verplichting

6.336.476

1.584.120

7.663.690

1.852.556

19 Voorziening voor onrendabele investering 2019 Voorziening begin boekjaar Mutatie boekjaar Voorziening einde boekjaar

2018

2.505.087 2.505.087

De mutatie kan als volgt worden weergegeven: Stand 1-1-2019 Toevoeging Onttrekking vrijval

DAEB vastgoed Niet Daeb vastgoed 3.161.039 -655.952 -

Stand per 31-12-2019

2.505.087

0 0 0 0

Vov-vastgoed -

Totaal 3.161.039 -655.952 2.505.087

Langlopende schulden 19 Schulden / leningen 20 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VOV 21 Waarborgsommen Totaal

2019 66.098.652 18.408.960 6.784 84.514.396

2018 67.055.710 18.186.720 1.384 85.243.815

120

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

20 Schulden / leningen kredietinstellingen De mutatie van de leningenportefeuille in 2019 is als volgt Oorspronkelijke hoofdsom begin boekjaar Cumulatieve aflossing begin boekjaar Schuldrestant lening begin boekjaar

2019 80.341.391 -8.132.873 72.208.519

2018 79.041.382 -11.384.181 67.657.201

Nieuwe leningen Mutatie variabele lening Reguliere aflossing boekjaar Eindaflossing leningen Mutatie boekjaar

5.000.000 -800.000 -152.808 -5.000.000 -952.808

9.300.000 400.000 -148.682 -5.000.000 4.551.318

Oorspronkelijke hoofdsom eind boekjaar Cumulatieve aflossing eind boekjaar Schuldrestant lening eind boekjaar Af: aflossing volgend boekjaar opgenomen als kortlopende schuld Langlopende schuld leningen o/g

78.541.382 -7.285.681 71.255.701 -5.157.049 66.098.652

80.341.391 -8.132.873 72.208.519 -5.152.808 67.055.710

Waarvan een looptijd > 5 jaar Onder WSW borging Gemiddelde looptijd in jaren Gemiddelde rentekostenvoet

58.550.542 70.704.212 15,2 3,02%

52.300.009 71.319.671 15,2 3,32%

Mutatie In 2019 is de omvang van de leningenportefeuille met ruim € 950 duizend afgenomen. Er is een nieuwe lening aangetrokken; - Per 31 juli 2019 van € 5 miljoen met een looptijd van 18 jaar en 374 dagen. Per eind november is een lening ad € 5 miljoen volgens contract afgelost. Tevens is de roll over geheel afgelost in november. Door de mutaties is de gemiddelde rentekostenvoet van de leningenportefeuille met 0,3% verbeterd tot 3,02% (zie boven). Zekerheden Voor de door het WSW geborgde leningen heeft de NWS zich verbonden het onderliggend onroerend goed in exploitatie met een boekwaarde van € 336,4 miljoen niet zonder toestemming te bezwaren, van bestemming te veranderen, te vervreemden of teniet doen gaan. Er zijn geen panden met hypothecaire zekerheden bezwaard. Aflossingssysteem De leningen worden afgelost op basis van lineaire, annuïtaire dan wel het fixe systeem.

121

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

21 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Stand per 1 januari Aankopen Verkopen Waardeverandering Totaal

2019 18.186.720

2018 18.700.475

-1.310.764 1.533.004 18.408.960

-1.248.471 734.716 18.186.720

22 Waarborgsommen Waarborgsom onzelfstandige woonruimten

2019 6.784

2018 1.384

Betreft de bij aanvang van de verhuur van onzelfstandige woonruimten (kamers), vanwege het karakter van de huurovereenkomst, bij de huurder eenmalig in rekening worden gebracht.

Kortlopende schulden Schulden aan Kredietinstellingen Schulden aan Leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden ter zake van pensioenen Schulden aan overheid Overige schulden Overlopende passiva Totaal

2019 5.157.049 633.444 50.627 5.256 1.686.575 7.532.952

2018 5.152.808 1.520.293 376.345 23.673 11.582 3.661 1.723.945 8.812.308

23 Schulden aan kredietinstellingen Aflossingsverplichting komend boekjaar

2019 5.157.049 5.157.049

2018 5.152.808 5.152.808

De in 2019 verschuldigde aflossing op leningen o/g is als kortlopende schuld (in mindering op de langlopende restant hoofdsom van de betreffende contracten) hier verantwoord. Door de huisbankier is een kredietfaciliteit ter beschikking gesteld voor een totaalbedrag van â&#x201A;Ź 3 miljoen. Per balansdatum is deze faciliteit niet aangewend. 24 Schulden aan leveranciers Schulden aan leveranciers Totaal

2019 633.444 633.444

2018 1.520.293 1.520.293

Betreft de per balansdatum aan handelscrediteuren verschuldigde factuurbedragen.

122

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

25 Belastingen en premies sociale verzekeringen 2019 Verschuldigde omzetbelasting Loonheffing en premies volksverzekering Vennootschapsbelasting Totaal

-0 50.627 50.627

2018 317.899 58.446 376.345

Verschuldigde omzetbelasting en loonheffing en premies volksverzekering hebben betrekking op de over december op aangifte af te dragen belastingen. De vennootschapsbelasting betreft het saldo van de op voorlopige aanslag betaalde belasting minus de op basis van deze rekening verschuldigde belasting. Per balansdatum is de betaalde voorlopige vennootschapsbelasting hoger dan het verschuldigde bedrag. 26 Schulden ter zake van pensioenen 2019 Stichting ASW (SPW)

2018 23.673 23.673

2018 11.582 11.582

27 Schulden aan gemeenten 2019 Gemeente Noordwijk

28 Overige schulden Personeelsvereniging Rek Crt

2019 5.256 5.256

2018 3.661 3.661

29 Overlopende passiva Niet vervallen rente Vooruitontvangen huur Servicekosten Overige overlopende passiva Totaal

2019 1.356.865 82.010 247.701 1.686.575

2018 1.419.094 127.765 14.360 162.725 1.723.945

De â&#x201A;Ź 37.000 lagere overlopende passiva is voornamelijk te verklaren door de niet te vervallen rente en de vooruit ontvangen huur die fors gedaald zijn. Daarnaast zijn de servicekosten komen te vervallen.

123

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Financiële instrumenten Algemeen De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam is bij het schatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in de balans opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten. Doelstellingen en beleid inzake beheer financiële risico's De primaire financiële instrumenten van de NWS, anders dan derivaten, dienen ter financiering van haar operationele activiteiten of vloeien direct uit deze activiteiten voort. Een belangrijke doelstelling van het financieringsbeleid van de NWS is het voorkomen dan wel spreiden van ongewenste financiële risico’s zoals rente- en liquiditeitsrisico’s. Het beleid is erop gericht het jaarlijks renterisico te maximeren op 15% van de leningenportefeuille. Het beleid van de NWS is om niet te handelen in financiële instrumenten voor speculatieve doeleinden. De belangrijkste risico’s uit hoofde van de financiële instrumenten van de NWS zijn het kredietrisico, liquiditeitsrisico, valutarisico, renterisico (prijs- en kasstroomrisico’s) en marktrisico. Het door de NWS hiertoe gevoerde risicobeleid is als volgt; -

Kredietrisico; Dit betreft het risico dat financiële instellingen niet aan hun contractuele verplichtingen jegens de NWS kunnen voldoen. Daarnaast wordt dit risico bepaald door overige partijen waarop de NWS een vordering heeft en niet in staat zijn aan de afspraken te voldoen, inclusief vordering uit de lening u/g. Liquiditeitsrisico; Om te waarborgen dat de NWS aan haar verplichtingen kan voldoen zijn naast het aantrekken van langlopende leningen is er een rekeningcourant kredietfaciliteit bij de BNG beschikbaar voor een bedrag van in totaal € 3 miljoen (2018 idem) Valutarisico; Doordat de NWS uitsluitend in Nederland werkzaam is loopt zij geen valutarisico. Renterisico ; De NWS loopt renteprijs- en rentekasstroomrisico’s over de rentedragende vorderingen (met name begrepen onder financiële vaste activa), effecten en liquide middelen en rentedragende langlopende en kortlopende schulden (waaronder schulden aan kredietinstellingen).  Voor vastrentende langlopende vorderingen en langlopende leningen loopt de NWS het risico dat de reële waarde van de vorderingen en leningen zal dalen respectievelijk stijgen als gevolg van veranderingen in de marktrente (i.c. prijsrisico).  Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de NWS risico ten aanzien van toekomstige kasstromen als gevolg van

124

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019



veranderingen in de marktrente (i.c. kasstroomrisico). De omvang hiervan is bij de NWS beperkt. De NWS maakt geen gebruik van financiële derivaten om de bovenstaande risico’s te beperken.

Kredietrisico NWS loopt kredietrisico over leningen en vorderingen opgenomen onder financiële vaste activa, handels- en overige vorderingen en liquide middelen. Het maximale kredietrisico dat de toegelaten instelling loopt bedraagt € 9 miljoen, bestaande uit leningen u/g, huurdebiteuren, overige vorderingen, overlopende activa en liquide middelen. Er zijn geen significante concentraties van kredietrisico binnen NWS. Voor NWS is het risico inzake (huur)debiteuren relatief laag. Hiervoor is een voorziening getroffen. De opbouw van het kredietrisico op basis van de balanspositie ultimo 2019 is in onderstaande tabel naar tijd gegeven. Omschrijving Lening u/g Vorderingen Liquide middelen

Totaal

<1 jaar 4.000 2.383 2.459 8.842

2 jaar

3 jaar

4 jaar

4000 2.383 2.459 4.842

4.000

Krediet mitigerende aspecten • De vorderingen uit hoofde van de huurdebiteuren ad € 129.000 zijn gespreid over een groot aantal huurders. Op basis van betalingsgedrag uit het verleden zijn hier geen grote risico’s uit voortgevloeid. Liquiditeitsrisico De NWS bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor NWS steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft. Op 31 december 2019 zijn de niet contant gemaakte contractuele betalingsverplichtingen als volgt: Ontwikkeling leningportefeuille en renterisico 2019-2028 2019 2020 Portefeuille begin boekjaar 72.210 80.017 Financieringsbehoefte Aflossing bestaande portefeuille 5.153 5.157 Behoefte uit investeringskasstroom 10.904 6.302 Subtotaal financieringsbehoefte 16.057 11.459 Aanwending operationele middelen -3.196 -3.737 Aan te trekken leningen 12.861 7.722 Conversie leningen Totaal renterisico 12.861 7.722 Renterisico in % potrefeuille begin boekjaar 17,8% 9,7%

2021 82.582

2022 84.396

2023 92.675

2024 2025 2026 2027 2028 99.958 107.486 115.069 124.775 128.934

8.472 9.179 17.651 -7.365 10.286 311 10.597 12,8%

1.127 12.116 13.243 -3.837 9.406

10.720 10.720 -3.438 7.282

10.801 10.801 -3.273 7.528

5.000 11.390 16.390 -3.807 12.583

5.000 13.513 18.513 -3.807 14.706

1.800 8.367 10.167 -4.208 5.959

3.801 861 4.662 -3.879 783

9.406 11,2%

7.282 7,9%

7.528 7,5%

12.583 11,7%

14.706 12,8%

5.959 4,8%

783 0,6%

Daarnaast is sprake van liquiditeitsrisico bij basisrenteleningen. Indien op het moment van herziening van de kredietopslag de bank en de toegelaten instelling geen overeenstemming bereiken over de opslag, wordt de kredietovereenkomst

125

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

beëindigd en dient de lening te worden terugbetaald. Op de herzieningsdatum dient de toegelaten instelling het verschil tussen de basisrente en de actuele kapitaalmarktrente over de resterende looptijd af te rekenen. NWS heeft een faciliteit van € 3 miljoen bij de BNG. Voor 2020 is samen met de fusiepartner Stek een gemeenschappelijke begroting opgesteld. Hierin begrepen ook de vervalkalender van de fusiecorporaties. Op basis van de verkoopopbrengst van één complex wordt ervan uitgegaan dat de fusie combinatie geen nieuwe leningen hoeft aan te trekken. Renterisico en kasstroomrisico De NWS loopt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden en herfinanciering van bestaande schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de toegelaten instelling risico ten aanzien van de toekomstige kasstromen. Met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt de toegelaten instelling risico’s over de marktwaarde. Het rente- en looptijdenbeleid van de toegelaten instelling is erop gericht jaarlijks niet meer dan 15% renterisico inclusief herfinanciering te lopen. De geldende norm van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw is eveneens 15% van de restanthoofdsom van de leningen bij aanvang van het jaar. Het hoogste renterisico over de eerste 5 jaar is het jaar 2020 met een 27,9% als gevolg van de in de begroting 2020 geplande investeringsopgaaf. Het renterisico (in% van de restanthoofdsom aan het begin van het jaar) wordt berekend als de som van: • het bedrag aan aflossingen van leningen in een jaar, vermeerderd met • de restanthoofdsom van rente typisch langlopende financiering die in een jaar een renteaanpassing krijgt. Rentevoet leningen overheid en kredietinstellingen met resterende looptijden Ter beoordeling van het prijsrisico dat de NWS loopt, zijn de leningen in onderstaand overzicht ingedeeld in groepen van overeenkomstige contractueel overeengekomen rentepercentages en looptijden. 1-5 jaar 6 - 10 jaar 11 -15 jaar 16 - 20 jaar > 20 jaar

Tot 3% 11.429.160 4.700.000 11.350.000 3.750.000 31.229.160

3% - 4% 4.326.541 6.700.000 11.026.541

4% - 5% 4.000.000 10.000.000 10.000.000 5.000.000 29.000.000

Totaal 19.755.701 14.700.000 10.000.000 11.350.000 15.450.000 71.255.701

De samenstelling van dit overzicht ultimo 2018 was als onderstaand 1-5 jaar 6 - 10 jaar 11 -15 jaar 16 - 20 jaar > 20 jaar

Tot 3% 6.574.376 5.500.000 11.350.000 3.750.000 27.174.376

3% - 4% 9.334.134 6.700.000 16.034.134

4% - 5% 4.000.000 10.000.000 10.000.000 5.000.000 29.000.000

Totaal 19.908.510 15.500.000 10.000.000 11.350.000 15.450.000 72.208.510

126

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Onder invloed van de aanhoudend lage rentestand hebben wederom de in 2019 verwerkte mutaties op de leningportefeuille een positief effect gehad op het risicoprofiel. Dit door middel van het invullen van de herfinancieringsbehoefte door langlopende, laagrentende contracten. Kasstroomrisico leningen overheid en kredietinstellingen Onderstaande vervalkalender geeft inzicht in de jaarlijkse bedragen met betrekking tot contractueel bepaalde kasstromen uit hoofde van jaaraflossingen en eindaflossingen, alsmede de renteconversies van de leningportefeuille o/g. De gemiddelde looptijd van de leningenportefeuille bedraagt 15 jaar (2018: 14,5 jaar). Als jaarlijks maximaal aanvaardbaar renterisico gaat de NWS uit van 15 procent van de omvang van de aanwezige portefeuille. Dit renterisico bestaat uit de som van; de contractuele aflossing op leningen, leningen met een variabel rentetype, leningen met renteconversies, opslagherzieningen van basisrenteleningen (50%), minus de uitgestelde storting van leningen. Per leningensoort zijn de volgende renterisico’s herkenbaar; o

o o o

De rente van vastrentende leningen is voor de gehele looptijd gefixeerd, danwel tot het moment van renteherziening. Het risico van deze leningen betreft; op het moment van renteherziening indien de rente hoger dan wel lager is dan de oude contractrente; de herfinanciering van de tussentijdse en eindaflossingen van de lening in een nieuwe lening met een hogere dan wel lagere rente. De rente van de variabele rentende lening (roll-over leningen) is gebaseerd op 1-maands Euribor. De rente van de roll-over lening is opgebouwd uit het Euribor percentage en een opslag van 0.09%. De basisrentelening heeft een rentetarief dat bestaat uit twee componenten, zijnde een basisrente en een kredietopslag. De basisrente (3,43%) geldt voor de volledige looptijd van de leningen. De kredietopslag geldt voor de overeengekomen periode, waarbij de eerste minimale looptijd vijf jaar bedroeg (2013-2019). Na deze vijf jaar dient een nieuwe kredietopslag met de bank overeengekomen te worden. Per 1 Juli 2018 is voor een periode van 2 jaar de opslag op 0,0% vastgesteld.

Reële waarde Voor vastrentende langlopende vorderingen en langlopende leningen loopt de NWS het risico dat de reële waarde van de vorderingen en leningen zal dalen respectievelijk stijgen als gevolg van veranderingen in de marktrente (i.c. reële

127

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

waarderisico). Voor deze vorderingen en schulden worden geen financiële derivaten uit hoofde van veranderingen in de marktrente afgesloten. De reële waarde van de financiële instrumenten in de balans van de NWS luidt als volgt Boekwaarde 2019 Financiële activa Vorderingen onder de financiële vaste activa (excl. Derivaten) Vlottende vorderingen Liquide middelen Totaal Financiële passiva Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal

Reële waarde 2018

2018

2019

4.000.000 2.382.195 2.459.161 8.841.355

4.000.000 4.041.896 397.202 8.439.098

4.460.025 2.382.195 2.459.161 9.301.380

4.895.448 4.041.896 397.202 9.334.546

71.255.701 2.375.902 73.631.604

72.208.519 3.659.500 75.868.018

91.083.104 2.375.902 93.459.006

87.322.539 3.659.500 90.982.039

Het verschil tussen de boekwaarde en reële waarde, van met name de langlopende schulden, wordt veroorzaakt doordat door de huidige lage marktrente de reële (contante-) waarde van de toekomstige kasstromen aanmerkelijk hoger is dan die van de aan de verschillende contracten afgeleide hogere renteniveaus. Grondslagen voor de reële waarde De reële waarde van de financiële instrumenten is bepaald met behulp van beschikbare marktinformatie en schattingsmethoden. De volgende methoden en aannames zijn gebruikt bij de bepaling van de reële waarde van de financiële instrumenten: Financiële vaste activa De marktwaarde van de vorderingen onder de financiële vaste activa is geschat aan de hand van de contante waarde van de toekomstige kasstromen tegen de geldende marktrente op basis van de 6 maands curve van -0,32%.% (2018: 0,24%). Vlottende vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden Gezien de beperkte looptijd tegen nominale waarde opgenomen. Langlopende schulden De reële waarde van de leningen o/g is berekend tegen de swapcurve op basis van de 6-maands Euribor, zonder een risico opslag te hanteren. De cashflows (rente en aflossing) worden hierbij contant gemaakt op basis van de looptijd van de betreffende cashflows. De 6 maandscurve bedraagt -0,32 % (2018: -0,24)

128

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Niet in de balans opgenomen regelingen en verplichtingen Voorwaardelijke verplichtingen WSW obligoverplichting Leningen van woningcorporaties, die deelnemer zijn van het WSW worden door het WSW geborgd. Het WSW stelt zich borg jegens de geldgever voor de betaling van de leningsverplichtingen. Op grond van deze borgstelling zijn corporaties verplicht een obligo aan te houden ter grootte van een bepaald percentage (2019: 3,85%) over het schuldrestant van de door hun aangetrokken en door het WSW geborgde leningen. Met deze obligoverplichting staan woningcorporaties als deelnemer van het WSW garant voor elkaar. Per 31 december 2019 heeft de Noordwijkse Woningstichting een aangegane obligoverplichting van â&#x201A;Ź 2.772.112 (2018: â&#x201A;Ź 2.775.721). Deze verplichting is voorwaardelijk: zij is opeisbaar indien de borgstellingsreserve (risico of garantievermogen) van het WSW niet voldoende is om op grond van

129

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

aanspraken van geldgevers de betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen. Niet verwerkte activa en verplichtingen Heffing voor saneringssteun De Autoriteit Woningcorporaties heeft aan de corporatiesector een heffing voor saneringssteun opgelegd. De AW heeft aangegeven dat rekening moet worden gehouden met een heffing voor saneringssteun in de jaren 2020 en 2021 van 1 procent van de jaarlijkse huursom. Op basis van deze percentages en de geschatte jaarlijkse huuropbrengst verwacht de NWS voor de komende jaren de volgende heffingsbedragen;

De heffing is niet als verplichting in de balans opgenomen daar deze per het betreffende jaar wordt geheven. Verkoop woningen Per balansdatum zijn geen woningen met een voorlopige koopovereenkomst voor verkoop aanwezig. Meerjarige financiële verplichtingen Operational lease NWS heeft een leasecontract afgesloten voor de printers. De verplichting korter dan één jaar bedraagt € 9.939 en tussen 1 en 5 jaar € 24.847. Erfpachtverplichtingen De NWS is als lessee erfpachtcontracten voor onbepaalde tijd aangegaan ter zake van grond waarop een deel van het DAEB vastgoed in exploitatie is gebouwd. De jaarlijks te betalen erfpachtcanons zijn als volgt te specificeren: Complex Complex 1308: Wilhelminahofje: Complex 1320: St Jeroen: Complex 1321: Albertus van Velzenstraat:

bedrag € 10.249 € 17.317 € 12.889 € 40.454

Huurverplichting Het jaarlijkse bedrag van met derden aangegane huurverplichtingen inzake onroerend goed (werkplaats) bedraagt € 20.100 (prijspeil 2019). Het huurcontract is opgezegd in verband met de fusie met Stek. Onderhoudsverplichtingen De NWS kent per einde boekjaar de volgende verplichtingen uit jaarlijkse onderhoudscontracten:

130

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Servicecontract CV Servicecontract Lift Service en onderhoud ICT Planmatig Duurzaamheid

€ 146.200 € 39.263 € 227.000 € 870.127 € 1.119.921

Terugkoopverplichting Terugkoopverplichtingen uit hoofde van woningen verkocht onder de MGE regeling zijn vermeld in de toelichting op de balans onder de post verplichtingen inzake onroerende zaken verkocht onder voorwaarden. Aangegane verplichtingen NWS is voor € 3,4 miljoen aan verplichtingen aangegaan ten behoeve van de projecten Albertus van Velsen (Bouwkosten) en Northgo (grond). Voor deze aangegane verplichtingen geldt een voorbehoud van een “onherroepelijke bouwvergunning”. Gebeurtenissen na balansdatum Corona crisis De gehele wereld wordt sinds januari dit jaar geraakt door het coronavirus. Ook de Noordwijkse Woningstichting en per 15 februari de gefuseerde woningcorporatie Stek worden hierdoor geraakt. Het virus en daardoor ontstane impact raakt huurders van NWS/Stek, de medewerkers, leveranciers en dus ook de organisatie. In het kader van het virus heeft de NWS een impact analyse gemaakt, waarbij wordt opgemerkt dat deze is gebaseerd op inzichten die nu bestaan. De onzekerheid en onduidelijkheid over een aantal zaken blijft en valt dan ook niet in te schatten. De impact kan op hoofdlijnen als volgt worden weergegeven: - Verhuur en beheer van het bezit: Huurders zullen worden geconfronteerd met onzekere tijden. Het verlies van baan en/of inkomen zal zijn weerslag hebben op de volwaardigheid van huurvorderingen. Wel heeft de overheid met de NOM regeling maatregelen genomen die dit risico zou moeten opvangen. Door deze regeling zou het inkomen van huurders en de continuïteit van hun werkgevers moeten worden verbeterd. Hiermee dus het inkomensrisico van huurders en de mogelijke impact op het kunnen betalen van de huur.

Ook onze leveranciers worden geconfronteerd en nemen net als NWS maatregelen. Een verhoogd omval risico bij bedrijven mag gegeven de berichten worden verondersteld en kan leiden tot additionele kosten. Verder zullen als gevolg van de getroffen maatregelen mogelijk niet alle geplande activiteiten een doorgang kunnen vinden. Dit betekent uitstel van opdrachten en gunningen; Organisatie; Stek heeft een corona crisisteam ingesteld die continue overlegt en maatregelen neemt. Tevens is gekeken dat de activiteiten doorgaan. Wel

131

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

worden medewerkers ook geconfronteerd met de impact van de maatregelen. Denk aan het begeleiden van kinderen thuis bij een schoolwerk. Dit zal met name de productiviteit raken. - Vastgoed: De maatregelen die genomen zijn raken de planning en uitvoering van opdrachten. Voor wat betreft het vastgoed zal de impact voor wat het beheer betreft beperkt zijn. Wel wordt verwezen naar de financiële paragraaf. Voor de leveranciers geldt wel een verhoogd omval risico. Dit zal moeten worden bewaakt. - Financieel: De financiële positie van NWS en ook van de fusieorganisatie Stek is gezond. Wel zullen de volgende elementen zijn weerslag kunnen hebben: o Vastgoed: De waarde van het vastgoed wordt jaarlijks bepaald op basis van een voorgeschreven taxatiemethode. Belangrijk onderdeel is hierbij de WOZ waarde. Deze is gebaseerd op de verkopen in de markt. Aangenomen mag worden dat de waarde op de markt mogelijk onder druk komt te staan door mogelijk hogere hypotheek rentes en de toegenomen onzekerheid. Dit zal de waarde mogelijk doen dalen. Hier staat tegenover dat het woningtekort de vraag niet zal wegnemen naar woningen; o Financiering: De corporatie kent per ultimo 2019 een gezonde financiële positie. De impact van de crisis en de stappen die worden ondernomen in de wereld economie leiden mogelijk tot hogere rentelasten. Dit als gevolg van de grote vraag naar geld vanuit overheden. Al is dit onduidelijk en onzeker. De corporatie wordt in hoofdzaak door de BNG en de Waterschapsbank gefinancierd, die een gezonde financiële positie kennen. Mogelijk dat de financiële positie beïnvloed zal worden door de daling van de waarde van het vastgoed. De impact hiervan valt moeilijk in te schatten. Tot slot heeft Stek recent een complex verkocht (Sassembourg), waardoor wordt ingeschat dat Stek het komende half jaar geen nieuwe financiering hoeft aan te trekken. Op basis van de huidige inzichten mag worden verwacht dat STEK wordt geraakt maar de impact de continuïteit niet raakt. o Overige: Naast een verhoogd omval risico bij leveranciers kan de corporatie worden geconfronteerd met contracten die als gevolgd van de crisis niet of niet op tijd kunnen worden nageleefd. Dit kan mogelijk leiden boetes en/of claims. Vooralsnog is hier geen aanleiding toe. Tot slot heeft de overheid in generieke termen aandacht gevraagd voor naleving en misbruik van regelingen. Ze heeft hierbij aan organisaties gevraagd hier aandacht voor te hebben. STEK doet dit.

132

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Toelichting op de resultatenrekening 2019 30 Huuropbrengsten Netto huur woningen Netto huur niet woningen Totaal huuropbrengst

2019 16.568.819 287.972 16.856.791

2018 15.556.193 562.681 16.118.874

Huurderving door leegstand Huurderving wegens oninbaarheid Totaal

-133.069 -11.200 16.712.522

-72.375 -4.095 16.042.405

De gemiddelde jaarlijkse huurverhoging per 1 Juli bedroeg De huurderving in procenten van de jaarhuur bedraagt - waarvan leegstand

2,21% 0,86% 0,79%

1,18% 0,47% 0,45%

De jaarlijkse huurverhoging per 1 Juli is afgeleid van het inflatiepercentage van het voorgaande jaar. De inflatie over 2018 bedroeg 1,7%procent (2017 1,4%). De totale toegestane huursomstijging is inflatie plus 1 procent op jaarbasis. Bij de NWS wordt rekening gehouden met 0,5 procent toename van de huursom bij mutatie. De resterende 0,5 procent is verwerkt in de huurverhoging per 1 Juli. Bij de huurverhoging per 1 Juli is de volgende differentiatie toegepast Onzelfstandige woningen, woonwagens en standplaatsen - Gezinsinkomen< € 42.436 (2018: € 40.349) maximaal % - Gezinsinkomen> € 42.436 Hogere (of niet bekend) inkomens * Gemiddeld

2019 2,20% 3,00% 5,60% 5,60% 2,21%

2018 1,90% 2,90% 5,40% 5,40% 2,21%

De huuropbrengst is ten opzichte van 2019 resp. 2018 met € 670.116 en € 375.244 gestegen. Deze is als volgt te verklaren; - Effect jaarlijkse huurverhoging 1 Juli vorig jaar ( jan-jun x € 28.658) - idem 1 Juli huidig jaar (jul - dec x € 22.845) - Harmonisatie bij mutatie - Huuraanpassing agv verbeteringen - toename door aankoop bezit - Afname huur door verkoop - Diverse overige Mutatie huuropbrengst ten opzichte van vorig jaar Mutatie huurderving Netto mutatie huuropbrengst

2019 171.948 137.070

29.727 399.172 737.917 -67.800 670.117

2018 96.192 171.948 15.737 41.929 29.727 -2.606 35.673 388.600 -13.356 375.244

133

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

31 Opbrengst servicecontracten Vergoedingen van huurders voor leveringen en diensten Af te rekenen met bewoners Ontvangsten inzake servicefondsen Derving wegens oninbaarheid Totaal

2019 371.414 84.075 -16.621 438.868

2018 280.383 -14.360 118.491 -1.726 382.789

Betreft de bij bewoners in rekening gebrachte bijdragen voor leveringen en diensten in het kader van servicecontracten. Jaarlijks vindt een afrekening plaats over het verstreken kalanderjaar. Gelijk met de jaarlijkse huurverhoging vindt per 1 Juli wordt de maandelijkse bijdrage naar het verwachte kostenniveau aangepast. Uitzondering vormen de bijdrage voor deelname aan het serviceabonnement. Deze gelden als een vergoeding voor het recht op kosteloos uitvoeren van een aantal onderhoudswerkzaamheden welke normaliter voor rekening van de huurder komen.

32 Lasten servicecontracten Servicekosten afrekenbaar Toegerekende organisatiekosten Lasten servicefondsen Totaal

2019 285.697 23.060 117.849 426.607

2018 220.442 20.354 107.282 348.078

Hoewel de levering van bijkomende servicekosten voor de corporatie in principe kostenneutraal moet plaatsvinden zijn hierbij in de loop der jaren tekorten opgetreden die niet kunnen worden verrekend. In 2019 is gestart met een nadere uitwerking van het servicekostenbeleid (in relatie tot de reguliere â&#x20AC;&#x153;eigenâ&#x20AC;? exploitatiekosten) om de verhouding kosten - opbrengsten te herstellen.

33 Overige directe operationele opbrengsten exploitatie bezit 2019 Pachtopbrengst perceel Herenweg Administratiekosten Overige baten Totaal

14.367 18.308 32.676

2018 2.911 8.584 14.082 25.576

Voornaamste verschil ten opzichte van 2018 is de in dat jaar ontvangen incidentele teruggaaf omzetbelasting over voorgaande jaren.

134

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

34 Lasten verhuur- en beheeractiviteiten

De lasten verhuur en beheeractiviteiten bestaan in vergelijking met de categorale indeling uit een aantal apart benoemde onderdelen. Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de categorale rubriceringen in de vorm van subtotalen in deze toelichting opgenomen. De lasten verhuur- en beheeractiviteiten bestaan uit de volgende categorieën 33.1 Afschrijvingen (im)materiële vaste activa 33.2 Lonen en salarissen 33.3 Sociale lasten 33.4 Pensioenlasten 33.5 Overige beheerkosten 33.6 Doorbelastingen Totaal lasten verhuur- en beheeractiviteiten

2019 235.209 1.355.155 220.951 200.215 1.452.111 -1.216.399 2.247.242

2018 237.123 1.575.832 250.429 209.300 1.383.222 -1.297.836 2.358.071

2019 235.209

2018 237.123

34.1 Afschrijvingen (im)materiële vaste activa Totaal

Betreft de afschrijving over de in het boekjaar aanwezige materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie. Dit betreft onder meer het kantoorpand met de aanwezige inventaris en het bedrijfswagenpark. 34.2 Lonen en salarissen Lonen en salarissen Uitkering ziekteverzekering Totaal

2019 1.355.155 1.355.155

2018 1.575.832 1.575.832

Betreft de loon en salariskosten volgens de verzamelloonstaat over de gedurende het jaar in dienst zijnde personeelsleden en bestuurder. De circa € 220.000 lagere salariskosten zijn het gevolg van het opnemen van een reservering verlofrechten en de cao afspraken die in 2019 zijn geëffectueerd. De reservering voor per balansdatum nog niet opgenomen verlofrechten leidde in 2018 tot een last van € 110.000. Per 31 december waren 26 personen in vaste dienst. Deze vertegenwoordigen 25,98 Fte. Eind 2018 waren dit 26 personen en 23,2 Fte. 34.3 Sociale lasten Totaal

2019 220.951

2018 250.429

Betreft het werkgeversdeel van de over de bovengenoemde Lonen en salarissen verschuldigde sociale premies werknemers- en volksverzekeringen, welke op basis van een maandelijkse aangifte aan de belastingdienst worden afgedragen.

135

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

34.4 Pensioenlasten Totaal

2019 200.215

2018 209.300

De gehanteerde pensioenregeling van de Noordwijkse Woningstichting is op basis van de cao Woondiensten ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). De belangrijkste kenmerken van deze pensioenregeling zijn; -

Er is sprake van een ouderdoms- en nabestaandenpensioen, Er is sprake van een middelloonregeling, De pensioenleeftijd is afhankelijk van de AOW pensioenleeftijd, De regeling kent zowel een levenslang als tijdelijk partner- en wezenpensioen. Waarbij het partner- en wezenpensioen is verzekerd op risicobasis. Voor de bovengenoemde pensioenregelingen wordt door het bestuur van het pensioenfonds jaarlijks de premie vastgesteld. Als de financiĂŤle positie van het fonds het toelaat kan het bestuur van het pensioenfonds de ingegane pensioenen en premievrije aanspraken van gewezen deelnemers verhogen. De hoogte van de toeslag hangt af van de stijging van de prijzen (prijsinflatie). De prijsinflatie over 2018 bedroeg 1,71%. SPW mag alleen dat deel van de volledige toeslag geven dat 'toekomstbestendig' is. In dit geval kon in 2019 0,79 % toeslag worden verleend (2018 geen) aan gepensioneerden en niet-actieve deelnemers.

De belangrijkste kenmerken van de uitvoeringsovereenkomst zijn; - Deelneming in het bedrijfstakpensioenfonds is in de cao Woondiensten verplicht gesteld voor werknemers en bestuurders van de woningcorporatie. - De Woningcorporatie is uitsluitend verplicht tot betaling van de vastgestelde premies. Er bestaat geen verplichting tot bijstorting. - Er is geen sprake van recht op teruggave/ premiekorting.

136

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

34.5 Overige beheerlasten De stijging van de overige beheerlasten ten opzichte van 2018 is met name het gevolg van de hogere ICT kosten en overige personeelskosten. Algemene beheer- en administratiekosten Overige personeelskosten Kosten toezichtorganen Huisvestingskosten Automatiseringskosten

2019 603.533 327.638 62.161 79.067 379.711

2018 645.312 255.037 68.463 80.356 334.055

Totaal

1.452.111

1.383.222

De algemene beheer- en administratiekosten zijn in de volgende tabel verder uitgesplitst Advieskosten Kwaliteitsontwikkeling Juridische kosten Contributies en bijdragen Contributie Aedes Kantoorkosten Wagenpark PR kosten WSW borgstelling Kosten externe controle Huurdersparticipatie Overige kosten werkorganisatie Totaal

2019 167.633 100.944 37.547 17.464 90.330 9.554 26.382 16.117 86.172 15.381 36.008 603.533

2018 219.464 74.587 54.037 8.481 17.627 115.673 15.184 34.845 15.114 58.942 17.148 14.210 645.312

137

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Met betrekking tot de kosten van controlerend accountant in 2019 is de volgende splitsing te maken: Onderzoek van de jaarrekening (EY ) Fiscale werkzaamheden Andere controleopdrachten (EY) Totaal kosten externe accountant Kosten externe controle

2019 86.172 26.978 1.682 114.832

2018 42.755 5.709 16.187 64.651

86.172

58.942

Onder de andere controleopdrachten is begrepen een beoordeling van de migratie in 2019 naar het Aareon ERP-systeem in 2018. 34.6 Doorbelastingen 2019 Doorbelasting directe kosten Doorbelasting Onderhoud directe loonkosten Doorbelasting Leefbaarheid directe loonkosten Doorbelasting indirecte kosten Doorbelasting Onderhoud Doorbelasting Leefbaarheid Doorbelasting lasten servicecontracten Doorbelasting verkoop vastgoedportefeuille Overige organisatie kosten

2018

-59.263 -

-105.963 -

-937.844 -177.572 -23.060 -18.660

-964.637 -167.551 -20.354 -39.332

-1.216.399

-1.297.836

De doorbelasting vindt plaats door middel van een kostenverdeelstaat waarbij de kosten worden verzameld op zogenaamde zelfstandige kostenplaatsen. Vervolgens worden de kosten op basis van een, aan de tijdsbesteding gerelateerde, procentuele factor toegerekend aan de verschillende resultaatposten. De bij de doorbelasting gehanteerde factoren zijn; Toerekening hulpkostenplaatsen RvC, P&O, Algemeen, Kantoor, Divers kostenplaats TD bedrijfsbureau + werkplaats Vastgoed ICT financiën

Naar rato Fte’s per 100% tlv kostenplaats 100% tlv kostenplaats

Verdeling kostenplaatsen Kostendrager / Onderhoud Verkoop vastgoedportefeuille Lasten service contracten Overige organiatie kosten Leefbaarheid Verhuur en beheer * Totaal

Directie 22,86% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 77,14% 100,00%

Wonen 11,36% 0,38% 0,00% 0,00% 20,45% 67,80% 100,00%

Vastgoed 82,24% 0,36% 0,00% 0,00% 0,00% 17,40% 100,00%

Financiën 8,22% 0,96% 1,72% 0,00% 0,00% 89,10% 100,00%

138

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Verdeling DAEB niet DAEB Naar rato van het aantal (gewogen) verhuureenheden. DAEB niet-DAEB Totaal

2.052 272 2.324

35 Lasten Onderhoudsactiviteiten Planmatig onderhoud Contract onderhoud Dagelijks reparatie onderhoud Mutatieonderhoud Toegerekende organisatiekosten Ondersteunende OH uitgaven Subtotaal inclusief eigen dienst Af: opbrengsten onderhoud (verrekenbaar) Totaal onderhoudslasten

2019 1.668.613 349.547 1.346.271 1.231.886 937.844 4.248 5.538.409 5.538.409

2018 2.107.691 301.408 1.190.773 896.773 964.637 68.976 5.530.258 5.530.258

Verschil -439.079 48.139 155.498 335.113 -26.793 -64.729 8.151

In vergelijking met vorig jaar zijn de lasten onderhoud stabiel gebleven. Wel is een verschuiving van planmatig onderhoud, als gevolg van doorschuiven van een project, naar mutatie onderhoud, als gevolg van de oplevering van de Rederijker te zien. In vergelijking met de begroting zijn de kosten (exclusief voor 2019 nog niet begrote toerekening organisatiekosten) circa â&#x201A;Ź 991.000 hoger gerealiseerd. Planmatig onderhoud Contract onderhoud Dagelijks onderhoud Mutatieonderhoud Ondersteunende OH uitgaven Subtotaal inclusief eigen dienst Af: doorbelasting eigen dienst Toegerekende organisatiekosten Af: bijdrage bewoners in cv onderhoud Totaal onderhoudslasten

Begroting 1.666.000 287.000 1.072.000 535.000 50.000 3.610.000 -115.000 pm 3.495.000

Realisatie 1.668.613 349.547 1.346.271 1.231.886 4.248 4.600.565 -59.263 997.107 5.538.409

+/-2.613 -62.547 -274.271 -696.886 45.752 -990.565 -55.737 -997.107 -2.043.409

De gestegen mutatie en dagelijks onderhoudskosten zijn hiervan de belangrijkste oorzaak. De mutatiekosten vallen met name hoger uit door de oplevering van de Rederijker. De woningen die de bewoners hebben verlaten zijn hierbij grondig gerenoveerd conform beleid.

139

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

36 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit Erfpacht Belastingen Verzekeringen Sectorheffingen Diverse overige bedrijfslasten Totaal overige directe operationele lasten exploitatie bezit

2019 47.175 1.041.185 67.253 1.498.025 263.181 2.916.820

2018 40.777 1.025.745 64.786 2.382.240 302.954 3.816.502

De daling van de overige directe operationele lasten exploitatie bezit met € 900k ten opzichte van 2018 is veroorzaakt door lagere sectorheffingen.

37 Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille Verkoopopbrengst Verkoopopbrengst teruggekochte woningen VOV Subtotaal verkoopopbrengst Af: toegerekende organisatiekosten Af: directe verkoopkosten Bruto verkoopresultaat (kasstroom)

2019 2.154.833 785.950 2.940.783 -18.660 -45.012 2.877.111

2018 1.164.000 454.537 1.618.537 -39.332 -24.186 1.555.019

De opbrengst uit verkopen vastgoedportefeuille heeft betrekking op een 7 tal woningen (waarvan 4 niet-DAEB). De opbrengst van vorig jaar kwam tot stand door de verkoop van 4 woningen (3 DAEB en 1 Niet-DAEB). De gemiddelde verkoopopbrengst per woning bedroeg € 307k. Dit is circa € 81k hoger dan vorig jaar.

38 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille bij verkoop Boekwaarde verkochte woningen Gerealiseerde herwaardering verkochte vastgoedportefeuille Aankoopwaarde verkochte VOV woningen Totaal

2019 1.619.425 639.416 2.258.841

2018 275.386 482.910 289.263 1.047.559

2019 2.877.111 -2.258.841 618.270

2018 1.555.019 -1.047.559 507.460

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastrgoedportefeuille Bruto verkoopresultaat Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille bij verkoop Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

140

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

39 Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Waardeverandering vastgoedbeleggingen Waardeverandering VOV vastgoed Waardeverandering voorraad (grondpositie) Waarde verandering activa in ontwikkeling Waardeverandering financiĂŤle passiva Totaal

2019 34.060.838 1.520.004 0 -3.161.039 -1.520.004 30.899.799

2018 45.303.136 734.716 -950.000 -734.716 44.353.136

De waardeverandering vastgoedbeleggingen is het gevolg van de mutatie marktwaarde volgens het handboek marktwaardering 2019 ten opzichte van 2018. De waardeverandering VoV vastgoed en financiĂŤle passiva betreft de waardeontwikkeling MGE-woningen (afgeleid van de gemiddelde WOZ waardestijging 2018-2019 van het NWS bezit). In 2018 is een afwaardering op de grond aan de Heerenweg toegepast vanwege het uitblijven van een gewijzigd bestemmingsplan door de gemeente Noordwijk. In 2019 is een voorziening gevormd voor de nieuwbouwen renovatieprojecten.

141

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

40 Leefbaarheid Leefbaarheidsuitgaven Fysiek + sociaal Leefbaarheid toegerekende organisatiekosten Totaal

2019 2.606 180.990 183.595

2018 2.841 167.551 170.393

Saldo financiĂŤle baten en lasten 41 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 2019 Liquide middelen en overige Rente lening ug SLS Bouwrente VBP rente Overige rentebaten

229 180.160 86.297 173.578 p.m. 440.264

2018 51 180.160

p.m. 180.211

Er is over 2018 vrijwel geen rente op liquide middelen ontvangen. In 2019 is een deel van de betaalde rente op belastingaanslagen terugontvangen naar aanleiding van de gemaakte afspraak met de fiscus over 2014 en 2015.

42 Rentelasten en soortgelijke kosten Rente leningen og kredietinstellingen Rente interne lening o/g Rente leningen kasgeld - kort krediet Overige rentelasten

2019 2.293.263 p.m. 9.307 2.302.570

2018 2.503.214 p.m. 9.234 236.326 2.748.774

Voornaamste bestanddeel van de overige rentelasten is de over aanslagen vennootschapsbelasting voorgaande jaren betaalde wettelijke rente. De lagere rentelasten over de o/g leningportefeuille compenseren deze eenmalige last deels.

142

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

43 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Vennootschapbelasting volgens Resultatenrekening Jaarresultaat voor belasting Effectief belastingpercentage

2019 -713.857 35.527.156 2,0%

2018 797.174 56.654.530 -1,4%

35.527.156

56.654.530

88.193 -113.958 -25.765

95.157 -227.149 188.985 56.993

-8.529 30.899.799 191.426 31.082.696

356.955 55.328.523 77.878 55.763.356

4.418.695

948.166

4.743 279.069 -173.810 126.242 -677.770 3.977.169 3.977.169 0

4.500 -1.944.321

-982.292 268.435 -713.857 -713.857

373.663 -719.074 -345.411 1.142.585 797.174

De jaarlast vennootschapsbelasting is als volgt bepaald; Resultaat uit gewone bedrijfsvoering vóór belastingen Bij: Mutatie actuele waarde Niet aftrekbare deel afschrijvingen Fiscale afschrijving activa in exploitatie Saneringsheffing 2019 Subtotaal Af: Verkoopresultaat commercieel tot Fiscaal Niet gerealiseeerde waardeverandering vastgoedportefeuille Afschrijving disagio leningen o/g Subtotaal Resultaat (voor Vpb) Fiscale regelingen Bij: beperkt aftrekbare kosten Mutatie voorziening onderhoud (-= dotatie) Niet aftrekbare heffingsrente Niet aftrekbare rente (ATAD) Dotatie HIR Fiscaal resultaat Verliesverrekening Belastbaar bedrag Vennootschapsbelasting boekjaar 19% over 1e € 200.000. 25% restant (TI niveau) Mutatie Latente belasting Belasting in commercieel resultaat Correctie belasting voorgaande jaren Totaal vennootschapsbelasting

-502.998 -1.494.653 -1.494.653

143

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Effectieve belastingdruk Resultaat voor belasting

35.527.165

Effect 1e en 2e schijf

25,00%

8.881.791

-0,03%

(12.000)

-21,74% 0,01% -0,02% 0,20% -0,13% 0,09% -0,12%

(7.724.950) 2.132 (6.441) 69.767 (47.859) 31.561 (43.453)

-0,48%

(169.443)

Permanente verschillen zonder verschil waardering commercieel/fiscaal (extracomptabel) Niet aftrekbare gemengde kosten (art 8 lid 5 Wet Vpb 1969) 4.763 0,00% Verschil tov huidige berekening (19) 0,00%

1.191 (5)

Effect permanente verschillen Permanente verschillen met verschil waardering commercieel/fiscaal (intracomptabel) Vastgoedbeleggingen (bijlage 2b) (30.899.799) Verlies op VOV woningen 8.529 Afschrijvingspotentieel Vastgoed in exploitatie (25.765) Voorziening groot onderhoud (bijlage 1) 279.069 Leningen o/g (opgenomen gelden) (191.436) ATAD1 126.242 Rente belastingdient (173.810) Permanente verschillen op fiscale reserves Herinvesteringsreserve

(677.770)

3.977.169

2,76%

982.292

144

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Bezoldiging van (ex-)bestuurders en (ex-)commissarissen Bestuurders De bezoldiging van de bestuurder bestaat uit periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, doorbetaling bij ziekte en vakantie, sociale premies, presentiegelden, kostenvergoedingen en ter beschikking stelling van een auto), beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten, sabbatical leave, jubileumuitkeringen, VUT- en prepensioenuitkeringen), uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en bonusbetalingen. De bezoldiging van de bestuurder die in het boekjaar ten laste van de toegelaten instelling zijn gekomen bedragen € 113.808 (2018: € 109.977) en is naar individuele bestuurder als volgt gespecificeerd (in euro’s): Bestuurder drs W.van Duijn 2019

2018

Periodiek betaalde beloning

96.217

92.884

Beloning betaalbaar op termijn

17.591

17.093

113.808

109.977

Uitkering bij beeindiging dienstverband Bonusbetaling

TOTAAL

Commissarissen De bezoldiging van huidige en gewezen commissarissen die in het boekjaar ten laste van de toegelaten instelling en haar dochter- en groepsmaatschappijen zijn gekomen bedragen exclusief btw € 48.350 (2018: € 46.450) en is naar individuele commissaris als volgt gespecificeerd (in euro’s): Functie

Bezoldiging

Adviesvergoeding

Totaal

2019

2018

2019

2018

2019

2018

de heer L.W. Bartels

Voorzitter RvC

13.150

12.650

13.150

12.650

Drs. H.L.M. van Lente

Lid RvC

8.800

8.450

8.800

8.450

Drs. M.M. Meulman MBA

Lid RvC

975

Breedveld

Lid RvC

8.800

7.475

8.800

7.475

Drs. P. Overduin

Lid RvC

8.800

8.450

8.800

8.450

Mevr. Drs. S.E. van Tol

Lid RvC

8.800

8.450

8.800

8.450

48.350

46.450

48.350

46.450

Totaal bezoldiging leden van de RvC

145

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Wet normering topinkomens

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de Noordwijkse Woningstichting van toepassing zijnde regelgeving: Het bezoldigingsmaximum in 2019 voor de Noordwijkse Woningstichting (WNT tabel woningcorporaties - klasse C) is € 114.000 (2018: € 110.000). Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband. Voor topfunctionarissen zonder dienstbetrekking geldt met ingang van 1 januari 2016 voor de eerste 12 kalendermaanden een afwijkende normering, zowel voor de duur van de opdracht als voor het uurtarief. 1 Bezoldiging topfunctionarissen 1a Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking bedragen * € 1

drs W.van Duijn 2019

Functiegegevens Aanvang en einde functievervulling in het jaar Omvang dienstverband (Als deeltijdfactor in fte) Dienstbetrekking

directeur-bestuurder

2018 directeurbestuurder

01/01 - 31/12

1,0

96.133

92.884

Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoeding Beloningen betaalbaar op termijn

17.591

17.093

subtotaal

113.808

109.977

Individueel WNT maximum

110.000

113.808

109.977

nvt

Onverschudigd betaald bedrag

Totale bezoldiging Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling

146

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

1b Toezichthoudende topfunctionarissen L.W. Bartels

drs M.M. Meulman

Breedveld

drs. H.L.M. van Lente

drs.P. Overduin

voorzitter

Lid RvC

01/01 - 31/12

01/01 - 11/02

12/02 - 31/12

01/01 - 31/12

Totale bezoldiging

13.150

8.800

Individueel WNT maximum

17.100

11.400

13.150

8.800

01/01 - 31/12

01/01 - 11/02

12/02 - 31/12

01/01 - 31/12

bedragen * â&#x201A;Ź 1

Functiegegevens Aanvang en einde functievervulling 2019

Onverschudigd betaald bedrag

Totaal bezoldiging

Drs S.E. van Tol

Gegevens 2018 Aanvang en einde functievervulling 2018

Totale bezoldiging

12.650

975

7.475

8.450

Individueel WNT maximum

16.500

1.236

9.764

11.000

147

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Afzonderlijke primaire overzichten Algemeen Op grond van artikel 15 lid 2 en 4 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 heeft Woningcorporatie X onderscheid aangebracht tussen diensten van algemeen economische belang (DAEB tak) en de overige diensten (niet-DAEB tak). Daartoe zijn een afzonderlijke balans, winst-en-verliesrekening en kasstroomoverzicht voor respectievelijk de DAEB tak en de niet-DAEB tak opgesteld. Aard van de niet-DAEB activiteiten De niet-DAEB activiteiten van de NWS bestaan (conform het door de Autoriteit Woningcorporaties goedgekeurde “scheidingsvoorstel”) met name uit de verhuur van woningen met een huurprijs boven de sociale huurgrens. Grondslagen voor de splitsing De belangrijkste uitgangspunten en grondslagen ten aanzien van de afzonderlijke primaire overzichten zijn: • Conform het door de Autoriteit Woningcorporaties goedgekeurde “scheidingsvoorstel”, zijn de vastgoedbeleggingen in exploitatie gesplitst naar DAEB en niet-DAEB activiteiten op basis van de potentiële huur van de afzonderlijke verhuureenheden. • Ten aanzien van de onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is deze als een niet-DAEB activiteit verantwoord. Met betrekking tot het vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie en de gerelateerde voorzieningen is onderscheid gemaakt op projectniveau, op basis van de daadwerkelijke projectplannen en de hieruit voortvloeiende classificatie. • In de DAEB-tak van de NWS is een post opgenomen inzake de nettovermogenswaarde van de niet-DAEB-tak (gelijk aan het eigen vermogen van de niet-DAEB-tak). Hierdoor is het eigen vermogen van de DAEB-tak gelijk aan het eigen vermogen van de enkelvoudige jaarrekening. • De belastinglatenties zijn volledig toegerekend aan de DAEB-tak als ware zij het hoofd van de fiscale eenheid; • Ten aanzien van de liquide middelen is geen onderscheid te maken op basis van separate bankrekeningen. De splitsing is gemaakt op basis van de beginstand conform het goedgekeurde scheidingsvoorstel, gecorrigeerd voor de daaropvolgende “gesplitste” kasstromen. • Huuropbrengsten en onderhoudskosten zijn voor zover mogelijk gesplitst op basis van koppeling aan het betreffende vastgoed. • Voor overige opbrengsten en kosten, heeft de NWS een verdeelsleutel toegepast op basis van de verhouding in het aantal (gewogen) verhuureenheden.

148

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

â&#x20AC;˘ Voor de gescheiden kasstroomoverzichten is een identieke benadering toegepast als voor de gescheiden winst-en-verliesrekeningen.

149

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudige balans DAEB-tak per 31 december 2019 (Na winstbestemming)

Activa

2019

2018

340.812 762 341.574

303.389 6.701 310.090

888 888

1.062 1.062

49.610 4.000 5.650 59.260

45.902 4.000 6.350 56.252

401.722

367.404

300 300

Totaal vorderingen

105 15 2.222 36 157 2.535

111 124 3.088 29 620 3.973

Liquide middelen

2.459

397

Som van de vlottende activa

5.294

4.670

407.016

372.074

(in duizenden euro's) VASTE ACTIVA Vastgoedbeleggingen DAEB vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal Vastgoedbeleggingen

Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken tdv de exploitatie Totaal Materiële vaste activa

Financiële vaste activa Latente belastingvordering(en) Netto vermogenswaarde niet DAEB Leningen u/g Startleningen u/g DAEB-scheiding Totaal Financiële vaste activa Som van de vaste activa

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Overige voorraden Totaal voorraden

Vorderingen Huurdebiteuren Overheid Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa

TOTAAL ACTIVA

150

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Passiva

2019

2018

275.713 52.874 328.587

242.746 51.028 293.774

1.651 2.505 4.156

1.853 1.853

66.099 1 66.100

67.056 1 67.057

5.157 430 896 9 5 1.675 8.172

5.153 1.520 589 376 39 1.713 9.390

407.016

372.074

(in duizenden euro's) Eigen vermogen Herwaarderingsreserve Overige reserve Totaal van het eigen vermogen

Voorzieningen Latente belastingverplichting Voorziening voor onrendabele investering Totaal van de voorzieningen

Langlopende schulden Schulden / leningen kredietinstellingen Waarborgsommen Totaal van de Langlopende schulden

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Schulden aan groepsmaatschapijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva Totaal van de Kortlopende schulden

TOTAAL PASSIVA

151

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening DAEB tak 2019

2018

(in duizenden euro's) Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Lasten servicecontracten Overige directe operationele opbrengsten exploitatie bezit Lasten verhuur- en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Overige directe operationele lasten exploitatie bezit

14.472 439 -427 30 -1.949 -5.136 -2.743 4.685

13.821 383 -348 24 -1.964 -5.101 -3.602 3.212

834 -695 138

1.111 -758 353

26.899 26.899

37.424 37.424

-184

-170

Saldo financiĂŤle baten en lasten

689 -2.303 -1.613

472 -2.749 -2.277

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat niet-DAEB tak RESULTAAT NA BELASTINGEN

29.925 -560 5.449 34.810

38.542 942 7.942 47.426

Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille bij verkoop Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Waardeveranderingen vastgoedportfeuille

Leefbaarheid Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

152

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudig kasstroomoverzicht DAEB tak 2019

2018

(in duizenden euro's) Operationele activiteiten Ontvangsten: Huren Vergoedingen Overige bedrijfsontvangsten Renteontvangsten Renteontvangst interne lening

14.492 438 18 311 273 15.532

13.836 397 2 159 292 14.686

38 1.539 4.323 2.791 2.083 16 1.482 -70 12.202 3.330

41 1.588 3.889 1.731 2.879 206 2.176 3.474 15.984 -1.298

1.316 1.316

657 657

2.129 688 909 72 3.798 -2.482

4.251 81 848 1.436 6.616 -5.959

1.740 500 2.240 -242

600 600 -5.359

5.000

9.700

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-5.953 -953

-5.112 4.588

Mutatie liquide middelen

2.135

-2.069

Saldo ingaande kasstromen

(Des)investeringsactiviteiten Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden Tussentelling ingaande kasstroom MVA

MVA uitgaande kasstroom DAEB activiteiten Nieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden Verbeteruitgaven Aankoop, woon- en niet woongelegenheden Investeringen overig Tussentelling MVA uitgaande kasstroom

Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA FVA Dividend niet Daeb Ontvangsten aflossing interne lening Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA Kasstroom uit (des)investeringen

Financieringsactiviteiten Ingaand Nieuwe door WSW geborgde leningen Uitgaand Aflossing door WSW geborgde leningen

153

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudige balans niet daeb tak per 31 december 2019 Na winstbestemming

Activa

2019

2018

(in duizenden euro's) VASTE ACTIVA Vastgoedbeleggingen niet-DAEB vastgoed in exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Totaal Vastgoedbeleggingen

54.711 18.409 73.120

51.605 18.187 69.792

Som van de vaste activa

73.120

69.792

25 896 -177 744

27 589 44 660

744

660

73.864

70.452

VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen

Huurdebiteuren Vorderingen op groepsmaatschapijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Totaal vorderingen Som van de vlottende activa

TOTAAL ACTIVA

154

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Passiva Eigen vermogen Herwaarderingsreserve Overige reserve Totaal van het eigen vermogen

Voorzieningen Latente belastingverplichting Totaal van de voorzieningen

2019

40.079 9.531 49.610

-67 -67

2018

36.079 9.823 45.902

Langlopende schulden Startleningen o/g DAEB-scheiding Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VOV Waarborgsommen Totaal van de Langlopende schulden

Kortlopende schulden Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden aan leveranciers Overige schulden Overlopende passiva Totaal van de Kortlopende schulden

TOTAAL PASSIVA

5.650 18.409 6 24.064

41 203 12 256 73.864

6.350 18.187 24.537

2 11 13 70.452

155

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening niet-DAEB tak 2019

2018

(in duizenden euro's) Huuropbrengsten Overige directe operationele opbrengsten exploitatie bezit Lasten verhuur- en beheeractiviteiten Lasten onderhoudsactiviteiten Overige directe operationele lasten exploitatie bezit Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille bij verkoop Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Waardeveranderingen vastgoedportfeuille

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Saldo financiĂŤle baten en lasten

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening RESULTAAT NA BELASTINGEN

2.241 3 -298 -402 -174 1.370

2.222 1 -285 -429 -214 1.295

2.043 -1.563 480

444 -290 154

4.001 4.001

6.930 6.930

18 -267 -249

-292 -292

5.602 -154 5.449

8.087 -145 7.942

156

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Enkelvoudig kasstroomoverzicht niet-DAEB tak 2019

2018

(in duizenden euro's) Operationele activiteiten Ontvangsten: Huren Vergoedingen Overige bedrijfsontvangsten Renteontvangsten

2.210 25 4 18 2.257

2.224

3 207 339 368 273 1.190 1.067

230 429 851 292 1.802 445

1.276 798 2.074

449 449

Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA

641 60 701 1.373

290 290 159

In- en uitgaande kasstroom FVA Dividenduitkering DAEB/Niet DAEB Aflossing interne lening Tussentelling FVA ingaande kasstroom Kasstroom uit (des)investeringen

-1.740 -1.740 -367

159

-700 -700

-600 -600

Saldo ingaande kasstromen

Uitgaven: Erfpacht Personeelsuitgaven Onderhoudsuitgaven Overige bedrijfsuitgaven Renteuitgaven Saldo uitgaande kasstromen Kasstroom uit operationele activiteiten

(Des)investeringsactiviteiten Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden Verkoopontvangsten woongelegenheden (VOV) Tussentelling ingaande kasstroom MVA

MVA uitgaande kasstroom niet DAEB activiteiten Nieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden Verbeteruitgaven Aankoop, woon- en niet woongelegenheden Investeringen overig Tussentelling MVA uitgaande kasstroom

Financieringsactiviteiten Ingaand Nieuwe door WSW geborgde leningen 3.1.2 Nieuwe ongeborgde leningen Daeb-investeringen 3.1.3 Nieuwe ongeborgde leningen niet-Daeb-investeringen Uitgaand Aflossing door WSW geborgde leningen 3.2.2 Aflossing ongeborgde leningen Daeb-investeringen 3.2.3 Aflossing ongeborgde leningen niet-Daeb-investeringen 3.2.4 Aflossing interne lening Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie liquide middelen

23 2.247

157

JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2019

Overige gegevens Statutaire winstbestemmingsregeling

De winstbestemming vindt plaats overeenkomstig artikel 24 van de statuten. Daarin is bepaald dat de directie met goedkeuring van de raad van commissarissen vaststelt welk deel van de winst wordt toegevoegd aan de reserves. Resultaatbestemming (bedragen x â&#x201A;Ź 1.000) 2019

2018

Resultaat na belastingen

34.813

57.452

ten gunste/ laste van Herwaarderingsreserve ten gunste/ laste van overige reserve

34.061 752

54.007 3.445

Totaal mutatie Eigen vermogen

34.813

57.452

158